فیلم نامه نویسی در سیما و یک شغل کثیف!

هفته نامه تماشاگران امروز - علی نیکخواه: با این شاهکارهایی تلویزیون به عنوان سریال به خوردمان می دهد، وسوسه شده اید بدانید قیمت فیلم نامه نویسی برای سریال ها و فیلم ها چقدر است؟

یکی از فیلم نامه نویسان شناخته شده سیما به ما می گوید: «گاهی ناظران کیفی و مشاوران خودشان وارد پروژه می شوند و دستمزد می گیرند و آخر سر هم خودشان را تایید می کنند»

چند سال پیش بحث دستمزد بازیگران غوغایی به پا کرد و مردم و رسانه ها و سینماگران را به جان هم انداخت. دعوا سر این بود که دستمزد دریافتی ستاره های سینما و تلویزیون ایران کم است یا زیاد. خیلی ها هم گفتند که اصلا رقم دریافتی بازیگر محرمانه است و نباید افشا بشود. آگاهی یافتن از رقم دستمزد یک فعالیت فرهنگی یا اقتصادی برای عامه مردم جذاب است. آنها حقوق فرد موردنظر را با حقوق خودشان مقایسه کرده و بعد چرتکه می اندازند؛ یا حسرت می خورند که چرا بازیگر یا فوتبالیست نشده اند و یا قدر حقوق بخور و نمیر خودشان را بیشتر می دانند! درباره دستمزد کارگردان ها و بازیگران زیاد صحبت شده؛ ولی ماجرای دستمزد فیلم نامه نویسان غالبا مسکوت مانده و کسی به آنها توجهی نکرده است.

نویسندگان که فونداسیون و اسکلت یک فیلم یا سریال را بنا کرده و نتیجه زحماتشان را دو دستی تقدیم دیگران می کنند. پای صحبت هر فیلم نامه نویس تلویزیون که بنشینی از پایین بودن دستمزد و دردسرهای کار در سیما گلایه می کند. به همین خاطر است که معمولا فیلم نامه نویسان برای کسب درآمد مطلوب چند پیشنهاد را با هم قبول کرده و همزمان چند فیلم نامه مختلف را می نویسند.

در این گزارش سراغ چند فیلم نامه نویس رفتیم و از آنها پرسیدیم که الان وضع کسب و کار در بازار تلویزیون چگونه است. هر فیلم نامه نویس برای نگارش یک تله فیلم 90 دقیقه ای یا یک قسمت از سریال چقدر دریافت می کند؟ بالاترین دستمزدها به چه کسی می رسد؟ و... البته وقتی سراغ بحث شیرین دستمزد می رویم، هیچ فیلم نامه نویسی دوست ندارد اسمش آورده شود. در این گزارش به قولی که به آنها دادیم، وفادار مانده ایم.


نگارش سریال: قسمتی 8 میلیون تومان

فیلم نامه نویسی که مدت هاست از تلویزیون فاصله گرفته می گوید: در سازمان صداوسیما یک تعرفه ای وجود دارد که به نویسنده تله فیلم بین 3 تا 4 میلیون تومان می دهند و به فیلم نامه نویس سریال بابت هر قسمت حدود 5 میلیون تومان.

معمولا مدیران و مسوولان در جلساتی که برای ما می گذارند، همان ابتدا بعد از «به نام خدا» اعلام می کنند ما می دانیم این رقم ها خیلی کم است. با وجود این که همه می دانند نرخ تعرفه کم است ولی اتفاقی نمی افتد. بعضی ها با نرخ های پایین تر از این هم کار می کنند. طرف دو ماه کلاس فیلم نامه نویسی رفته و حالا حاضر است با 3 میلیون تومان هم بنویسد. الان که کلا تله فیلم سازی تعطیل است. یک زمانی همزمان چندتا تله فیلم می نوشتیم و کمبود سریال جبران می شد؛ ولی الان خبری از ساخت و تولید نیست».

از این فیلم نامه نویس درباره نرخ دستمزد در سینما می پرسیم که او پاسخ می دهد: «در سینما کف و سقف نداریم. معمولا برای هر فیلم بین 20 تا 25 میلیون تومان می دهند. البته من خودم فیلم نامه ای داشتم که 50 میلیون تومان می خریدند و ندادم. یک فیلم نامه فرهنگی هم دارم که حاضرم 2 میلیون تومان بفروشم، ولی کسی نمی خرد!»

