نمایندگان ایران در اسکار

نمایندگان ایران در اسکار

مراسم اسكار، سال‌هاست كه مهم‌ترین اتفاق سینمایی جهان به حساب می‌آید و موفقیت در این رویداد مهم نه تنها فیلم، بلكه كارگردان و عوامل سازنده آن را در جایگاه متفاوتی می‌نشاند. هر چند كه برخی معتقدند كه جایزه اسكار، جنبه سیاسی یافته و از سیاست‌های كاخ سفید تأثیر می‌پذیرد؛ اما همچنان این صحبت‌ها از اهمیت این اتفاق بزرگ سینمایی نتوانسته بكاهد.

 

سینمای ایران در طول 84 دوره برگزار شده مراسم اهدای جوایز آکادمی اسکار، 19 بار نمایندگان خود را به این مراسم معتبر سالانه ارسال کرده است؛ به طوری که در این مدت یک بار فیلم سینمایی «بچه‌های آسمان» به کارگردانی «مجید مجیدی» در سال 1999 میلادی در میان پنج نامزد نهایی دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان قرار داشت و یک بار نیز در سال 2012 فیلم سینمایی «جدایی نادر از سیمین» به نویسندگی و کارگردانی اصغر فرهادی موفق به دریافت جایزه اسکار شده است.

پیشینه حضور فیلم‌های ایرانی در جایزه اسکار به‌عنوان نماینده رسمی از سال 1356 و با معرفی فیلم «دایره مینا» اثر داریوش مهرجویی آغاز شد. پیش از آن، فیلم‌های «گاو» و «آقای هالو»به عنوان آثار قابل توجه سینمای ایرانی برای جذب مخاطب جهانی امیدواری اندکی را ایجاد كردند و درخششی در جشنواره‌های بین‌المللی به وجود آورده بودند؛ اما نخستین گام، نتوانست برای«داریوش مهرجویی» و سینمای ایران چندان موفقیت‌آمیز باشد.

 

سال‌های ابتدایی دهه 70 با سیل توجه جشنواره‌های خارجی به فیلم‌های واقع‌گرای ایرانی رو‌برو بود. سینمایی که با آثار کارگردانانی چون کیارستمی، مهرجویی و مجیدی توانسته بود، حباب بی‌توجهی فضای بین‌المللی به کشورمان را از بین ببرد و به نوعی بتواند شکوفاگر سینمای انسانی ایران در عرصه جهانی باشد.

 

فیلمی جسورانه كه توفیق نیافت
«دایره‌مینا»،‌ فیلم سینمایی ایرانی ساخته شده در ۱۳۵۳ به کارگردانی داریوش مهرجویی است. این فیلم پنجمین فیلم مهرجویی و نخستین فیلم رنگی او و دومین کار مشترکش با غلامحسین ساعدی است. فیلم به مدت سه سال توقیف بود و سرانجام در ۱۳۵۶ پروانه نمایش گرفت و در جشنواره پاریس در ۱۹۷۷ (پاییز ۱۳۵۶) و سپس برلین به نمایش درآمد و جوایزی نیز از این دو جشنواره دریافت کرد.

 

اکران عمومی آن در ایران در ۲۳ فروردین ۱۳۵۷ آغاز شد. توقیف چند ساله فیلم و موضوع متفاوت و جسورانه‌اش به همراه استفاده از ستاره‌های سینمای تجاری مانند فروزان، «دایره مینا» را به جنجالی‌ترین ساخته مهرجویی تا آن زمان بدل كرد. این فیلم، اولین فیلم ایرانی بود كه به عنوان نماینده ایران در جایزه اسكار حاضر شد؛ ولی اقبالی نیافت.

سه‌گانه‌ای از كیارستمی
«زیر درختان زیتون»، ساخته «عباس کیارستمی» در سال ۱۹۹۴ میلادی ساخته شد. این فیلم به نوعی پاره سوم از سه‌گانه زلزله است. دو فیلم دیگر «خانه دوست کجاست؟» و «زندگی و دیگر هیچ» بود. یک گروه فیلمسازی برای ساخت فیلم وارد روستایی در شمال ایران می‌شود. در این روستا به تازگی زلزله‌ای رخ داده ‌است. این فیلم دومین فیلم ایرانی بود كه در مراسم اسكار حاضر شد.

