نگهدارى فرش

 

 

قالى‌ها و سایر زیراندازها براساس خصوصیات و مواد تشکیل‌دهندهٔ آنها، آسیب‌پذیر و در معرض آفات و صدمات هستند.
به‌منظور جلوگیرى از ایراد صدمات به فرش، در مراحل مختلف از جمله انباردارى مواد اولیه، رشتن و بافتن و بکارگیرى الیاف، عدل‌بندى و حمل‌ونقل و بهره‌بردارى از فرش باید اقدامات لازم صورت گیرد.

مبارزه با آسیب‌هاى فرش از طریق مواد اولیه آن را ساده و ارزانى است؛ و نیاز به تخصص چندانى ندارد. مثل انتخاب مواد اولیهٔ سالم و مراقبت در حفظ سلامت این مواد در حین حمل‌ونقل، انبار کردن، شستشو، رنگرزی، ریسندگى و ...، ضد بید نمودن فرش و مواد اولیه یکى از بهترین راه‌هاى این مراقبت است.
از طریق حفاظت فرش‌هاى بافته شده نیز مى‌توان این مراقبت را ادامه داد: از تا کردن و لوله کردن دستباف‌ها باید خوددارى شود. چنانچه لازم شد براى مدت طولانى این کار انجام شود، باید لابه‌لاى فرش تنباکو یا نفتالین یا سایر مواد ضد حشرات ریخته شود و به تناوب وارسى و هوا داده شود. فرش را باید از رطوبت، گرما و تاریکى دور نگه داشت. از تابش مستقیم آفتاب به فرش جلوگیرى شود. فرش روى زمین گچى یا آهکى نیفتد، زیرا تأثیر نامطلوبى روى ابریشم و رنگ آن دارد. فرش‌هاى ابریشمى براى مدت طولانى به دیوار آویخته نشود و یا زیر پا نیفتد. پس از مدتى استفاده فرش سروته شود تا از همهٔ جوانب آن یکنواخت استفاده شود. فرش روى فرش پهن نشود. اجسام سنگین براى مدت طولانى روى فرش قرار نگیرد. همواره فرش تمیز نگهداشته شود و از ورود اشیاء خارجى به پرزهاى آن جلوگیرى شود. لکه‌هاى فرش بدون درنگ تمیز و برطرف شوند. چنانچه فرش دچار سوراخ یا پارگى شد، سریعاً از طریق رفوگرى و فنون مربوط به آن توسط متخصص این امر ترمیم شود تا به سایر نقاط نفوذ نکند. در هنگام بسته‌بندى و حمل‌ونقل دقت لازم صورت گیرد. طول و عرض فرش باید به‌اندازه یا کمتر از ابعاد محل استقرار آن باشد. فرش همواره جارو شود و از جاروبرقى براى این کار استفاده شود.

 

تعمیر و مرمت
شما برای تعمیرات (مرمت) جزئی یک فرش یا قالی کهنه و قدیمی به چند ابزار احتیاج دارید و همه آن ابزار در خرازی‌ها و فروشگاه‌های فلزآلات در دسترس شما هستند. مقدار مواد مورد نیاز به میزان زیادی به نوع تعمیر و مشکلات تمیز کردن سطح کار شما مربوط می‌شوند.

ـ اتو:
همراه با کاغذ خشک کن برای برطرف کردن لکه‌های گوناگون استفاده می‌شود.

ـ انبردست:
یا دم باریک برای کشیدن سوزن نخ از وسط پرز فرش‌ها در زمان مرمت استفاده می‌شود.

ـ قیچی:
جهت آراستن پرزها استفاده می‌شود. برای پرزهای کوتاه قیچی‌هائی که تیغه راست دارند و برای آرایش دیگر پرزها قیچی‌هائی که لبه‌دار هستند و تیغه منحنی دارند. (معمولاً شما می‌توانید با خرید قیچی‌هائی با لبه تخت به هدف خود برسید) ضمناً یک قیچی زنانه ۲۰ سانتیمتری نیز برای کارهای گوناگون مفید است.

