گبه، اثر هنری زنان عشایر

گبه، در ظاهر، هیچ فرقی با سایر بافته‌های داری و به ویژه قالی ندارد

گبه بافی

گبه چیست؟
گبه یا قالیچه‌ خرسک گونه‌ای فرش از جنس قالی است که معمولاً در قطع قالیچه توسط عشایر و ایلات لر و قشقایی بافته می‌شود و دارای پرزهای بلند است. در بافت گبه از تعداد پود بیشتری استفاده می‌شود که این کار در نرمی گبه تاثیر فراوان دارد. تعداد پود برخی از گبه‌ها گاهی از سه تا هشت پود در هر رج و بلندی پرزها گاهی تا یک سانتی متر هم می‌رسد.

گبه تفاوتی چندانی با قالی ندارد

گبه، در ظاهر، هیچ فرقی با سایر بافته‌های داری و به ویژه قالی ندارد و به بیان بهتر، نوعی فرش است که به شیوه‌ی بافت قالی و معمولا در قطع قالیچه بافته می‌شود و تنها تفاوت محسوسش با قالی، پرزهای بلند آن و تعداد پود بیش‌تری است که نرمی خاصی به گبه می‌بخشد.

بافت گبه

وسایل و ابزار کار زنان بافنده گبه، از ابزاری که سایر بافندگان به کار می‌برند، بیش‌تر نیست و عمدتا شامل دارهای افقی و دفتین، سیخ پودکشی، قیچی و گاه قلاب است، اما در باطن، حکم پدیده‌ای منحصر به فرد را دارد و با جرات می‌توان گفت اگر میلیون‌ها گبه با هم مورد مقایسه قرار بگیرد، محال است در بین آن‌ها، حتی دو گبه با مشخصات یکسان یافت شود.

زیرا بین بافندگان گبه، استفاده از نقشه مرسوم نیست و هر کدام از بافندگان گبه، نقش‌هایی ذهنی را که میراث گذشتگان یا ابداعی خودشان است، بر فرآورده‌های خود می‌بافند و حتی در شرایطی که مشتری گبه، طرح خاصی را در اختیارشان می‌گذارد و درخواست می‌کند شبیه آن را ببافند، برحسب روحیه و سلیقه‌شان، نقش‌ها را تغییر می‌دهند و رنگ‌ها را با انتخاب خودشان به کار می‌برند. به این ترتیب، در بافت گبه حتی اگر بافنده‌ای شخصا نیز بخواهد از یک محصول خود کپی‌برداری کند، موفق به چنین کاری نخواهد شد. زیرا باز احتمال دارد که گبه بافت شده از نظر نقش، رنگ، اندازه یا جای طرح، بلندی و کوتاهی پرز، تعداد پودها و... با گبه اول تفاوت داشته باشد.

زمینه‌ی گبه‌های تولیدی مناطق مختلف ایران اکثرا دارای رنگ‌های روشن است

تهیه رنگ برای بافت گبه

در بافت گبه که به وسیله‌ی پشم خودرنگ مخلوط با موی بز انجام می‌شود، تفکیک رنگ ازاهمیت فوق‌العاده زیادی برخوردار است. در واقع اولین مرحله‌ی کار گبه‌بافی همین امر است که طی آن، گبه بافان و دست اندر کاران ابتدا پشمی را که از دام‌های خودشان تامین شده و یا (در صورتی که خانواده فاقد دام باشد) از سایر دامداران، دامپروران و عشایر خریداری کرده، به نسبت نوع رنگی که دارند آنها را کاملا تفکیک می‌کنند.

این پشم‌ها پس از شستشو، توسط زنان و دختران و به وسیله‌ی دوک‌های کوچک و قابل حمل ریسیده و تابیده می‌شود. گاهی نیز برای تهیه رنگ گبه از موی بزهای عدنی و پاکستانی را که از تنوع رنگ فوق‌العاده زیادی برخوردار است با پشم گوسفند مخلوط کرده و به عنوان تار یا جهت دوخت سجاف‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند.