كپی از دست استاد
اما در این میان، فیلم بعدی كه به اسكار رفت، متعلق به جوانی بود كه با سماجت‌های خود توانست دستیاری «عباس كیارستمی» را در فیلم زیر درختان زیتون بگیرد. «جعفر پناهی» در اولین فیلم بلند خود با فیلمنامه‌ای از عباس كیارستمی، فیلمی ساخت كه بی‌شباهت به ساخته‌های كیارستمی نبود.

 

فیلم در جشنواره سیزدهم فیلم فجر چندان مورد توجه منتقدان قرار نگرفت؛ اما در سال 1374 و پس از دریافت جایزه دوربین طلایی جشنواره فیلم كن و اكران آن در چند سینمای تهران، «بادكنك سفید» پس از «روسری آبی» به عنوان دومین فیلم برتر سال 1374 از طرف نویسندگان و منتقدان برگزیده شد. این فیلم نیز راهی اسكار شد و دست خالی به سینمای ایران بازگشت.

یك داستان عاشقانه
«گبه»، فیلمی‌ست به نویسندگی و کارگردانی «محسن مخملباف» که در سال ۱۳۷۴ تولید شده است. فیلم داستان عاشقانه‌ دختری از ایل قشقایی است.

فیلمی كه تا پای جایزه اسكار پیش رفت
«بچه‌های آسمان» فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی محصول سال ۱۳۷۵ است. این فیلم در سال ۱۳۷۵ جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم پانزدهمین جشنواره فیلم فجر را به‌دست آورد و در سال ۱۹۹۸ به‌عنوان یکی از پنج نامزد نهایی جایزه بهترین فیلم خارجی اسکار برگزیده شد. «بچه‌های آسمان» روایتگر ماجرای برادر و خواهری است که یک جفت کفششان را به اشتراک گذاشته‌اند. شاید موفقیت این فیلم که پیام‌های ساده انسانی را در روایتی حرفه‌ای و واقعی از زندگی دو کودک روایت می‌کرد، نخستین جرقه امید برای سینمای ایران در جایزه اسکار بود.

 

 
اسکاری که طبیعی‌ست، علاوه بر ساختار فیلم و توانمندی‌های تکنینکی می‌تواند به‌شدت از سیاست‌های هالیوودی و البته رسانه‌ای تاثیرپذیر باشد؛ حتی اگر نخواهیم این تاثیرپذیری را مدیریت شده فرض کنیم. بنابراین تسلیم آکادمی در برابر ارزشمندی فیلم مجیدی نشان از اهمیت فیلم مجیدی در سال 1999 داشت. به هرحال انتخاب فیلم مجیدی در آن سال توانست توجه و واکنش‌های بیشتر سینمای ایران و رسانه‌ها را به نام نماینده سالانه کشورمان به این مراسم به وجود آورد.

در پی معنایی برای زندگی
رنگ خدا عنوان فیلمی ایرانی به کارگردانی «مجید مجیدی» است. این فیلم به تعبیر اهالی فن در آن روزگار فیلمی معناگرا عنوان شد. فیلمی كه در آن نوجوانی نابینا در پی معنایی برای زندگی بود. این فیلم نیز راهی اسكار شد.

فیلمی جزئی‌نگر
«زمانی برای مستی اسب‌ها»، اولین فیلم بلند سینمایی «بهمن قبادی»ست که در سال ۱۳۷۸ در یک روستای مرزی ایران و عراق و با بازی بازیگران غیر حرفه‌ای ساخته شد. زمانی كه فیلم به عنوان نماینده ایران راهی اسكار شد، بسیاری از منتقدان مخالف این امر بودند. هرچند كه برخی این واكنش را به علت گرایش قوم‌‌گرایانه بهمن قبادی دانستند؛ اما حقیقت امر این بود كه فیلم قبادی استانداردهای اولیه یك فیلم خوب به لحاظ فرم را نداشت. از داستان فرم كه بگذریم، منتقدان بر این عقیده بودند كه فیلم‌هایی از این دست كه بخشی از ایران و فرهنگ آن را نمایش می‌دهد، نمی‌تواند نماینده مناسبی برای معرفی ایران و سینمای آن به عرصه جهانی باشد.