ـ سوزن‌ها:
شما برای مرمت‌های گوناگون قالی به مجموعه‌ای از سوزن‌های راست و منحنی احتیاج خواهید داشت. برای کار با نخ‌های کلفت سوزن‌های با سوراخ بزرگ انتخاب می‌شوند. شما به سوزن‌های مخصوص مرمت با سایزهای ۲۰ و ۲۲ و سوزن‌های خیاطی با سایزهای ۲ و ۶ و ۸ احتیاج خواهید داشت.

ـ انگشتدانه:
در هنگام مرمت قالی بسیار ضروری است. بعضی وقت‌ها برای فشار دادن سوزن در برگشت از پرز فرش احتیاج به نیروی زیادی دارید و انتهای سوزن خیلی آسان به انگشت شما آسیب می‌رساند. شما همچنین به وسایل دیگری نظیر: فرش‌زن، جارو برقی، خاک‌انداز و جارو، سشوار، چاقوی کمکی، گیره چوبی بزرگ، طناب لباس، سوزن کلفت، موچین، چکش، میخ فرش و تیوپ مقوائی احتیاج خواهید داشت.

ـ پشم یا ابریشم:
جهت مرمت پرزها و تعمیر ریشه‌های اکثر فرش‌ها و قالی‌ها استفاده می‌شوند. جهت هماهنگ کردن رنگ‌ها و اثر نخ‌های جدید کوشش و دقت کنید تا مانند نمومه اصلی شود.

ـ موم:
برای لیز کردن و نرم کردن سوزن‌ها و نخ‌های پنبه و کتان استفاده می‌شود.

ـ کاغذ خشک کن سفید:‌
درزمان آزمایش ثبات رنگ‌ها استفاده می‌شود همراه با اتو در تمیز کردن اجسام ریخته شده روی فرش و جهت برطرف‌ کردن چربی‌ها و روغن‌ها استفاده می‌گردد.

ـ‌ شامپو فرش:‌
برای تمیز کردن فرش و قالی استفاده می‌شود.

ـ‌ دترژانت پشم:‌
در مواقع خاص استفاده می‌شود. دترژانت‌ها با کیفیت عالی جهت برطرف کردن لک استفاده می‌گردند.

ـ‌ گرد سیب زمینی:‌
جهت رنگبری در مواقع خاص استفاده می‌گردد.

ـ‌ نمک:
برای برطرف کردن لک
شما جهت نظافت اجسام گوناگون وقت زیادی صرف می‌کنید مثلاً اگر یک قطعه فرش لهستانی از دیوار خانهٔ‌ شما آویزان باشد یا یک تختهٔ‌ باریک چوبی و یا رومیزی، ‌آنها بسیار کم توجه بیننده را به خود جلب می‌کنند ولی آسیب دیدگی یک فرش که از آن برای پوشش کف اتاق استفاده می‌شود بسیار قابل توجه است. همچنین جهت تمیز باقی ماندن فرش و قالی برای مدت‌های زیاد در انبارها و محیط‌های روستائی نگهداری می‌شوند و این در حالی است که در شهرها همیشه آلودگی هوا مانند دیواری بلند فضای شهر را مسدود کرده است.
علاوه بر نظافت منظم فرش‌ها و قالی‌ها شما باید به لکه‌های اتفاقی روی فرش خیلی زود رسیدگی کنید. عموماً اجسام متعددی بر اطراف خانه جهت دکور استفاده می‌شوند که می‌توانند از زیبائی رنگ و طرح فرش بکاهند همانطور که آنها می‌توانند به الیاف آن آسیب وارد کنند. سناریوی یک نمایش می‌تواند دلیل مناسبی برای درست اجرا نشدن آن باشد بر همین اساس قالی‌ها و فرش‌های لهستانی و تخته‌های باریکی که به دیوار آویزان شده‌اند اگر بدون دقت و بدون نظم و ترتیب و فقط جهت پر کردن دیوار و همچنین اگر به روش‌های غلط به دیوار کوبیده شوند به آنها آسیب می‌رسد.
شما قبل از شستن یا برطرف کردن لک‌ها از روی فرش یا قالی باید ثبات رنگ‌ها را آزمایش کنید و البته اهمیتی ندارد که چند قسمت فرش آسیب دیده باشد. اگر هیچ رنگی پس نداد شما باید جاهای آسیب دیده را به یکی از روش‌های متعدد شستشوی فرش به وسیلهٔ‌ یک متخصص فرش‌های کهنه تمیز کنید. شرکت‌های قالی‌شوئی در شستن فرش‌ها دقت نمی‌کنند.

