محبوبیت 55 ساله یک کتاب

وب سایت فرارو: رمان «برو یک بپا بگذار» که جلد دوم «کشتن مرغ مقلد» شاهکار ادبی «هارپر لی» است در اولین روز فروش 105 هزار نسخه فروش داشت.

دومین رمان هارپرلی بعد از گذشت 55 سال به چاپ رسید. هارپر لی رمان نویس آمریکایی تنها یک بار آن هم در سال 1960 دست به قلم شد. نوشتن کتاب «کشتن مرغ مقلد» کافی بود تا او را به شهرت جهانی برساند. اما چند ماه پیش اعلام شد که او تصمیم گرفته دنباله برنده پولیتزرش «کشتن مرغ مقلد» را روانه بازار کتاب کند. با اعلام این خبر طرفداران خانم لی بسیار هیجان‌زده شدند و حتی«کشتن مرغ مقلد» به کتاب اول پرفروش آمازون بدل شد.

او برای نوشتن همان یک رمان جایزه معتبر ادبی پولیتزر 1960 و مدال آزادی ریاست ‌جمهوری آمریکا را در سال 2007 دریافت کرد. «کشتن مرغ مقلد» از زمان چاپ تاکنون حدود 40 میلیون نسخه در سراسر جهان فروش داشته و به بیش از 40 زبان ترجمه شده است. خودش جایی گفته كه این رمان در حقیقت نوعی «اتوبیوگرافی» است كه قدری تخیل نیز در آن دخیل شده است. نكته جالب این رمان را باید استقبال هم زمان و بی سابقه خوانندگان و منتقدان دانست. این كتاب 48 هفته در صدر فهرست پر فروش ترین كتاب های ایالات متحده جای داشت و بین سال های 1960 تا 1965، 10 بار تجدید چاپ شد و به تیراژ پنج میلیون نسخه هم رسید.


حال همانطور که انتظار می‌ رفت «برو و یک بپا بگذار» هم با استقبال کم‌ نظیری در سراسر جهان روبه‌رو شد. بسیاری از کتابفروشی‌ ها تمام شب باز بودند و این کتاب را می‌ فروختند. خریداران مشتاق برای تهیه این رمان در برابر کتاب‌فروشی‌ های آمریکا صف کشیدند. این کتاب در دو میلیون نسخه منتشر و در ۷۰ کشور توزیع شده است. همچنین همزمان ۷ ترجمه از این کتاب درآمده است. رمان جدید هارپر لی تنها چند ساعت پس از عرضه در رتبه نخست فهرست کتاب‌ های پرفروش سایت آمازون قرار گرفت.

«کشتن مرغ مقلد» نه تنها رمان ساده و عامه پسندی نبود بلکه در آن دوران گمان می رفت موضوع متفاوتش آنچنان هم باب طبع اکثریت سفیدپوستان آمریکا نباشد. اما استقبال از آن بی نظیر بود.

موضوع داستان درباره تبعیض نژاد است. اما آنچه آن را از دیگر نمونه ها جدا کرده نظرگاه متفاوت راوی داستان است. همین راوی این اثر را به یکی از شاهکارهای تاریخ رمان نویسی تبدیل کرده است.  راوی ماجرا دختری هفت ساله و سفید پوست است به نام «جین لوییز» معروف به اسکات. پدر او وكیل دادگستری است و مادرش از دنیا رفته است و زنی سیاهپوست از او و برادرش مراقبت می كند.

فصل های نخست كتاب به معرفی محیط زندگی و آدم های شهر محل اقامت این خانواده می گذرد. داستان در جایی به اوج جذابیت می رسد كه «آتیكاس»-پدر «جین لوییز»- وكالت جوانی سیاهپوست به نام «تام رابینسون» را بر عهده می گیرد كه به دروغ متهم شده كه به دختری سفید پوست «مایلاایول» تجاوز كرده است. پذیرش دفاع از این سیاه پوست برای «آتیكاس» و خانواده اش تبعات منفی بسیاری دارد. در جلسات دادگاه شهادت های دروغ بسیاری علیه متهم داده می شود، اما «آتیكاس» هم دلایلی برای نقض این اتهام دارد و امیدوار است بتواند موكلش را از بند برهاند.

