فرهنگ و هنر


2 دقیقه پیش

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ...
2 دقیقه پیش

خواندنی ها با برترین ها (81)

در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ...

هنر چرم سازی در کرمانشاه



تاریخچه چرم سازی در کرمانشاه, چرم مرغوب

چرم کرمانشاه مرغوبترین چرم در ایران است.

 

چرمسازی هنری پر سابقه تر از ریسندگی و بافندگی است، اما رونق این هنر در بازار سنتی دیگر به شکل سابق نیست و نشانی از تبلور آن نمی بینیم.
روزگاری بازار سنتی شهر کرمانشاه مامن هنرمندان سراجی بود، "روزگاری" بله واژه ای که برای آنچه که داشته ایم و دیگر نیست به کار می بریم.

 

صنعت چرم سازی, صنایع دستی کرمانشاه


تاریخچه چرم سازی کرمانشاه
با توجه به اینکه منطقه کرمانشاه از دیرباز محل پرورش احشام و دامهای فراوان بوده است بنا به ضرورت دباغی رونق فراوان داشته است و این امر کرمانشاه را به یکی از منابع ‌اصلی تولید و پخش چرم مرغوب در سراسر کشور مبدل کرده است.

 

اگر بخواهیم راجع به این هنر بنویسیم باید بگوییم که این هنر قبل تر از ریسندگی و بافندگی بوده است و به واقع جایی برای گفتگو و چانه زنی در مورد این سابقه باقی نمی گذارد.
فن و فنون آماده کردن پوست تاکنون تغییرات زیادی نکرده است همچنین فن چرم سازی از گذشته تا سده نوزدهم راکد بوده و در ایران هم تا زمانی که روش نوین در این زمینه آغاز نشده بود وضع به همین منوال بوده است.

ایرانیان در صنعت چرم سازی سرآمد و از همه استادترند و کرمانشاه نیز در این مقوله شانه به شانه پیشرو است.

 

تاریخچه چرم سازی در کرمانشاه

هنر سراجی قبل تر از ریسندگی و بافندگی بوده است.

 

مراحل عمل آوری خام "چرم"
عمل آوری به 2 شیوه صورت می گیرد.
یکی از این روش ها برای آماده کردن پوست گوسفند و بز و روش دیگر برای آماده کردن پوست گاو است.
روش آماده کردن پوست گوسفند و بز از طریق زاج سفید و نمک صورت می گیرد و از آن با عنوان "چرم زاغی" یاد می شود.

و روش دیگر مختص آماده کردن پوست گاو است.

 

صنایع دستی ایران, چرمسازی

 

مراحل آماده سازی پوست
"خام را آب زدن": در این مرحله که جزو مراحل اولیه است خام خشک را از روستاها و نواحی اطراف به دباغی آورده و بسته به میزان کلفتی و مقدار چربی پوست به مدت تقریبی 6 روز در آب خیس می کنند در ضمن ذکر این مورد ضروری است که چرم بومی را که از کشتارگاه می آورند، به آب نمی زنند.

 

آهک زدن و عورامکاری: گودال آهک خمره ای لعابی است که در زمین گذاشته و آن را "لوله کش" می نامند.
در این روش آهک را روی خام می پاشند و بر روی آن آب می ریزند بعد از چند روز خام را بیرون آورده و در اثر آهکی که با آن خیس خورده مواد اضافی مثل مو که بر روی پوست بوده به خوبی از پوست جدا می شود.
زمانی که خام را از خمره بیرون آورده آن را بر روی تیری آویزان می کنند و با یک کارد وﯾﮋه آن را "عورامکاری" می کنند و این کارد را با "سنگ عورام" مرتب تیز می کنند.