زمینه‌ی گبه‌های تولیدی مناطق مختلف ایران اکثرا دارای رنگ‌های روشن نظیر سفید، کرم یا شیری است و نقوش به رنگ‌های مشکی، قهوه‌یی، حنایی و... می‌باشد. گبه با کمک دارهای قالیبافی افقی و به شیوه‌ی قالی بافته می‌شود و بافندگان گبه برای ایجاد نقوش بر روی فرآورده‌های خود در حین بافت گبه از نقشه استفاده نمی‌کنند و بیشتر به طور ذهنی به این کار می‌پردازند.

طرح و نقش های گبه

گبه بافی در اكثر مناطق روستایی و عشایری مرسوم است

بیشتر گبه بافان یک یا چند طرح خاص را در ذهن داشته و در بافت آن دارای مهارت هستند ولی به طور کلی نقش اصلی گبه‌های ایرانی را یک مربع مستطیل و یک ردیف لوزی در وسط آن تشکیل می‌دهد که رئوس هر یک از لوزی‌ها، به رئوس لوزی‌های دیگر متصل است و در اصطلاح محلی "کم" نامیده می‌شود.

علاوه بر این، استفاده از نقوش بوته جقه در بافت گبه و گل‌های مختلف به طریقه‌ی هندسی نیز جای خاصی در گبه‌های تولیدی توسط عشایر، روستانشینان و بافندگان شهری مناطق پیش گفته دارد.

در مجموع می‌توان گفت وجه‌مشترک تمامی گبه‌های ایرانی، گونه‌یی نقش پردازی سنتی است که طی هزاران سال پرورش یافته و نیز صور هندسی و نگاره‌های پرندگان و حیوانات زمینه که ممکن است مرکب باشد از ردیف صور هندسی یا انواع گل (چیزی شبیه نقوش فرشهای ترکمنی) یا مانند دستبافت‌های قشقایی راه راه باشد، با یک تا سه ترنج در هر گوشه.

مراكز بافت گبه
گبه بافی در اكثر مناطق روستایی و عشایری مرسوم بوده و مركز اصلی بافت گبه در مركز كشور و جنوب می باشد. از جمله مراكز مهم بافت گبه می توان از دو گنبدان، باشت، آرو در شهرستان گچساران، تل گر، چشمه بلقیس، ده شیخ و چرام در شهرستان كهكیلویه از سراب تا ده علیا و ده سفلی و موردراز علیا و سفلی در شهرستان بویر احمد، برازجان و حوزه های روستایی شول و ده كهنه از استان بوشهر نام برد.

استان فارس از گذشته بسیار دور یكی از مهم ترین و بزرگ ترین مراكز ایل نشینی به شمار می رفت. ایلات قشقایی، خمسه، ممسنی و بختیاری به بافت گبه اشتغال داشتند و بهترین گبه ها كار تركان قشقایی فارس می باشد كه در خارج از كشور از اعتبار خاصی برخوردار است.

گبه‌های قشقایی تمام پشم هستند و تار آنها نیز پشمی است

در گبه‌های قشقایی از رنگ‌ها و نقش‌های متفاوتی استفاده می شود

ایل قشقایی از دست بافته های بسیار مشهوری برخوردار می باشد كه مورد تحسین جهانی واقع شده است، گبه های ایل قشقایی تركی بافت می باشند، نقش گبه ها تكرار اشكال شكسته و ساده هندسی می باشد. اكثر گبه های ایلات فارس از شفافیت رنگی خاصی برخوردار است، تار و پودهای گبه های قشقایی تماما از پشم می باشد و پشم های مورد استفاده گبه ها در فارس تهیه می شوند. پشم فارس یكی از مرغوب ترین پشم ها جهت بافت قالی و گبه می باشد.

در گبه‌های قشقایی برخلاف گبه‌های سایر نواحی ایران که خودرنگ است، بافنده ی گبه از رنگ‌ها و نقش‌های متفاوتی استفاده می‌کند. البته گبه هایی با نقش ساده با زمینه ای یکرنگ یا رنگهای محدود نیز بافته می‌شود. از نقش‌های مورد علاقه گبه بافان ایل قشقایی نقش شیر است که علاوه بر اهمیت باستانی، این نقش مظهر جوانمردی است و بی ارتباط با وجود شیر در منطقه کامفیروز و دشت ارژن فارس نیست. نقش‌های لچک ترنج, ستاره, نقش خشتی, نقش حیوانات مختلف و ... نیز در گبه بافی کاربرد دارد. گبه‌های قشقایی تمام پشم هستند و تار آنها نیز پشمی است. اندازه گبه متفاوت است. معمولاً اندازه 100×200 یا 200×115 سانتی متر متداول‌تر است.