«هارپر لی» موفق شده با حفظ معصومیت و شیطنت كودكانه راوی، این جدال نژادی میان آدم بزرگ ها را به زیبایی و با نگاهی بی طرف تعریف كند.

هارپر لی در زمان نگارش این کتاب 34 ساله بود.  دو سال بعد از انتشار کتابش این اثر به فیلمی سینمایی تبدیل شد و «گری‌گوری پک»، بازیگر نقش اصلی مرد آن جایزه اسکار را از آن خود کرد.

این فیلم‌ هنوز هم‌ محبوب‌ بسیاری از مردم‌ آمریكاست‌ و اخیراً در یك‌ نظرخواهی اینترنتی درباره‌ محبوبترین‌ فیلم‌ های سینمایی تاریخ‌ مقام‌ سی و پنجم‌ را به دست آورده است.

راجر ایبرت منتقد سینما درباره این فیلم نوشت: «مرغ‌ مقلد تاریخ‌ موجز دوره‌ای در تاریخ‌ آمریكاست‌ كه‌ هنوز در امیدها و عواطف‌ مردم، آمریكا مهربان‌تر، نرم‌تر و ساده‌تر بود. این‌ فیلم‌ در دسامبر 1962 اكران‌ شد، ماه‌ آخرِ آخرین‌ سالِ آرامش‌ امریكای پس‌ از جنگ. در ماه‌ نوامبر، جان‌ اف‌ كندی ترور شد. پس‌ از آن‌ همه‌ چیز تغییر كرد. همان‌طور كه‌ پس‌ از مرگ‌ مارتین‌ لوتر كینگ، رابرت‌ كندی، مالكوم‌ ایكس‌ و مدگارِ اِوِرز و پس‌ از جنگ‌ ویتنام‌ و یازده‌ سپتامبر 2001 تغییر كرد. لیكن‌ در آن‌ دوره‌ای كه‌ «كشتن‌ مرغ‌ مقلد» ساخته‌ شد، پیشرفتهای امیدواركننده‌ای از جنبش‌ حقوق‌ مدنی نصیب‌ امریكا شده‌ بود كه‌ حاصل‌ آن، ضربه‌های محكم‌ حقوقی و اخلاقی به‌ تبعیض‌ نژادی بود.»

موفقیت تنها نوشته هارپر لی و پس از آن موفقیت فیلم اقتباسی از رمانش آنقدر بالا بود که باعث شد او از دست مصاحبه ها و مرکز توجه ها به زادگاهش فرار کند و اعلام کند که دیگر دست به قلم نخواهد شد و «کشتن مرغ مقلد» تنها رمان زندگی اوست.


مشخص بود که زمانی که اعلام شد قرار است دومین کتاب هارپر لی منتشر شود میزان هیجان و شوک در میان طرفداران لی به یک میزان بود. وقتی لی گفت که دست‌نوشته «برو یک بپا بگذار» توسط دوست و وکیلش در یک گاوصندوق قدیمی پیدا شده و به زودی منتشر می‌شود، مشخص شد که این نسخه همان کتابی است که او در دهه 1950 به نگارش درآورده بود اما ناشر به او پیشنهاد کرد داستان را در کتابی دیگر از زاویه دید «اسکات» روایت کند.

به این ترتیب «برو یک بپا بگذار» به «کشتن مرغ مقلد» تبدیل شد. به نوشته خودش رمانی درباره «مرغ های مقلد که هیچ كاری جز آفریدن موسیقی لذت بخش نمی دانند. نه به مزارع كشاورزان حمله می كنند و نه در مزارع ذرت لانه می سازند. آنها به جز خواندن مكنونات قبلی شان كاری نمی كنند. از همین روست كه كشتن مرغ مقلد گناه است.»