ـ گردگیری فرش‌های کوچک و بزرگ:
همیشه قبل از شستشو و برطرف کردن لکه‌ها باید فرش‌ها گرد گیری شوند. برای برطرف کردن تکه‌های خاک و کثیفی‌ها که در یک جا جمع می‌شود باید بسیار دقت کرد چون در اثر آنها الیاف به تدریج فرسوده می‌شوند همچنین در اثر آنها تخم بید می‌تواند در الیاف رشد و نمو کند. جهت گردگیری فرش‌های کوچک و بزرگ آنها را در هوای آزاد و روی یک طناب لباس کلفت آویزان کنید. زمانی مناسب در روز برای خشک کردن آنها انتخاب کنید و تکه‌ها را به‌‌صورتی آویزان کنید و تا آنجا که ممکن است قسمت کوچکی از آنها روی هم افتاده باشند. برای اینکه ممکن است پشت آنها در معرض آسیب قرار گیرد.
مدل قدیم فرشزن‌ها نیروی زیادی برای ضربه زده به فرش‌ها نداشت. هرگز از عصا یا چوب برای ضربه زدن به فرش استفاده نکنید. البته نیروی زیاد و پهن کردن مساحت زیادی از فرش و ضربه زدن به آن به الیاف خسارت وارد می‌کند. به روی فرش ضربه نزنید. شما فقط در صورتی موفق خواهید شد که جهت برطرف کردن گرد و خاک به عمق پرز یا بافته ضربه بزنید.

ویدیو مرتبط :
نگهدارى گربه از بچه سگ !

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

نگاهی به تاریخچه گلیم و فرش در ایران

در طول تاریخ فرش و تابلو فرشهای ایرانی از نظر زیبایی و هنر نقش مهمی در اقتصاد کشورو خانواده ها داشته که شایسته است بیشترتوجه به این هنر ارزشمند که یادگار نیاکان ما میباشد و برای خلق آن رنجهای زیاد و راههای بسیار طی شده است داشته باشیم باید پذیرفت که پیدایش هنر ارزنده قالیبافی به یکباره و خلق الساعه نبوده بلکه به تدریج و بنا به اصول علمی و روند قدم بقدم روبه رشد حسب قواعد سنت تمدنهاو میزان علاقه واحتیاجات مردم آن روزگار بوده که راه تکامل در بافت وسایر عواعل تولید را پیموده است تا به زمان خشایارشا حدود 2489سال قبل رسیده است . پس قدمت و پیشینه فرش را در ایران باید در سده های پیشین تر جستجو کرد و مسائل اجتماعی مردم هر عصر مدیون جامعه پیش از خود بوده که تجربیات هنری خود را به نسل جوان تر آموخته است .

درست است که یک تخته فرش و یک روانداز اسب در منطقه پازیریک بخش جنوبی سیبری بدست آمده و تاریخ بافت آن را حدود سده پنجم قبل از میلاد می دانند ولی آراء و عقاید فرش شناسان و پژوهشگران بطور پراکنده بر آن است که قدمت فرشبافی به تمدنهای پیش تر ایران می رسد ادله این تفکر با توجه به زیبایی بافت و نقش و نگار موجود در فرش مضمون رشد تمدن و پیشرفت هنر بافندگی و صنایع دستی آن روز ایران بوده است .

نکته مستند تر آنکه در 480 سال قبل از میلاد مسیح هنگامی که تمیستوکل ( Temistocle )سردار آتنی بعلت رشگ برخی از رجال آتن به او تهمت خیانت زدند و مورد مذمت و اتهام قرار گرفت و حتی جان وی در معرض خطربود بنابراین برای نجات جان خود به ایران گریخت . چون کشور یونان در آن زمان در حال اهتزاز با کشور بزرگ ایران قرار داشت خشایارشا که پادشاه ایران بود با نگرش کسب اطلاعات نظامی و اوضاع واحوال اقتصادی و اجتماعی یونان با مهربانی با وی رفتار کرد و حتی هدایای ارزنده ای از جمله چند قطعه قالی وگلیم های زیبایی که دارای نقش و نگار دلفریب و گیرا که با دستهای هنرآفرین فرزندان ایران بافته شده بود به وی داد . سردار آتنی که از قبل به زیبایی گلیم وفرش ایران آگاه بود تا هدایای فرش و گلیم را دید مورد پسند قرار داد و تعریف و تمجید از آن کرد که این امر در تاریخ فرشبافی ایران یک سند قطعی و مورد اطمینان بایستی در نظر گرفته شود .