 

متورم کردن: مرحله سوم آماده کردن پوست، متورم کردن است در این روش پس از عورامکاری، خام را به خمره منتقل می کنند و بر روی ان آرد جو می پاشند و پس از آن بر روی آن آب می ریزند.
در این زمان عمل تخمیر صورت می گیرد و این مورد سبب متورم شدن پوست می شود و بدین ترتیب آهک های اضافه خنثی و گوشت های اضافی پوست به خوبی از آن جدا می شود.
البته این عمل که آن را "آردجو" می نامند در فصول مختلف دارای مدت زمانی مختص به خود است به عنوان مثال در فصل زمستان مدت زمان آن به 20 روز به طول می انجامد و در فصل تابستان به مدت 15 روز به طول می انجامد که این مدت زمان با احتساب دما در تابستان و زمستان محاسبه می شود.

 

در این مرحله بعد از آنکه پوست را از خمره بیرون می آورند آن را بر روی تیری عمودی گذاشته و خام را "داس" می کنند یعنی گوشت های اضافی آن را از پوست جدا کرده و این کار با چاقوی 2 دسته ای به نام "داس" انجام می گیرد.

 

نمک پاشیدن: در این مرحله پوست را که در آرد جو خوابیده شده، خارج کرده و پوست را در قدح می گذارند و روی هر پوستی به طور جداگانه نمک می پاشند و به مدت چند روز آن را در نمک می گذارند.

 

مازوکاری: زمانی که پوست برای مازوکاری آماده شده آن را در سیله قرار می دهند و روی هر پوست که درون سیله می گذارند گرد مازوی نرم و یا گرد پوست درخت اقاقیا می پاشند.
پوست را تا چند روز در درون گودال می گذارند و هر روز آن را پشت و رو می کنند و لگد می زنند.

 

کاشیکاری: بعد از مازوکاری پوستها را در آفتاب خشک می کنند و روی تخته ای که در زیر آن چهار پایه "کرسی" قرار می دهند، با سنگ پا پرداخت می کنند.

 

رنگ ریختن: برای رنگ کاری چرم از رنگ هایی مثل"گل ورز"، "جوهر گلی" و صابون سفید استفاده می کنند.

 

صیقلزنی: در این مرحله پایانی بار دیگر پوست را بر روی تخته پرداخت گذاشته و صیقل "مهره" پرداخت را با فشار روی آن می کشند در دباغی های بزرگ کاشیکاری، رنگ ریختن و صیقلزنی را هر سه چرمساز "چرمگر" انجام می دهد.

 

ریسندگی و بافندگی, تاریخچه چرم سازی در کرمانشاه

چرم بومی را که از کشتارگاه می آورند، به آب نمی زنند.

 

صنایع دستی ایران, چرمسازی

 

صنایع دستی ایران,تاریخچه چرم سازی

 تاریخچه چرم سازی کرمانشاه

 

تاریخچه چرم سازی در کرمانشاه

 

صنایع دستی ایران, چرمسازی

آماده سازی پوست برای تهیه چرم

 

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر صبح بخیر

منبع:mehrnews.com


ویدیو مرتبط :
خبر رونمایی کتاب هنر سوخت چرم و نمایشگاه سوخت چرم

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

هنر قلمزنی روی چرم



هنر قلمزنی روی چرم, قلمزنی روی چرم

تاریخچه هنر قلمزنی روی چرم
مرور آثار، علائم، نوشته ها و کتیبه های دوران گذشته تاریخ ایران و نقوشی که در آثار باستانی دیده میشود نشان دهنده این است که ایرانیان قدیم از چرم برای کفش و افزارهای جنبی و لوازم دیگر استفاده می کردند. از ابتدای قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل نوینی در هنر کتاب سازی گشوده شد و چند نوع جلد تزئینی ابداع گردید که اهم آنها جلدهای سوخت یا (سوخته) و معرق بوده است.

