شبنم مقدمی، روحی «مدینه» و لیلای «هفت سنگ»

روزنامه اعتماد: معمولا سریال‌های ماه مبارك رمضان علاوه بر اینكه پربیننده‌ هستند، خصیصه دیگری هم دارند و آن معرفی برخی چهره‌هایی است كه یا در این رسانه دیده نشده‌اند یا آنقدر حضورشان كم بوده كه در اذهان عموم جای نگرفته‌اند. شبنم مقدمی از آن دسته بازیگرانی است كه كم‌كار بودن را به حضور در آثار میان‌مایه ترجیح داده و تاكنون توانسته با تكیه بر این موضوع در سریال و فیلم‌های قابل قبولی بازی كند و در هر كدام بخشی از هنر بازی‌اش را به رخ بكشد. او دومین سالی است كه در ماه رمضان ایفاگر نقشی در صداوسیما می‌شود.

اما این‌بار تفاوت بسیاری با سایر بازی‌هایی كه از او دیدیم دارد. مقدمی در دو سریال همزمان دو نقش مجزا را به تصویر می‌كشد. «مدینه» و «هفت سنگ» دو سریال پربیننده این روزها هستند كه یكی با درونمایه كمدی و دیگری نیز ملودرامی اجتماعی است. یكی از ویژگی‌های بارز در بازی‌های او تمییز قایل شدن بین نقش‌هاست. كاراكتر روحی در سریال مدینه و لیلا در هفت سنگ آنقدر چالش‌برانگیز بود كه بخواهیم در موردش با شبنم مقدمی هم‌صحبت شویم.

شما در سینما و تئاتر نقش‌های كمدی برعهده داشتید اما تا به حال درتلویزیون بازی كمدی از شما ندیده بودیم تا نقش لیلا در مجموعه «هفت سنگ».

همیشه بازی در نقش كمدی و شیرین را دوست داشتم و در فیلم كمدی «همیشه پای یك زن در میان است» به كارگردانی كمال تبریزی و همچنین سریال كمدی باجناق‌ها نیز بازی كردم. در این سال‌ها دلم می‌خواست تا با كارگردان و متنی خوب، ژانر كمدی را امتحان كنم چراكه هر بازیگری دوست دارد تا خود را در گونه‌ها و نقش‌های مختلف محك زند. از طرفی كمدی یكی از ژانر‌های مورد علاقه‌ام نیز بود.

گرچه نمی‌توانیم «هفت سنگ» را صرفا سریالی كمدی بنامیم، آن هم به این دلیل كه این سریال رگه‌هایی از كمدی دارد و كار شیرینی است ولی در قسمت‌هایی به سمت ملودرام هم می‌رود و به مجموعه‌های تلویزیونی كه در این چند وقت اخیر دیده‌ایم نزدیك می‌شود مثل خانه سبز و... كه اینها را هم نمی‌توانستیم صرفا كمدی بنامیم به این خاطر كه نزدیك به زندگی هستند و همه عناصر موجود در زندگی در آنها نیز وجود دارد و به ژانر خاصی هم تعلق ندارند.


در مورد مجموعه هفت سنگ هم باید بگویم علیرضا بذرافشان (كارگردان) از آن دسته كارگردان‌هایی است كه كار خود را بلد است و زمانی كه از من برای حضور در این سریال دعوت شد، دوست داشتم كه تجربه همكاری با ایشان را هم داشته باشم.

با اینكه بازی در نقش لیلا تجربه جدیدی برای شماست اما قطعا وجوه اشتراك و تمایز با خودتان نیز دارد و همین به یك بازیگر برای درست دریافتن نقش كمك می‌كند. درباره لیلا این اتفاق برایتان افتاد؟

بله دقیقا، می‌دانید كه من فرزندی ندارم و به همین خاطر لیلا از شخصیت من دور است و علاوه بر این از لحاظ رفتاری و نوع تفكر هیچ سنخیتی نیز با من ندارد، همه اینها باعث شد تا من همان‌طور كه اشاره كردید، دست به خلق شخصیت او بزنم.

همیشه می‌گویم در بازیگری خلق كردن شخصیت بسیار جذاب است و بیشتر هم سعی می‌كنم نقش‌هایی انتخاب كنم كه از لحاظ فضای ذهنی و زندگی از من خیلی دور باشند تا بتوانم زندگی دیگری را تجربه كنم. جذابیت بازیگری هم همین است كه تو به عنوان یك بازیگر بتوانی چندین زندگی مختلف را در كنار زندگی خودت تجربه كنی. اگر بخواهی شخصیتی را بازی كنی كه به خود واقعی‌ات نزدیك باشد خب كار ساده‌یی است اما در غیر این صورت پروسه خلق شخصیت را نیز باید طی كنی.

