فرهنگ و هنر


2 دقیقه پیش

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس

تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ...
2 دقیقه پیش

خواندنی ها با برترین ها (81)

در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ...

كرتله از صنایع دستی استان ایلام



سبد دردار, هنرهای دستی مردم ایلام

كرتله سبد دردار نگهداری نان است كه از برگ خرما بافته می شود

 

نان قوت لایموت/ بركت سفره و ذات اصلی خوراك مردم جهان است اما در بین مردم استان ایلام به برترین نعمت خدا معروف است. قدیم‌تر در ایلام برای نگهداری نان، ظرف‌های محلی و بسیار ظریفی درست می‌كردند كه امروزه این وسایل سنتی بخشی از صنایع دستی استان به شمار می‌آیند.

 

كرتله سبد دردار نگهداری نان است كه در ادامه از نحوه‌ی ساخت آن بیشتر صحبت می‌كنیم. همه ساله در نواحی گرمسیری، زنان از لیف و برگ درختان خرما رشته‌های هم‌اندازه‌ای به هم می‌بافند تا سبدی به شكل قابلمه از آن درست كنند و در آن را نیز به همان روش می‌بافند.

 

سبد یا كرتله‌ای كه از برگ خرما بافته شود اگر درست نگهداری شود تا 10 سال هم دوام داشته و نان‌های محلی و صنعتی را می‌توان تا مدت فراوان در آن نگهداری كرد. پس از بافتن كرتله‌ی نان، لایه‌ای از چلوار سفید به دیوار و كف آن می‌دوزند و نان را پس از خنك كردن در آن جای می‌دهند. نانی كه در كرتله نگهداری می‌شود دیر بیات می‌شود و از كپك‌زدگی و دسترسی حشرات دور می‌ماند.

 

نان‌های تنوری و ساجی در این ظرف تا چندین روز تازه و قابل استفاده‌اند. در نواحی شمالی استان و مناطق سردسیری كه دسترسی به الیاف و برگ‌های خرما نیست از ساقه‌های گندم درو شده برای كرتله یا سبد نگهداری نان استفاده می‌كنند. برای این كار ساقه‌های گندم را كه خوشه‌های آن درو شده دسته كرده و نم می‌دهند و در پارچه‌ای می‌پیچند تا نرم شده و به هنگام كار خم كردنشان آسان شود و دچار ترك‌خوردگی و شكستگی نشوند.

 

سپس آنها را به شیوه‌ای بسیار زیبا به هم می‌بافند تا سبدی ضخیم از آن درست شود. كرتله‌های ییلاقی از ساقه‌ی گندم و دیگر گیاهان بافته می‌شوند به محكمی سبدهای گرمسیری نیستند اما در نگهداری از نان و بیات نشده از كرتله‌های گرمسیری مرغوب‌ترند. ساقه‌های گندم رطوبت اضافی نان را گرفته و سبب تازه ماندن نان در زمان بیشتری می‌شوند.

منبع:negahmedia.ir


ویدیو مرتبط :
صنایع دستی مسگری ( استان زنجان )

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

كریان یا كره‌دان (صنایع دستی استان ایلام )



صنایع دستی ایران , ساخت کریان

کریان ظرفی است که برای نگهداری کره استفاده می شود.

 

كره‌ی حیوانی بخصوص در فصل بهار مهم‌ترین فرآورده‌ی لبنی در بین مردم عشایر و دامدار است. عشایر استان ایلام برای نگهداری كره تا هنگام ذوب كردن و گرفتن روغن آن ظرفی محلی از پوست بره درست می‌كنند كه به آن كَریان یا كره‌دان می‌گویند.

 

برای درست كردن كریان، پوست بره یا بزغاله‌ی شیرخوار را هنگام ذبح كنده و پس از نمك‌سود كردن و عمل‌آوری آن در شیره‌ی گیاهان معطر كوهی برای دباغی كردن در قیماق یا كاچی آرد جو حرارت می‌دهند و پس از دباغی آن را به مدت چند روز در آفتاب می‌گذارند تا قوام نهایی یافته و برای استفاده آماده شود.

 

زنان ایل و دامداران هر روز مشك‌زنی كرده و پس از جدا كردن كره از دوغ، آن را فشرده تا دوغ آن خارج شده و در كریان می‌گذارند. كریان به ستونی چوبی دور از دسترس جانوران موذی و حشرات آویخته می‌شود تا به تدریج دوغ و رطوبت آن از منافذ كریان خارج شود. كره در این ظرف تا حدود 10 روز سالم و تازه می‌ماند و معمولاً كریان را در خنك‌ترین جای چادر یا آلاچیق نگهداری می‌كنند.

 

این نكته را هم یادآوری می‌كنیم كه كره به خاطر مواد قندی و پروتئینی اگر در معرض هوا باشد فاسد، بدبو و غیرقابل استفاده می‌شود. كره‌ی بهار از شنبه تا پنج‌شنبه در كریان نگهداری می‌شود و روز پنج‌شنبه طبق سنتی دیرینه، زن خانه پس از برآمدن آفتاب آتشی مختصر افروخته و دیگ سیاه مسی را روی آتش ملایم گذاشته و با ذكر دعا و صدقه دادن، كریان را از ستون جدا می‌كند.

 

این نكته را نیز بگوییم كه روز پنج‌شنبه هیچ مقداری از كره به بیرون خانه برده نمی‌شود و هرگز در این روز كره و روغن خرید و فروش نمی‌شود زیرا معتقداند تمام بركات خانه با آن از منزل خارج می‌شود. هنگام خالی كردن كره از كریان، اسپند در آتش ریخته تا به قول مردم محلی چشم حسود و بلا از بركت خانه دور شود و پس از ذوب شدن كره، باقیمانده‌ی دوغ و رطوبت آن را كه ته‌نشین می‌شود گرفته و روغن را پس از خنك شدن در خیك یا هیز می‌ریزند و به آن گل خوشبوی چویر می‌افزایند تا عمل‌آوری شده و برای مصرف یا فروش آماده شود. كریان را هرگز خالی خالی نمی‌كنند و همواره از كره‌ی آخرین روز مشك‌زنی مقداری به عنوان چین یا مایه در آن نگه می‌دارند تا به قولی بركت و روزی اهل خانه تداوم داشته باشد.

منبع:negahmedia.ir