 لی خودش درباره این تغییر گفته: «من یک کتاب اولی بودم، پس همان کاری را کردم که بهم گفتند.»

تحقیقی كه توسط سایت بازاریابی «وان‌پل» انجام شده، «كشتن مرغ مقلد» را به عنوان تاثیرگذارترین كتاب تاریخ آمریکا شناخته است. طبق این تحقیق، «انجیل» پس از «كشتن مرغ مقلد» جایگاه دوم جدول را به خود اختصاص می‌ دهد.

هار پرلی تاکنون فکر می کرد دست نوشته این کتاب گم شده است اما وکیل او این کتاب را سال پیش پیدا کرد. جاناتان برنهایم ناشر خانم لی که حق انتشار این کتاب را در اختیار دارد، انتشار این کتاب را رویدادی ادبی خواند. خود هارپر لی که الان 89 ساله است و با کمک پرستارش زندگی می کند هم گفته: «من زنده هستم و خوشحالم که انتشار کتاب «نگهبان» را می‌بینم.»

«تونجا کارتر»، وکیل هارپر لی دست‌نوشته «برو یک بپا بگذار» را پاییز 2014 پیدا کرد. وی در یادداشت خود درباره جلد دوم این رمان‌ها، خاطرنشان کرد: «ما از وجود چنین کتابی مطلع بودیم، اما پیدایش نکرده بودیم. من در جعبه‌ ای که در گاوصندوق لی بود، نسخه‌ ای از رمان «برو یک بپا بگذار» را پیدا کردم و از او پرسیدم: کامل است؟ او در جواب گفت: فکر کنم کامل باشد. این کتاب پدر «مرغ مقلد» است.»

داستان این رمان که از چهاردهم جولای (بیست‌وسوم تیرماه) به طور همزمان روی پیشخوان کتابفروشی‌ های 70 کشور دنیا قرار گرفته، 20 سال پس از رویدادهای «کشتن مرغ مقلد» اتفاق می‌ افتد‌، زمانی که دختر آتیکوس فینچ برای دیدن پدرش به آلاباما سفر می‌ کند.

«مارک لاسون» منتقد گاردین درباره این اثر گفته:‌ «اگر کتابی که امروز منتشر شده، سال 1960 چاپ می‌شد مسلما به این اندازه از آن استقبال نمی‌شد. این خیلی ربطی به پایین بودن سطح ادبی اثر ندارد، بلکه به این خاطر است که «برو یک بپا بگذار» محبوبیت کمتری دارد و نمی‌توان آن را مثل «کشتن مرغ مقلد» در مدارس تدریس کرد.»

به گفته دیگر منتقدان هم در مقایسه با شاهکار «مرغ مقلد» کتاب تازه در رتبه پایین تر و حتی اندکی تکراری و با کلیشه همراه شده است. با اینحال طرفداران همچنان به کتاب وفادار مانده و فروشی بی نظیر برایش رقم زدند و حتی از اعلام احتمال وجود جلد سوم هم به وجد آمدند.  وکیل لی در روز چاپ «برو یک بپا بگذار» اعلام کرد ممکن است این داستان ضدنژادپرستی قسمت سومی هم داشته باشد.

به گفته منتقدان با نوشتن کتاب «کشتن مرغ مفلد» یک اسطوره متولد شد. یک شاهکار در زمینه ادبی و همچنین تاریخی که بدون هیچ قضاوتی موضوع تبعیض نژادی را روایت می کند. درست است که 55 سال از نوشتن این کتاب می گذرد و شاید هم نسبت به آن نسخه پیشین نازل تر باشد اما اسطوره ها هرگر نمی میرند و اگر کتاب سومی هم در کار باشد که به گفته ناشر کتابی کوتاه و مرتبط با این دو جلد است هم بعید نیست که در لیست پرفروش ها قرار بگیرد.