زمانی كه گروه تولید سریال «هفت سنگ» خلاصه یك خطی داستان را اعلام كردند بیشتر روی این موضوع تاكید داشتند كه این سریال شبیه سریال‌های دهه هفتادی مثل خانه سبز و همسران است و هیچ اشاره‌یی مبنی بر اینكه این اثر از سریال معروف خارجی (مدرن فامیلی) اقتباس شده به چشم نمی‌خورد. شما از همان ابتدا كه داستان اصلی را خواندید متوجه این موضوع شده بودید؟

در دنیا الگوبرداری هیچ چیز مذمومی نیست و این سریال هم نخستین و آخرین سریالی نیست كه از نمونه خارجی كپی‌برداری كرده است. از همان ابتدا هم من و هم تمام عوامل تولید سریال و حتی تلویزیون این را می‌دانستند و اصلا چیزی نبود كه هیچ كس در جریانش نباشد.

نه كسی به كسی دروغی گفته و نه اینكه قراری داشتیم كه به كسی دروغی بگوییم. منتها تنها نكته‌یی كه در این بین می‌ماند، این است كه باید مجوز نام بردن از اثر در تیتراژ داده می‌شد كه در این صورت تمام این بحث‌ها خاتمه پیدا می‌كرد و زمانی كه این اجازه را نداریم، طبیعی است كه سوءتفاهماتی اینچنینی به وجود بیاید.

من اصلا نمی‌خواهم به این موضوع دامن بزنم به این خاطر كه هفت سنگ، مخاطب خود را جذب كرده است. چرا نمی‌خواهیم باور كنیم كه همه آدم‌ها مدرن فامیلی نمی‌بینند؟! اگر مجموعه‌یی حتی ساختار كلی‌اش را از مجموعه‌یی دیگر وام می‌گیرد كه به عقیده من هیچ اشكالی هم ندارد، چرا به این موضوع توجه نمی‌كنیم كه تا همین حد هم ایرانیزه شده و طبق فرهنگ و عقاید ایرانی‌ها ساخته شده است؟

این نوع اقتباس در برخی از سكانس‌ها آنقدر زیاد بود كه حتی در میزانسن و دكوپاژ هم به چشم می‌خورد!

درست است كه گروه تولید چند قسمت ابتدایی را به صورت نعل به نعل پیش رفتند، اما در همان قسمت‌ها هم با توجه به شرایطی كه در فضا‌سازی‌ها طراحی شده این كار ضروری به‌نظر می‌رسید. در مورد میزانسن و دكوپاژ كه اشاره كردید باید نكته‌یی اضافه كنم، برای من سوال است زمانی كه دو نفر در یك ماشین هستند و مشغول صحبت با یكدیگرند و می‌خواهیم مخاطب، داخل ماشین را ببیند دوربین كجا باید باشد؟

به طور یقین یا سمت راست و چپ بازیگرها یا روبه‌روی آنها، یعنی اینكه در برخی شرایط بیان این ایرادها واقعا منطقی نیست كه دوربین و حركت بازیگرها مثل نمونه خارجی سریال است و... چرا كه شرایط دوربین و آن سكانس، این نوع میزانسن را می‌طلبیده. یا زمانی كه چند نفر در یك اتاق نشستند، به غیر از اینكه شما یك نمای دونفره از دو طرف صحنه و یك لانگ شات و... بگیری دیگر كار جدیدی نمی‌توانی انجام دهی! به عقیده من از یك جایی به بعد نقدها و مطالبی كه در این باره نوشتند، به گونه‌یی به بهانه‌گیری و خصومت نزدیك شد.

من بازیگرم و چیزی كه اتفاق افتاد را دارم می‌گویم و از حق هم نمی‌توانم بگذرم كه با این مجموعه تلویزیونی با موضع‌گیری عجیب و مغرضانه برخورد كردند.

برای من سوال است مسوولان تلویزیون حواس‌شان به همه این موارد هست و اینكه از این موضوع غافل شده باشند را واقعا متوجه نمی‌شوم. اكنون هم كه این مجموعه در حال پخش است، شك نكنید اگر اتفاق غیرفرهنگی در حال رخ دادن بود به سرعت جلوی پخش آن را می‌گرفتند. از این گذشته ما ناظر كیفی داشتیم.

