یک کتاب خوب برای وقت گذراندن در ترافیک!

همشهری جوان: در کشور ما و در درون فرهنگی کلی به نام ایران و ایرانی، انواع و اقسام خرده فرهنگ ها هم پیدا می شوند که حتی همان ها هم عمری باستانی دارند؛ مثلا انواع شعر در ایران ما، خیلی بیشتر از همین چند قالب کلاسیک و نویی است که توی مدرسه به ما یاد می دهند.

یک نمونه اش «لیکو»های بلوچی، یکی از بازمانده های شعر کوتاه ایران باستان که اقوام بلوچ هنوز هم حفظش کرده اند و سینه به سینه و نسل به نسل ادامه اش داده اند. از لحاظ فرمی، لیکو (که اسم پرنده ای هم هست) شعری است متشکل از یک بیت موزون و مقفی، با دو مصراع ده هجایی. از لحاظ محتوایی، لیکوها اشعاری هستند که آمال و آرزوهای یک قوم را نمایندگی می کنند، معمولا شاعر لیکوها مشخص نیستند، در آنها تصویرسازی های به معنای متداول در شعر وجود ندارد و اصطلاحا بیشتر از جنس زمین هستند تا آسمان (همانطور که پرنده «لیکو» هم نمی تواند خیلی خوب پرواز کند و بیشتر روی زمین می جهد). از لحاظ اجرا هم لیکو بخشی از موسیقی بلوچی است و معمولا «لیکوخوانی» همراه است با نواختن ساز «قیچک».

قالب کوتاه لیکو و ایجاز موجود در آن، لیکو را به «هایکو» ژاپنی شبیه می کند، بخصوص که خیلی وقت ها در لیکو از عناصر طبیعت هم استفاده می شود اما با این فرق که هایکو شعری است برای ثبت تصاویر طبیعت اما لیکو شعری است برای بیان حسرت ها، حالا ممکن است این درد دل با استفاده از عناصر طبیعت باشد، ممکن است نباشد.

لیکوهایی که سال 86 منصور مومنی در اولین مجموعه معرفی کرد، هم به دلیل این شباهت با فرم هایکو و استفاده از عنصر ایجاز و از آن مهمتر به خاطر مضمون بومی شان خیلی زود گل کردند و از کتاب خارج شد؛ طوری که مومنی دومین مجموعه لیکو را هم آماده کرده است. تا کتاب دوم را بخوانیم، منتخبی از لیکوهای دفتر اول را برایتان نقل می کنیم:

* هوا بهاری است/ چشمم نگهبان جاده هاست.

* امروز/ روز دوم است/ که جنازه ام افتاده/ بر تفت آفتاب.

* کلاغی سیاه/ بر آسمان می گذرد. / زنده است استخوانم و / درد می کند جانم.

* با همان سطل کوچک آبم ده!/ برای چشمان توست/ فقط برای چشمان توست/ اگر قاتلم من.

* لب هایم داغمه بسته اند/ نمیتوانمفراموش کنم / مهربانی هایت را.

* چشمت خمار است/ باغ انار است.

---

به پایان سلام کن

خزان خودکامه / گابریل گارسیا مارکز/ ترجمه اسدالله امرایی / نشر ثالث / 12000 تومان

این کتاب را با اسم «پاییز پدرسالار» می شناسیم که در یک ترجمه دیگر «پاییز پیشوا» شده بود و حالا سومین ترجمه اش به بازار آمده. این رمان مهم محصول حکومت پینوشه است. نقتی که مارکز در اعتراض به کودتا علیه آلنده اعلام کرد دیگر نخواهد نوشت و بعد یک دفعه با این اثر مهم به دنیای ادبیات برگشت و از دنیای پوچ و زندگی بی معنی دیکتاتورها گفت.

 «آدم هر چه بیشتر قدرت به دست بیاورد، تشخیص اینکه چه کسی با اوست و چه کسی بر او، برای دشوارتر می شود. هنگامی که به قدرت کامل دست یافت، دیگر تماس او با واقعیت به کلی قطع می شودو این بدترین نوع تنهایی است ...» خود مارکز می گفت این رمانش را بیشتر از همه دوست دارد.

---

کلبه عمو تام زنانه

خدمتکارها / کاترین استاکت / نسترن ظهیری/ انتشارات ققنوس/ 28000 تومان

داستان، داستان ظلم و ستم است و طبیعتا شخصیت هایش هم سیاهپوست هستند. داستان در دهه 1960 و در ایالت می سی سی پی آمریکا می گذرد.

دوتا مستخدم سیاه، شخصیت اصلی داستان هستند. این دوتا یکی شان ارباب بد دارد و یکی ارباب بدتر و این وسط یک دختر سفیدپوستی پیدا می شود که تصمیم می گیرد خاطرات ستم کشی های این دوتا را در قالب یک داستان بنویسد و می نویسد و ...