یا گزنفون در کتاب بازگشت ده هزار یونانی می نویسد :در یک مهمانی که سوتس (Seuthes ) امیر تراکیه حضور داشت بعنوان هدیه یک تخته فرش ایرانی به وی داده می شود بدیهی است آنچه را که به امیر کشوری هدیه می دهند چیزی نفیس و ارزنده ای باید باشد پس نتیجه می گیریم که فرشهای ایرانی در آن زمان چنان زیبا و دلفریب بوده که شایستگی پیشکشی به پیشویان کشور ویا ملتی را داشته است .

 

(نقل از زندگانی مردان نامی پلوتارک )

حبیب ابن صهبان نقل می کنند هنگامی که سپاه سعد در جنگ با ایرانیان ظفر آمد آنها به کاخ مدائن رسیدند غنایم فراوان بدست آوردند مثل جامه ها زیورآلات شمشیر خسروپرویز و ده ها قلم دیگر از جمله یک تخته فرش شصت ذرع در شصت ذرع یکپارچه به اندازه یک جریب که همچون کشتزار و سبزه زار بهاران بود و متن فرش چون نهرها و لابه به لای آن همانند مروارید بود ومتن از حریر بر پودهای طلا که گلهای طلاو نقره و امثال آن داشت چشم همگان را خیره می کرد آنها خمس همه غنایم را بین خود تقسیم کردند و فرش بماند چون تقسیم آن میسر نبود سعد مسلمانان را خواند و گفت خداوند دستهای شمارا پر کرده است تقسیم این فرش مشکل است رای من این است که آن را به امیر مومنان عمر واگذاریم که هر چه خواهد کند چنان کردند گویند چون فرش به مدینه نزد عمر بردند شب خوابی دید و کسان را فراهم آورد و حمد ثنای خدارا کرد و در باره فرش رای خواست نظرهای متفاوت دادند در آن جلسه که امام علی (ع) نیز حضور داشت به عمر فرمود : ای عمرکار چنانست که گفتید اما تامل باید کرد که اگر اکنون آن را بپذیرید فردا کسانی به دستاویز آن به ناحق چیزهای بگیرند: عمر گفت راست گفتی و اندارز دادی فرش را پاره پاره کردند و تا بین کسان تقسیم نمایند که یک تکه از فرش که از بقیه تکه ها بهتر نبود به حضرت رسید امام تکه فرش را در بازار به بیست هزار دینار فروخت

( نقل از تاریخ طبری جلد پنجم )

 

نظر عزیزان را به سه نکته مهم معطوف میدارم:

1-پیدایش قالی و گلیم به یکباره نبوده وبه تدریج در سده پنجم قبل از میلاد به تکامل رسیده است و حصول نتیجه می گردد خلق این هنر خیلی پیشین تر بوده است.

2-خلق اولیه فرش در ایران بوده وبعدها از طروق مختلف به سایر نقاط انتقال یافته است .

3-فرش ایران در طول تاریخ اعتبار جهانی داشته و همیشه بعنوان یک کالای ارزنده و سرمایه ای ایفای نقش کرده است.

فرازی از سروده شاعر خوش ذوق تقدیم به همه هنرمندان وبافندگان رنج دیده و همه کسانی که در این راه قدمهای مفیدی برداشته اند:

چو استاد دستش قلم بر رقم برگرفت بیکباره آن برگ بیمایه جان بر گرفت

چو نقشی برنگ لب لعل شیرین یار بنرمی بزد سرخیش جان گرفت

گل و بلبل سرو قامت بلندی نشاند بدین چیرگی هم غزالی دویدن گرفت

ترنجی بچند وسپس طره ای درکنار توگویی که یکباره باع عدن جان گرفت

گره از یی هم زد و رج نشاند ضخیمش یکی پودو نازک دگر جا گرفت

همه روزها را بدینگونه اش پیش برد چنین از سحر تا که شب پا گرفت