روند ساخت یك سریال از نگارش فیلمنامه آن شروع می‌شود و هیچ تهیه‌كننده و كارگردانی هم بدون مجوز سازمان اقدام به تولید سریال نمی‌كند. من در اصل اعتراضم به این است كه چرا ما اینقدر سطحی و غیرمنطقی به مسائل نگاه می‌كنیم؟! من بازیگر این مجموعه هستم و به اندازه حق خودم دفاع می‌كنم، هیچ كس تاكنون به من نگفته تو در این سریال بد بازی كرده‌یی یا از ما‌به ازای همین شخصیت در سریال مدرن فامیلی كپی كردی! آن هم به این خاطر كه هم خودم می‌دانم چطور بازی كردم و هم دیگران بر این باور صحه می‌گذارند.

اما در سینما بارها این اتفاق (كپی‌برداری) افتاده و آب هم از آب تكان نخورده است!

بله، در همین تلویزیون هم بارها كپی و اقتباس صورت گرفته، اما نمی‌دانم چرا به یك‌باره برای یك سریال این مساله پررنگ می‌شود!

شاید بتوان این موضوع را به سیاستی كه پشت این كار بود، مرتبط دانست؟ و همچنین پخش آن در ایام ماه رمضان نیز به این حواشی دامن زد.

اما من بر این باورم كه هیچ یك از مدیران ما دل‌شان نمی‌خواهد تا با برپایی جو منفی برای مجموعه‌شان اتفاق خوبی رقم بزنند.

اگر بخواهیم به این ماجرا از بعد مثبت نگاه كنیم، می‌بینیم كه در این میان «هفت سنگ» و با توجه به همه برداشت‌ها و انتقادهای منفی، بیشتر دیده شد.

بله، درست است. فكر می‌كنم كه رسانه‌های آن طرف مرزها هم درباره هفت سنگ مطلب نوشتند. امیدوارم كه همه اینها به نفع مجموعه باشد چراكه مجموعه بسیار شریفی است و به موضوعات روز یك خانواده ایرانی اشاره می‌كند كه ‌ای كاش بیاییم و اینها را ببینیم. ما داریم درباره عواطف، توجه و احساساتی صحبت می‌كنیم كه روزبه‌روز در خانواده‌های ایرانی گم می‌شود. نمی‌دانم این مسائل از كجای فرهنگ، آداب و رسوم ما می‌آید و بابتش ناراحتم. به هر حال هر كدام از ما در اندازه خودمان تلاش كردیم و با مطرح شدن این مسائل خستگی به تن مان می‌ماند.

شما علاوه بر سریال هفت سنگ، در سریال مدینه هم حضور چشمگیری داشتید. قطعا روند ضبط این دو سریال با یكدیگر تلاقی نداشت چراكه شما از آن دسته بازیگرانی هستید كه تا به حال هیچگاه دو نقش را به صورت همزمان قبول نكرده است.

بله الان حدود پنج ماه از پایان ضبط هفت سنگ می‌گذرد و در حال حاضر مشغول ضبط مدینه هستیم. اصولا همان طور كه خودتان هم گفتید هیچگاه دو نقش اینچنینی را با هم قبول نمی‌كنم به این دلیل كه نقش‌ها را طراحی می‌كنم و بر اساس طراحی ذهنی‌ام پیش می‌روم و اگر بخواهم به صورت همزمان دو طرح را در ذهنم داشته باشم دیگر راندمان خوبی نخواهم داشت اما در كل بر این باورم كه یك بازیگر باید بتواند چند شخصیت متفاوت را بازی كند، حال این می‌تواند شكل كاریكاتوریزه لیلا یا می‌تواند شكل جدی و واقعی باشد، اما در این بین بازی كردن در دو گونه متفاوت هر كدام حس و حال مختص به خود را برای بازیگر دارد.


از آنجایی كه در سریال‌های ما نقش‌های بدون چالش و ساده‌یی به خانم‌های بازیگر پیشنهاد می‌دهند و این كار به نوعی عرف تبدیل شده، كاراكتر روحی از معدود نقش‌هایی است كه به كمتر بازیگر خانم پیشنهاد می‌شود.

روحی برای من نقشی بسیار تاثیرگذار و مشكل است و از آنجایی كه هر چه نقش مشكل‌تر باشد، شیرینی اجرایش برای بازیگر بیشتر می‌شود، این موضوع برایم به همین شكل شیرین شد. به عقیده من هر چه بازیگر برای اجرای نقشش زحمت بیشتری بكشد برای مخاطبانش دلنشین ‌تر می‌شود و هم اینكه خلق كردن شخصیت بیشتر به دل او می‌نشیند.