هشت میلیون تومان از جیب!

فیلم نامه نویسی که در چند سریال مناسبتی نوروز با تلویزیون همکاری داشته می گوید: «درباره سریال دردسرهای عظیم شنیدم که برای هر قسمتش بالای هفت میلیون تومان پرداخت کرده اند. در کل من آمارهای متناقض درباره دستمزدها زیاد شنیده ام. مثلا مسئول امور نمایشی سیما می گفت برای هر قسمت از سریال هفت تا هشت میلیون تومان می دهیم. ولی مدیر شبکه می گفت بیشتر از 3 میلیون تومان نمی دهیم. درباره تله فیلم می گویند بین 5 تا 10 میلیون تومان می دهند. البته خود من تا حالا نتوانسته ام 8 میلیون تومان را بگیرم. یعنی تهیه کننده زیر بار این رقم ها نیم رود!» او ادامه می دهد: «به نظر من تهیه کننده ها نباید پارامتر فیلم نامه را جزو سودشان حساب کنند. باید سود خودشان را در قسمت های دیگر ببینند.

البته بعضی تهیه کننده ها هم خودشان یک رقمی اضافه بر سازمان به فیلم نامه نویس می دهند. شنیده ام که آقای عفیفه چنین کاری می کند. سیستم دیگری هم وجود دارد که به فیلم نامه نویس ماهیانه پول می دهند. به نظر من این کار غلط است؛ چون او بعد از یک ماه ممکن است فقط یک قسمت خروجی بدهد.» این فیلم نامه نویس به ناآگاهی برخی همکارانش اشاره می کند و می گوید: «بعضی ها اطلاع ندارند و به همین خاطر قیمت شکنی می کنند. یکی از همکاران بابت هر قسمت از سریال 2 میلیون و 200 هزار تومان قرارداد بسته بود و زمانی که گفتم خیلی کم بستی، شوکه شد...»


بازیگر بیار؛ پول ببر!

براساس شنیده ها تهیه کنندگانی که در سال های پیش با مهران مدیری کار می کردند، پرداختی درشتی به فیلم نامه نویسان داشتند. آنها مستقیما از اسپانسر سریال پول می گرفتند و به همین خاطر می توانستند پول خوبی به فیلم نامه نویسان بدهند.

همچنین شنیده می شود تلویزیون درباره بازیگران خساست به خرج نمی دهد و به شدت دست و دل باز می شود. به عنوان مثال ممکن است یک نفر بگوید من این تله فیلم را با 200 میلیون تومان جمع می کنم؛ ولی اگر 250 میلیون تومان بدهید فلان بازیگر را هم می آورم. در این یک مورد تلویزیون کوتاه می آید تا بازیگر مشهور جذب کار بشود. یک منبع مطلع درباره سریال های الف ویژه تلویزیون می گوید: «بودجه این سریال ها ته ندارد و تهیه کننده بدون ترس و واهمه کارش را انجام می دهد. معمولا این سریال ها چندین بار اصلاح برآورد می شوند. مثلا اولش می گویند با 4 میلیارد تومان این سریال را بسازید. اگر کم آوردید دوباره بیایید، متمم بزنید به برآورد تا چند میلیارد دیگر هم بدهیم. نکته جالب این است که غالبا یک نفر هم کارگردان است و هم فیلم نامه نویس!

15 میلیون تومان برای فیلم نامه نویسان استار

به اعتقاد یکی از فیلم نامه نویسان، میزان رقمی که نویسنده یک سریال دریافت می کند به رزومه اش بستگی دارد. او درباره اخبار پشت پرده می گوید: «شنیده ام که (...) بابت نگارش هر قسمت از یک سریال حدود 15 میلیون تومان می گیرد. به من نگارش یک سریال الف ویژه با قیمت هر قسمت 15 تا 20 میلیون تومان پیشنهاد شد که انصراف دادم. نویسنده های معمولی بابت نگارش هر قسمت از یک سریال رقمی حدود 7 تا 10 میلیون تومان می گیرند. من خودم دو سال پیش چون از سینما به تلویزیون آمدم از رقم ها اطلاع نداشتم و برای یک سریال سنگین 30 قسمتی 2 میلیون تومان قرارداد بستم. تازه از این رقم مالیات هم کسر شد.»

