ستایش جهانی برای آن‌ كه نادر را از سیمین جدا كرد

اولین نمایش فیلم «جدایی نادر از سیمین» یا به روایت غربی‌ها «نادر و سیمین؛ یك جدایی» در خارج از مرزهای ایران در جشنواره فیلم برلین بود، جایی كه تماشاگران فیلم تا 5 دقیقه پس از پایان آن ایستاده به تشویق پرداختند و در نهایت، تمام جوایز جشنواره به این فیلم اختصاص یافت. نقدهای نوشته شده بر فیلم، نشانگر آن است كه «جدایی نادر از سیمین» كه برای ما ایرانی‌ها فیلمی كاملا «ایرانی» و «امروزی» ارزیابی می‌شود درواقع فیلمی جهانی است كه تماشاگرانی از هر نژاد، طبقه و فرهنگ را جذب خود می‌كند: این مطلب بخش كوچكی از ستایش‌های منتقدان سرشناس جهانی نسبت به فیلم،  كارگردان و بازیگران آن است.

درست در مقطعی كه تصور می‌شد فیلمسازان ایرانی نمی‌توانند به بیان احساسات خود بپردازند، فیلم «نادر و سیمین؛ یك جدایی» اصغر فرهادی خلاف این موضوع را ثابت كرد.
روایتی سر‌راست و درعین حال اخلاقی و به‌طور همزمان روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه كه موفق می‌شود جامعه ایران را به گونه‌ای تصویر كند كه كمتر فیلمی تا كنون توانسته به آن برسد. درست مثل فیلم «درباره الی...» كه 2 سال قبل جایزه اول جشنواره فیلم برلین را كسب كرد و در بسیاری نقاط جهان پخش شد، این فیلم هم توانایی آن را دارد كه تماشاگران غربی را به خود جلب كند.  در این فیلم در هر صحنه، اطلاعات جدیدی به تماشاگران داده می‌شود كه قضاوت او را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. نكته تحسین‌برانگیز فیلمنامه اصغر فرهادی این است كه طرف هیچ‌كدام از كاراكترها را نمی‌گیرد و برعكس به‌گونه‌ای است كه انگار همه حق دارند و در عین حال همه اشتباه می‌كنند. همه این افراد در شبكه‌ای از غرور، خودخواهی، اخلاق‌گرایی، مسائل مالی و شرافت،‌گیر افتاده‌اند. درست مثل تمام فیلم‌های دیگر كارگردان، بازیگران تمام توانایی خود را ارائه داده‌اند و بازی واقع‌گرایانه آنها باعث می‌شود تمام كاراكترها عمقی غیرمعقول داشته باشند.
5 بازیگر شاخص فیلم كاملا شفاف و دقیق در كادر دوربین محمود كلاری جای می‌گیرند. اگرچه فیلم بیشتر از 2 ساعت زمان دارد اما تدوین عالی هایده صفی‌یاری باعث می‌شود ریتم فیلم از آغاز تا پایان فوق‌العاده بوده و تماشاگر همراه آن باشد.