باران و ترانه
پس از موفقیت فیلم مجیدی هر سال تعدادی از فیلم‌ها، داعیه حضور و درخشش در اسکار را داشتند. در سال 2000، فیلم «باران» از مجیدی باز هم نماینده ایران در اسکار بود که این بار البته نتوانست موفقیتی داشته باشد. سپس موفقیت فیلم اجتماعی رسول صدرعاملی، یعنی «من ترانه 15 سال دارم» موجب شد تا مسئولان سینمایی وقت این فیلم را به آکادمی معرفی کنند و چرخشی 180 درجه‌ای در نوع انتخاب آثار ایرانی داشته باشند.

فیلمی غافلگیر كننده
«نفس عمیق»، اثر پرویز شهبازی، محصول سال ۱۳۸۱، نخستین بار در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۰ به نمایش درآمد و تحسین منتقدان را برانگیخت. این فیلم پس از «مسافر جنوب» و «نجوا» سومین فیلم پرویز شهبازی است. نفس عمیق، داستان سه جوان است که در نقطه عطفی از زندگی‌شان به یکدیگر می‌رسند و با هم این راه را می‌پیمایند. داستان در تهران دهه ۱۳۷۰ می‌گذرد. فیلمی غافلگیر‌كننده كه راهی اسكار شد و باز هم دست‌ خالی بازگشت.

یك فیلم موفق ایرانی، اما ناكام در اسكار
«لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند»، فیلمی‌ست به نویسندگی و کارگردانی «بهمن قبادی» که در سال ۱۳۸۳ ساخته شده‌ است. فیلم در جریان جنگ عراق به زندگی گروهی از مردم کرد در مرز ترکیه و ایران می‌پردازد. «لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند» یکی از موفق‌ترین فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی بود. این فیلم توانست جایزه اصلی جشنواره «سن سباستین» «خرس شیشه‌ای» جشنواره برلین را از آن خود كند. این موفقیت‌ها، سبب شد این فیلم از سوی ایران برای شرکت در مراسم اسکار سال ۲۰۰۴ فرستاده شود. انتخابی كه باز هم بی‌نتیجه ماند.

یك فیلم خوش‌ساخت
«خیلی دور، خیلی نزدیک» اثر سیدرضا میرکریمی، فیلمی بود كه نماینده یك تفكر خاص در سینمای ایران بود كه بر خلاف تفكری كه نمایندگی می‌كرد، فیلم بسیار خوش‌ساختی بود كه طبیعت زیبای كویر ایران را به زیبایی تصویر كرده بود. این فیلم نیز از دیده داوران اسكار پنهان ماند و این روند نادیده گرفتن سینمای ایران ادامه داشت.

در سال‌های بعدی نیز فیلم‌هایی چون «کافه ترانزیت» کامبوزیا پرتوی، «میم مثل مادر» مرحوم ملاقلی‌پور و «آواز گنجشک‌ها» مجید مجیدی، نیز فیلم‌های ایرانی موفقی بودند که در عرصه بین‌المللی چندان دیده نشدند.

یك جدایی و یك آغاز

 

 
«جدایی» نامی‌ست که فرهادی برای واپسین اثرش در عرصه بین‌المللی برگزیده بود. فیلمی که در همه جشنواره‌هایی که حضور یافت، درخشید و امید نخست ایرانیان در اسکار شد. البته فیلم قبلی فرهادی، یعنی «درباره الی» نیز نماینده ایران در اسکار بود كه با همه قوتش اقبالی برای دریافت جایزه نداشت. پس از فیلم مجیدی، این نخستین‌بار بود که یک فیلم ایرانی در میان 9 فیلم نهایی بهترین فیلم خارجی اسکار قرار می‌گیرد و امید زیادی ایجاد كرد تا فرهادی بتواند طلسم دریافت یک اسکار را برای سینمای ایران بشکند.

 

فیلمی كه برخلاف دیگر فیلم‌های ایرانی حاضر در مراسم اسكار تاكنون، یك مفهوم جهانی را دستمایه خود قرار داده بود و تصویری روستایی و فقیر را از سینمای ایران به نمایش نگذاشته بود. فیلمی كه توانست جایزه اسكار بهترین فیلمنامه را از آن خود كند. حال پس از توفیقی كه جدایی یافت، سینمای ایران نسبت به مراسم اسكار جدی‌‌تر شده است.