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر صبح بخیر

منابع:

tishineh.com

vista.ir

فروش 186 میلیونی یک گالری در سه روز؛ مهناز افشار و ماهایا پطرسیان هم از هفت نگاه اثر هنری خریدند

فروش 186 میلیونی یک گالری در سه روز؛

مهناز افشار و ماهایا پطرسیان هم از هفت نگاه اثر هنری خریدند

در میان فروش 186 میلیونی هفت نگاه ستاره های سینمایی نیز اثر هنری خریدند.

به گزارش سینماپرس، پنجمین هفت نگاه با استقبال جالب توجه قشرهای مختلف مردم حتی سوپراستارهای سینما رو به رو شده است؛ همه 29 نقاشی و مجسمه به فروش رسیده در سه روز نخست کاری هفت نگاه در فرهنگسرای نیاوران را مردم خریداری کرده اند که در میان آنها ستاره های بازیگری سینما نظیر مهناز افشار و ماهایا پطرسیان نیز دیده می شوند.

186 میلیون تومان مجموع فروش 29 نقاشی و مجسمه در سه روز آغاز به کار هفت نگاه پنجم است که همچنان نقاشی خط آبی فیروزه ای رنگ 25 میلیون تومانی علی شیرازی گرانقیمت ترین اثر به فروش رسیده در آن محسوب می شود.

اثری با ترکیب بندی مربع که به لحاظ فرم، روایتی ایرانی و از نگاه در هم پیچیدگی خطوط و حروف یادآور معنویتی ست که در معماری های اسلامی به کار می روند.

از حیث رتبه بندی ارزش ریالی آثار هنری به فروش رسیده آثار 14 میلیونی زنده یاد ژازه طباطبایی و ایرج شافعی به صورت مشترک حائز رتبه دوم اند و آثار 10 میلیون تومانی تاها بهبهانی و پرویز کلانتری در جای سوم ایستاده اند در حالی که نقاشی آبستره بیتا وکیلی همچنان با قیمت هشت میلیون تومان در رتبه چهارم است.

اما از منظر بیشترین تعداد اثر به فروش رسیده از یک هنرمند «سعید معیری زاده» با فروش هفت تابلو که ارزش ریالی هر یک از آنها یک و نیم میلیون تومان بوده، در صدر ایستاده است. از این منظر از پرویز کلانتری و زنده یاد ژازه طباطبایی هر یک دو اثر به فروش رسیده؛ از کلانتری آثار ده و پنج میلیون تومانی و از ژازه آثاری با قیمت های 14 و شش میلیون تومانی. از هر یک از هنرمندان زیر هم در سه روز گذشته یک اثر به فروش رسیده است: فریده لاشایی، لیلی متین دفتری، ناصر اویسی، جعفر روح بخش، محمد علی ترقی جاه، ایرج زند، علی اکبر صادقی، ابراهیم حقیقی، احمد وکیلی، بهنوش فروتن، نیلوفر قادری نژاد، عنایت الله نظری نوری، سناز دزفولیان، ندا معین افشاری، علی مشهدی الاصل،احمد رضا یار احمدی، حسین چراغچی، علی ترقی جاه، راشین قربی، زهرا مداح، حامد توکلی، مهرداد ختایی، سحر صالحی، مهتا معینی، امیر حسین ردایی، مهدی صبورمنش، طلیعه کامران، سلیم ناظریان، محسن فولاد پور، نعیمه رزاقی، شادی داوریان، احمد محمد پور ،فاطمه بهرامی و اخوان.

پنجمین هفت نگاه از پنجشنبه 21 اردیبهشت در دو گالری فرهنگسرای نیاوران آغاز به کار کرده است که در آن آثار نزدیک به 300 هنرمند در معرض فروش قرار گرفته است. پنجمین فروش سال هنرهای تجسمی تا پنج خرداد 91 دایر خواهد بود و علاقمندان می توانند همه روزه از ساعت 11 صبح تا 8 بعد از ظهر به فرهنگسرای نیاوران واقع در انتهای خیابان پاسداران ، به روی پارک نیاوران ، فرهنگسرای نیاوران مراجعه کنند./سینماپرس