بازنویسی قرارداد ندارد

آرش قادری که فیلم نامه های عملیات 125، جاده چالوس و ماتادور را برای تلویزیون نوشته معتقد است سریال های تلویزیون بارها و بارها دچار بازنویسی می شوند؛ ولی فیلمنامه نویس در ازای این دوباره کاری، پولی دریافت نمی کند: «بازنویسی در نگارش فیلم نامه تعریف دارد. بازنویسی یعنی رفع اشکالات فیلم نامه طبق نظر کارشناسان متخصص. منظور از بازنویسی جلب نظر سلیقه سفارش دهنده نیست.

بعضی ها انتظار دارند فیلم نامه نویس بدون درنظر گرفتن محدودیت زمان و بدون دریافت دستمزد جدید برای جلب رضایت سفارش دهنده، متن قبلی را بازنویسی کند. فیلم نامه ای که 36 تا ایراد دارد، باید مردود بشود. وقتی یک کار را بازنویسی می کنی که 3 تا ایراد داشته باشد. ضمن اینکه فیلم نامه نویس برای بازنویسی باید قرارداد جدید بینند. نه این که تا وقتی زنده ای مجبور باشی فیلم نامه را دوباره بنویسی. نمی شود که همه بیایند درباره فیلم نامه نظر بدهند. جالب است که جدیدا بازیگرها هم درباره فیلم نامه نظر می دهند.»


وقتی فیلم نامه نویس اسمش را بی خیال می شود

قادری به مشکلاتی اشاره می کند که مختص تلویزیون است و باعث می شود نویسندگان، سینما را به تلویزیون ترجیح بدهند. او درباره جزییات بازنویسی سریال ها توضیح می دهد: «گاهی 1200 صفحه سفارش داری و مجبور می شوی به خاطر بازنویسی های چندباره، 4 هزار صفحه بنویسی. در این مدت 3 تا مدیر هم عوض می شود. تو وقتی همبرگر می خری می توانی گارسون را صدا کنی و بگویی همبرگر من این ایراد را دارد.

ولی نمی توانی دستور بدهی که این گوشت را بردار و به جایش برای من گوشت شترمرغ بگذار. چون این یک آپشن جدید است. شمانمی توانید هر روز به ایران خودرو بروید و بگویید من از طرح گل گلی روکش صندلی خوشم نمی آید. آنها ایرادات صندلی مثل درز و فرورفتگی را اصلاح می کنند. بعضی وقت ها فیلم نامه 5 بار بازنویسی می شود و نویسنده درنهایت خسته می شود و به دلیل ضعیف بودن متن می گوید اسم من را بردارید.»

یک شغل کثیف!

آرش قادری، نویسنده فیلم نامه «هوش سیاه» دل پردردی دارد از کارمندان و مدیرانی که خودشان فیلم نامه هم می نویسند! او در این رابطه افشاگری می کند: «در سازمان صداو سیما ناظران کیفی و مشاورانی در کنار فیلم نامه نویس ها هستند تا به او کمک کنند اما متاسفانه در نهایت خودشان وارد پروژه می شوند و از سازمان پول می گیرند. یعنی قاضی که خودش باید حکم بدهد، می شود وکیل مدافع. من نمی خواهم از کسی اسم بیاورم.

ولی مواردی داریم که مشاور سازمان صدا و سیما خودش بازنویسی می کند و دستمزد هم می گیرد. این کار دارد تبدیل به یک شغل کثیف می شود. تهیه کنندگان هم سراغ این افراد می روند؛ چون می دانند کرشان راحت تایید می شود و به مشکل اصلاحی نمی خورد. چرا؟ چون خود مشاور محترم کار را تایید کرده و نامش وسط است.»

این فیلم نامه نویس ادامه می دهد: «اصلی ترین مشکل فیلم نامه نویسی در تلویزیون این است که درجه بندی نداریم. من از زمانی که آقای میرباقری معاون سیما بود این نکته را گفتم؛ ولی کسی به حرفم گوش نکرد. باید به فیلم نامه نویسان درجه بدهند و یک نویسنده انگیزه داشته باشد که درجه اش را بالاتر ببرد. این طوری می شود طبقه بندی کرد که هرکس با هر درجه ای چقدر بادی دستمزد دریافت کند. ولی تا وقتی این درجه بندی ها وجود نداشته باشد، هم قیمت های مختلف و متناقض می بینید و هم کارهای کثیفی از این دست.»