امسال برای انتخاب فیلمی كه شایسته رفتن به اسكار باشد، حرف و حدیث‌های بسیاری مطرح شد تا در نهایت فیلم «گذشته» راهی این جشنواره شد. فیلمی كه سرمایه‌گذار و بیشتر عوامل آن فرانسوی بودند و مخالفان فكر می‌كردند كه این امر این جایزه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و حتی اگر جایزه به این فیلم تعلق گیرد، شاید به نام سینمای فرانسه تمام شود؛ اما نباید این امر را فراموش كرد كه هر فیلمی متعلق به كارگردان، نه سرمایه‌گذار و عوامل دیگر فیلم است.

/قانون

 

ویدیو مرتبط :
نتایج نمایندگان ایران در روز دوم

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

نگاهی به همه نمایندگان ایران در اسکار/ مجیدی با پنج حضور رکورددار است

سالها پیش برای نخستین بار وزارت فرهنگ و هنر وقت در سال 1356 فیلم «دایره‌ مینا» ساخته‌ داریوش مهرجویی را به اسکار معرفی کرد تا به عنوان اولین فیلم ایرانی رقابت‌های اسکار لقب بگیرد. پس از آن فیلم «باد صبا» ساخته‌ آلبر لاموریس به عنوان نماینده‌ ایران در سال 57 راهی آکادمی اسکار شد.

سینمای ایران به مدت 16 سال نماینده‌ای به اسکار معرفی نکرد تا سال 1373 که فیلم «زیر درختان زیتون» ساخته‌ عباس کیارستمی معرفی شد و سپس در سال 1374 «بادکنک سفید» به کارگردانی جعفر پناهی، سال75 فیلم معرفی نشد، 76 «گبه» محسن مخملباف، 77 «بچه‌های آسمان» مجید مجیدی (جزو نامزدها قرار گرفت)، 78 «رنگ خدا» مجید مجیدی، 79 «زمانی برای مستی اسبها» بهمن قبادی ، 80 «باران» مجید مجیدی ، 81 «من ترانه 15 سال دارم» رسول صدرعاملی ،‌ 82 «نفس عمیق» پرویز شهبازی‏، 83 «لاک‌پشتها هم پرواز می‌کنند»

 

بهمن قبادی و 84 «خیلی دور خیلی نزدیک» رضا میرکریمی، 85 «کافه ترانزیت» ، 86 «میم مثل مادر» رسول ملاقلی‌پور و 87 «آواز گنجشکها» مجید مجیدی،88 «درباره الی» به کارگردانی اصغر فرهادی و سال 89 «بدرود بغداد» مهدی نادری به عنوان نماینده سینمای ایران به اسکار معرفی شد.

سال 90 فیلم سینمایی «جدایی نادر از سیمین» به عنوان نماینده ایران معرفی شد که تنها اسکار سینمای ایران را توانست به ارمغان بیاورد.

سال 91 فیلم «یه حبه قند» رضا میرکریمی از سوی بنیاد سینمایی فارابی معرفی شد اما بلافاصله وزارت ارشاد،اسکار را تحریم کرد و این فیلم ارسال نشد.و سال 92 نیز فیلم «گذشته» نماینده ایران بود که ساخته شدن این فیلم به زبان فرانسوی در کشور فرانسه باعث بروز مخالفت‌هایی نیز شده بود.

سال گذشته فیلم سینمایی «امروز» به کارگردانی سیدرضا میرکریمی نماینده رسمی ایران بود و در نهایت امسال «محمد رسول‌الله(ص)» به عنوان نمایده ایران به آکادمی اسکار معرفی شد.

با نگاهی به فهرست نمایندگان ایران در اسکار مجید مجیدی با پنج فیلم «بچه‌های آسمان»،«رنگ‌خدا»،«باران»،«آواز گنجشک‌ها» و «محمد رسول‌الله(ص)» رکورددار است و پس از او اصغر فرهادی با سه فیلم «درباره الی»،«جدایی نادر از سیمین»،«گذشته» و رضا میرکریمی هم با سه  فیلم «خیلی دور خیلی نزدیک»،«یه حبه قند» و «امروز» در رده بعدی قرار دارند.

اخبار فرهنگی - فارس