روحی هم از آن دسته نقش‌هایی است كه چنین ویژگی‌هایی را دارد و از سعید نعمت‌الله (نویسنده مدینه) متشكرم كه چنین نقشی را خلق می‌كند تا من در قالب او قرار بگیرم. از طرفی به هر حال تعداد سریال‌هایی كه زن محور باشند كم‌اند چه برسد به شخصیت زنی كه جای كار برای یك بازیگر نیز فراهم كند. به عنوان یك بازیگر در طول سال فیلمنامه‌های زیادی را می‌خوانم، اما سبك و جنس شخصیت روحی را خیلی كم دیده‌ام.

این نخستین تجربه همكاری شما با سیروس مقدم و سعید نعمت‌الله است و از قبل كارهای این دو را دنبال می‌كردید؟

بله، همكاری با سیروس مقدم و سعید نعمت‌الله كه همیشه متن‌هایش را دوست داشتم، تجربه بسیار دلنشینی است و خیلی خوشحالم كه با وجود همه سختی‌ها این نقش‌ها را بازی كردم.

زمانی كه برای نقش روحی در سریال مدینه انتخاب شده بودید، به خاطر حضورتان در هفت سنگ و اینكه زمزمه‌ها مبنی بر پخش هفت سنگ و مدینه در ماه رمضان بود، مدیران شبكه طبق قانون عدم حضور یك بازیگر در دو سریال مناسبتی ماه رمضان، اجازه ندادند تا شما در لیست بازیگران این سریال قرار بگیرید، چه اتفاقی افتاد كه این موانع برداشته شد؟

همان زمان كه من برای صحبت در سریال مدینه رفتم و بعد از آن به من گفتند كه به دلیل پخش هفت سنگ در این ایام نمی‌توانی در دو سریال همزمان حضور داشته باشی، حدود یك هفته جلوی دوربین مدینه نرفتم تا اینكه اعلام كردند هفت سنگ در ماه رمضان پخش نمی‌شود و من هم بازی‌ام را در مدینه شروع كردم.

پس خودتان از همان ابتدا در جریان پخش همزمان بودید، این موضوع برای شمایی كه در تلویزیون خیلی پركار نیستید، ریسك نبود و به باور‌پذیری مخاطب‌تان لطمه نمی‌زد؟

درست است من در كل بازیگر پركاری نیستم و در طول یك سال، یك فیلم، یك سریال و یك تئاتر بازی می‌كنم. همین طور كه جلوتر رفتیم به این نتیجه رسیدم كه شاید در پخش همزمان این دو سریال صلاح و خیری نهفته است.

خیلی‌ها كه این موضوع را نمی‌دانستند مدام به من می‌گفتند مدتی است در تلویزیون كار نمی‌كنی و به یكباره پركار شدی؟ من در جواب‌شان می‌گویم كه كار می‌كنم، اما سیستم پخش كه دیگر دست من نیست. برای مثال من یك‌سال از زندگی‌ام را برای سریال «مولانا» گذاشتم كه متاسفانه نه تولید آن به سرانجامی رسید و نه پخشش. ممكن است در سالی دو كار از من ببینید و ممكن هم هست در دو سال از من هیچ كاری نبینید و اینها به معنی دوری من از این رسانه نیست.

من از توانایی‌های خودم مطمئنم و می‌دانم اگر هم قرار باشد دو نقش به‌طور همزمان از من پخش شود، بازی‌ام به گونه‌یی است كه به باورپذیری مخاطب لطمه نزند و آنقدر كارم را بلد هستم تا این اتفاق نیفتد و كاری كنم تا مخاطب، روحی را از لیلا جدا ببیند. این را از سر تفاخر نمی‌گویم بلكه از سر تجربه می‌گویم كه الان هم تجربه ثابت كرده مردم فردی را با شرایطی در شبكه سه و آدمی دیگر را با خصوصیات دیگر در شبكه یك می‌بینند و هر دوی آنها را باور كرده‌اند.

شما بازی‌های ماندگاری را در حیطه تئاتر داشتید، اما در این چند سالی كه به سمت كارهای تصویری آمدید، از صحنه تئاتر دور ماندید.

بله دیگر فرصتش نشده و همین الان هم بیشتر زمان مان در روز را مشغول ضبط مدینه هستیم. ضمن اینكه همان طور كه گفتم چند كار را همزمان قبول نمی‌كنم. شاید قبلا این كار را می‌كردم، آن هم به این صورت كه یك تئاتر و یك كار تصویری را با هم قبول می‌كردم، اما الان دیگر نمی‌توانم آن هم به این خاطر كه حجم كاری‌ام بالا رفته است. به هر حال همچنان تئاتر عشق من است و جزو برنامه‌ریزی‌های كاری‌ام هست كه حتما سالی یك تئاتر را در برنامه‌ام داشته باشم.