---

درام تاثیرگذار، اخلاقی و اجتماعی كه در ایران امروز می‌گذرد، این فیلم كه شاید دنباله‌ای بر فیلم تحسین شده «درباره الی...» باشد، اصغر فرهادی را در رده برترین كارگردانان امروز سینما قرار می‌دهد، هركس كه می‌خواهد بداند سر سینمای امروز ایران چه ‌آمده باید این فیلم را ببیند.
 هركس این فیلم را ببیند می‌فهمد كه قدرت فیلم در تعلیق فوق‌العاده و در عین حال و به‌طور همزمان، تاثیرگذاری احساسی آن است، در واقع طی فیلم ما هم كنجكاو هستیم بدانیم چه بر سر 2 كودك فیلم می‌آید و هم نگران آن‌ها هستیم. رمزگشایی فیلم، سیری دارد كه یادآور فیلم‌های كلاسیك هیچكاك است اما حس اخلاقی فیلم منحصربه‌ فرد و متعلق به خودش است. فرهادی داستانی را می‌گوید كه فقط در مورد مردان، زنان،‌ كودكان، والدین، اخلاق و مذهب در ایران امروز نیست، بلكه سوالات جهان‌شمول و پیچیده‌ای در مورد معنای «مسئولیت‌پذیری» و احتمالات غریبی كه «بیان كردن حقیقت» موجب آن می‌شود و خط باریكی كه میان نداشتن انعطاف و غرور است مطرح می‌كند.
بازی‌های باورپذیر بازیگران پرقدرت فیلم- به‌خصوص 2 كودك فیلم- و فیلمبرداری كنترل شده آن باعث می‌شود مجموعه‌ای فوق‌العاده شكل بگیرد كه باعث ‌شود توانایی‌های كارگردان فیلم- اصغر فرهادی- چندگانه به رسمیت شناخته شود. یكی از نقاط درخشان فیلم این است كه همزمان كه تعلیق دارد، احساسی هم هست. نادر در این فیلم، زمانی كه نمی‌تواند تصمیم درستی بگیرد، تصمیم‌گیری را به ترمه واگذار می‌كند و درحالی كه احساس می‌كند این شیوه برخورد او با فرزندش، بالغ محسوب كردن اوست اما درواقع او را از لحاظ احساسی تحت فشار فراوان می‌گذارد. سمیه هم كه هنوز به مدرسه نرفته، نقش مهمی در فیلم بازی می‌كند و تبادل نگاهی كه این 2 دختر در دادگاه با هم دارند، از چند صفحه دیالوگ، تاثیرگذارتر است. زمانی كه فیلم به نقطه اوج خود می‌رسد، متعجب می‌شویم كه كارگردان چطور پایانی برای این داستان پیچیده هم از نظر روایت و هم از نظر مضمون انتخاب خواهد كرد. ستایش‌های بی‌شمار ابراز شده در جشنواره فیلم برلین و تحسین باورنكردنی تماشاگران فیلم، نشان می‌دهد كه راه‌حل فرهادی، چقدر فوق‌العاده است.

---

فیلم تاثیرگذار و از لحاظ روایتی، پیچیده‌ای كه قضاوت تماشاگر را به چالش می‌كشد، «نادر و  سیمین، یك جدایی» درام تاثیرگذار اصغر فرهادی، كارگردان و فیلمنامه‌نویس ایرانی، بهترین فیلم او تاكنون است. طرح داستانی برانگیزاننده فیلم، در واقع نگاهی است به جامعه امروز كه به موضوعاتی چون جنسیت، طبقه اجتماعی، اخلاق و شرافت، از طریق طرح بحران یك خانواده طبقه متوسط كه وارد منازعه‌ای با خانواده‌ای از طبقه پایین می‌شوند، می‌پردازد.
فیلمنامه پیچیده و بغرنج فیلم، در طول فیلم، ریتم سریعی می‌گیرد و این باعث می‌شود تنش میان كاراكترها صحنه به صحنه افزایش یابد، تكیه فیلم بر مسئله نسبیت و به نبود‌قطعیت می‌تواند گروهی از تماشاگران را برآشفته كند. به علاوه، مسئله جدایی نادر و سیمین اغلب به مواجه مسائلی چون مجادله مسئولیت‌ها و اخلاق می‌انجامد كه این می‌تواند از وزن سایر مسائل بكاهد اما این‌ها انتقادهایی كوچك هستند چرا كه اكثریت تماشاگران با طرح پیچیده و جسورانه فیلم همراه و همدل می‌شوند.
به دلیل غنای داستانی فیلم، داستان از طریق آنچه شنیده می‌شود اما دیده نمی‌شود هم روایت می‌شود و این باعث می‌شود مضمون درهای بسته و باز، جایگاه‌ ویژه‌ای در فیلم پیدا كند. لنزهای متفاوت‌ محمود كلاری، فیلمبردار شاخص ایرانی، از كادر‌بندی و طراحی صحنه به شیوه‌ای استفاده می‌كند كه ارتباطات و احساسات موجود در داستان را به‌صورت تلگرافی تصویر كند.

باز نشر اختصاصی: Bartarinha.ir

پوستر "جدایی نادر از سیمین" در آلمان