خلاصه چه دردسرتان بدهم، داستانی است درباره اینکه نژادپرستی بد است و زن ها هم می توانند با هم رفاقت بکنند و این حرف ها، اگر به روح زنانه و این قبیل مسائل علاقمندید، کتاب می تواند گزینه خوبی باشد.

---

طبیعت بهوت

جان های افسرده / فیلیپ کلودل / ترجمه پرویز شهدی / انتشارات کتاب پارسه / 9300 تومان

در فضای جنگ جهانی که هر روزه هزاران کشته و زخمی و معلول بر جا می گذارد، کسی نمی تواند به فکر آینده باشد چون نمی داند تا فردا زنده است یا نه. در هیاهوی جهنمی جنگ و در دنیایی سراسر به هم ریخته که جز مرگ و ویرانی در آن دیده نمی شود. مردم هم در زندگی به ظاهر عادی شان چیزی جز مرگ و فاجعه را لمس نمی کنند.

فیلیپ کلودل فرانسوی البته برخلاف کاراکتر اصلی رمانش تجربه زندگی در دوران جنگ را ندارد. او استاد ادبیات در دانشگاه نانسی است و فیلمی هم با نام «همیشه دوستت داشته ام» کارگردانی کرده بود که جوایز زیادی برد. هم آن فیلم و هم این رمان، پر است از نوع روایت فرانسوی، یعنی پرداختن به حواشی به جای داستان تخت. گفتیم که بدانید.

دنیای اقتصاد: آخرین پنج‌شنبه آبان ماه، همچون سال گذشته به دعوت احمدمسجد جامعی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات و عضو کنونی شورای شهر تهران، میزبان یاران یار مهربان بود. طبق برآوردها، دست‌کم 6 تا 8 هزار نفر در تهران پنج‌شنبه گذشته شان را با کتاب گذرانده‌اند و کتابفروش‌های تهران نیز از افزایش 30 تا 50 درصدی فروش در قیاس با میانگین روزهای گذشته خبر داده‌اند.این در حالی است که امسال به غیر از تهران در بیشتر شهرستان‌های کشور از جمله مشهد، شیراز، ‌اصفهان، تبریز، کرمانشاه، اسلامشهر و... نیز مردم برای خریدن و خواندن کتاب در پنج‌شنبه آخر آبان راهی خیابان‌ها و کتابفروشی‌ها شده‌اند.سال گذشته برآورد تخمینی از تعداد کتابگردهای پایتخت کمتر از 5 هزار نفر بود، با این حساب و با کمی اغماض می‌توان گفت که در یک‌سال گذشته تعداد اعضای کمپین کتابگردی در تهران دو برابر شده است. این افزایش استقبال از کتابگردی در مدت یک‌سال امیدوارکننده و نویدبخش گسترش فرهنگ کتابخوانی و البته خرید کتاب‌ است.

چهره‌ها، پیشقراولان کتابگردی

دعوت مسجد جامعی برای حضور در کتابفروشی‌ها و گذراندن یک روز پاییزی با یار مهربان، بسیاری از چهره‌های مطرح را به خیابان‌ها کشاند. پیرو این دعوت، بسیاری از مسوولان رده بالای اول فرهنگی کشور ازجمله علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از یکسو و بسیاری از چهره‌های فرهنگی و هنری کشور از جمله لیلی گلستان، عباس مخبر، ‌عبدالحسین نیک گوهر، اسدالله امرایی، گلی امامی، هوشنگ کامکار، ابراهیم حقیقی، حسین پاکدل، کریستف رضاعی، بهاره رهنما، مهدی غبرایی، هنگامه قاضیانی، سهیل محمودی، رسول یونان، فرهاد توحیدی، فرشته طائرپور، محمدرضا گلزار، مهتاب کرامتی، حامد بهداد، مهناز افشار، اندیشه فولادوند و... میهمان کتابفروشی‌ها بودند.

علی جنتی، در جریان کتابگردی روز پنج‌شنبه گفت:درباره کتاب باید تقاضا ایجاد شود مانند زمانی که تشنه یا گرسنه هستیم کسی به ما نمی‌گوید که آب یا نان بخریم. در مورد کتاب هم باید اشتها ایجاد شود.او در ادامه از کتابفروشان درباره تغییر کاربری کتابفروشی‌های خیابان انقلاب پرسید، کتابفروشان نیز درباره مشکلات درآمدی خود با او صحبت کردند.علی جنتی در ادامه به سایر کتاب‌فروشی‌های انقلاب سر زد و هفته کتاب و کتابخوانی را به آنها تبریک گفت.

مهتاب کرامتی، بازیگر شناخته شده سینما درباره این دعوت گفت: من به شخصه از سال گذشته که نخستین بار بود سعی کردم در کنار دوستان حضور داشته باشم و اطمینان دارم که امسال بازتاب گسترده‌تری خواهد داشت، در واقع بذرِ این جریان سال گذشته کاشته شد و امسال درو خواهد شد. اما آرزویم این است که این اتفاق صرفا در یک روز در سال خلاصه نشود.