 

در زمانهای دور هنر نوشتن روی چرم وجود داشته است و شاید نتوان بطور دقیق قدمت این رشته را بیان کرد روزگاری که هنوز کاغذ در اختیار انسان نبوده افرادی بودند که مطالب را روی چرم می نگاشتند و به نسلهای بعد به یادگار می گذاشتند نمونه بارز آن آیات قرآنی است که در صدر اسلام جهت ماندگاری بیشتر بر روی چرم نوشته شده است لذا می توان گفت که هنر قلمزنی روی چرم یکی از قدیمیترین و جذابترین رشته از رشته های صنایع دستی بوده که متاسفانه به دلایلی به مرور زمان منسوخ و از بین رفته است

اهمیت تولیدات چرمی در بین صنایع دستی تا حدودی مربوط به ساختمان فیزیکی آن می باشد، زیرا چرم ماده ای است که در طی جریان دباغی می توان آن را مانند مخمل، نرم کرد و یا با حرارت شدید فرمهای گوناگون به آن داد.

مراحل آماده سازی چرم شامل خیساندن یا مرحله شستشو در حوضچه های مخصوص، مرحله مو زدایی یا آهک زنی، مرحله آهک زدایی ، مرحله لش زدایی ، تمیز کردن رخ پوست، مرحله آنزیم دادن، دباغی کردن، آبگیری، تراش، ورقه کردن، جور کردن و قلمزنی روی چرم می باشد.


چرم به دلیل قابلیت و خصوصیات آن با تکنیک های متعددی کار می شود از جمله:
1- قالب گیری
2- بافت و دوخت
3- حکاکی و قلمزنی روی چرم
4- نقاشی روی چرم
5- سوخت و معرق چوب
6- گلدوزی روی چرم
7- باتیک روی چرم

 

امروزه نیز معدود هنرمندان قلمزن روی چرم ضمن احیاء این رشته فاخر، تابلوهای نفیس و ارزشمندی تولید و در اختیار هنردوستان عزیز قرار می دهند کاربردهای این آثار به فراخور سلایق متنوع اشخاص متفاوت می باشد   ازجمله: اهدا به عنوان یادبود و کادو  در مناسبتهای گوناگون – استفاده برای تزئین داخلی منازل شخصی و ادارات – اهداء به عنوان جایزه و یادبود در سازمانهای خصوصی و ادارات دولتی و ...

 

هنر قلمزنی روی چرم, قلمزنی روی چرم

 

- حکاکی روی چرم از نظر اصول کار و تکنیک، تشابه زیادی به قلمزنی روی فلز دارد. این تکنیک شاید در خارج از کشور رواج بیشتری داشته باشد اما سابقه تاریخی آن بر روی جلدهای ایرانی هر چند با موتیف های محدودتر، کاملاً مشهود است. برجستگی ها و فرورفتگی های منقوش روی چرم به وسیله قلم های فولادی بر روی آن حک می شود.
- از ابتدای قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل نوینی در هنر کتاب سازی گشوده شد و چند نوع جلد تزئینی ابداع گردید که اهم آنها جلدهای سوخت یا (سوخته) و معرق بوده است. در روش ساخت جلد سوخت نقوش گل و مرغ یا تصاویر حیوانات را با طلا و نقره می پوشانند و نقوش را بصورت برجسته با همان رنگ اصلی چرم بیرون می آورند

 

فرایند کار :
برای آشنائی علاقمندان محترم خلاصه ای از فرایندکار بشرح ذیل به عرض می رسد :
برای شروع کار ابتدا نمونه خط در اندازه مناسب طبق سلیقه یا به سفارش تهیه و بر حسب اندازه خط، چرم مناسب و با کیفیت اکثرا از نوع چرم گاوی (پادوش یا پیه دار) برش داده ، بعد از صافکاری و روغن دهی ، خط بر روی چرم منتقل نموده و با قلمهای مخصوص دور تا دور خط را با دست قلمزنی کرده ، پس از آن مرحله پرداخت و آرایش را انجام میدهیم ، در خاتمه با نوعی لاک مخصوص روی اثر را لاک زده بعد از قاب گیری خدمت هنردوستان گرامی عرضه می گردد.

منبع:mehrdadb54.mihanblog.com