مهناز افشار هم با اشاره به گسترش استقبال عمومی از کتابگردی گفت: خوشبختانه امسال که سال دوم این اتفاق است استقبال گسترده‌تری از آن صورت گرفته. همیشه زمانی که چنین اقداماتی از سوی افراد نیک‌اندیش جامعه برنامه‌ریزی می‌شود نتیجه‌گیری از آن زمان می‌برد، اما بسیار جالب است که در این مورد استقبال بسیار خوب بوده است. کریستف رضاعی هم در این‌باره گفت: به اعتقاد من هر حرکتی که در جهت آشنایی و گسترش هنر و فرهنگ انجام شود هر چند کوچک ارزش و اهمیت بسیاری دارد. اساسا قطره قطره دریا به وجود می‌آید. مضافا اینکه چاپ کتاب دچار دردهای شبکه‌های اجتماعی شده و باید حمایت شود، چراکه فرهنگ هر کشور بر مبنای کتاب و کتابخوانی در آن جامعه رشد می‌یابد.

اما لیلی گلستان با تحلیل متفاوت درباره کتابگردی می‌گوید: واقعیت این است که این‌گونه اتفاقات نمی‌توانند بر فرهنگ کتاب‌خوانی تاثیرگذار باشند، اما می‌توانند به مردم یادآوری کنند که کتاب هم وجود دارد. باید گفت یک روز در سال مشکلی را حل نمی‌کند و باید اقدامات اساسی در خصوص کتاب و کتابخوانی در جامعه صورت گیرد و به کودکان از همان دوران دبستان کتابخوانی آموزش داده شود.به هر حال آقای مسجدجامعی شخصیتی دوست‌داشتنی و قابل اعتمادی هستند و مطرح شدن چنین فراخوانی از سوی ایشان بسیار خوب است. مطرح شدنِ چنین دعوت‌هایی از سوی هر کسی که باشد خوب است اما کافی نیست.

کتاب چقدر فروخت؟

به هر حال مهم‌ترین هدف برگزاری روزی با عنوان کتابگردی، گسترش مطالعه کتاب از یکسو و کمک به فروش کتاب از سوی دیگر است. تیراژ هزارتایی و کمتر از هزارتایی بسیاری از کتاب‌ها در ایران رقم ناامیدکننده‌ای است که احمد مسجد جامعی و دیگر دوستانش درصدد هستند تا آن را افزایش دهند. سینا جعفریه، مدیر فروشگاه نشر ثالث در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه روز کتابگردی، جمعیتی قریب به هزار نفر از این فروشگاه بازدید کرده‌اند، می‌گوید: میزان فروش کتاب‌های در مقایسه با میانگین فروش روزهای معمولی  حدود 30 درصد بیشتر بود، در واقع همه فروش روز پنج‌شنبه به خریدارانی مربوط می‌شد که به دعوت آقای مسجدجامعی آمده بودند کتاب بخرند.

همچنین رامین شعبان پور، مدیر فروشگاه نشر افق نیز از استقبال بی نظیر مردم در روز کتابگردی خبر داد و گفت: روز پنج‌شنبه نزدیک به 800 تا 900 نفر در فاصله ساعات 9 صبح تا 9 شب از فروشگاه افق بازدید کردند و جالب اینکه میزان فروش ما در مقایسه با میانگین فروش روزهای گذشته حدود 50 درصد افزایش را نشان می‌داد. شعبان پور با بیان اینکه بسیاری از بازدیدکنندگان به صورت خانوادگی به کتابفروشی آمده بودند، از فروش چشمگیر کتاب کودک و نوجوان خبر داد. همچنین مجید تیموری، مدیر فروشگاه نشر چشمه در مجتمع کورش نیز با بیان اینکه بیش از هزار نفر از دوستداران کتاب در روز کتابگردی به این فروشگاه مراجعه کرده اند، گفت: میزان فروش ما حدود 25 درصد بیشتر از روزهای معمولی بود.

به نظر می‌رسد میانگین رشد 30 تا 40 درصدی فروش کتابفروشی‌ها در روز کتابگردی، می‌تواند انگیزه بخش افزایش شمار روزهای کتابگردی در طول سال باشد. در واقع با وجود برگزاری نمایشگاه کتاب در اردیبهشت ماه، می‌توان یک یا چند روز را به‌عنوان قرینه نمایشگاه کتاب در یک‌سال به‌عنوان روز کتابگردی معرفی کرد. به گفته بیشتر کتابفروشان، نکته قابل توجه در فروش روز پنج‌شنبه این بود که معمولا خانم‌ها کتاب‌های ادبی و جامعه شناختی را برای خرید انتخاب کرده‌اند و آقایان کتاب‌های فلسفی و سیاسی را. در این میان عده‌ای نیز در کنار کتابگردی، محصولات فرهنگی دیگری همچون آلبوم موسیقی، صنایع‌دستی،‌ فیلم سینمایی و... را در سبد خرید فرهنگی آخر آبان‌ماه گذاشته‌اند.