روز جهانی موزه و میراث فرهنگی

 

 

 

روز جهانی موزه و میراث فرهنگی

روز جهانی موزه - گسترش موزه های دنیا و همكاری همه جانبه ی علمی ، فرهنگی و صنعتی، در جهت دستیابی به اهداف فرهنگی از طریق هماهنگ ساختن اقدامات بین المللی و تدوین برنامه هایی مؤثر است كه دارای خطوط اساسی همكاری مشترك و دو جانبه بین مردم و موزه ها در سطح جهانی باشد .

 

بر اساس همین عقیده،در قطعنامه ی شماره ی پنج ِ دوازدهمین مجمع عمومی كمیته ی بین المللی موزه ها ایكوم (ICOM) كه در 28 مه 1977 میلادی درمسكو برپا شد ، روز 18 مه برابر با 28 اردیبهشت به عنوان روز جهانی موزه ها اعلام شد  و از آن سال در روز جهانی موزه درهمه ی كشورهای عضو ، مراسمی به مورد اجرا گذاشته می شود.

 

تعریف موزه:

بر مبنای تعریفی كه" ایكوم "از موزه می دهد ، موزه عبارت است  از مكان گردآوری ، نگهداری ، مطالعه ، بررسی كردن و به نمایش گذاشتن نعمتهای فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش ، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آنها .

 

 

 

معنای لغوی و اصطلاحی موزه:

نام موزه از لغت فرانسوی  Musee گرفته شده و به معنی مكانی است كه مجموعه بزرگی از آثار باستانی و صنعتی و چیزهای گرانبها را درآن به  معرض نمایش می گذارند و دانشمندان ، پژوهشگران ، هنرمندان و... از آن استفاده می كنند. كلمه موزه را فرانسویان از لغت یونانی گرفته اند . موزه نام تپه ای در آتن بود كه در آن عبادتگاهی برای موزه ( الهه یونانی ) قرار داشت.

امروزه در كشورهای مختلف جهان موزه های متعدد آثار باستانی، مردم شناسی، طبیعی، حیوانات ، وحوش و ... ، مجموعه ی تاریخی آن كشورها را بازگو می كند. فرهنگ و تمدن هر قوم و ملتی از طریق اشیاء و وسایلی كه در موزه ها جمع آوری شده ، شناخته می شود. یكی از راههای شناخت اقوام گذشته و آشنایی با نحوه ی زندگی آنها ، از طریق موزه ها به دانش آموزان و دانشجویان آموزش داده می شود.

 

تاریخچه موزه:

پژوهشگران و متخصصان موزه داری ، به دنبال ریشه یابی واژه ی موزه به مبداء هلنی * بسنده كرده و تاریخ موزه و تاریخگذاری این پدیده را این گونه تعریف كرده اند :

معبد خدایان هنر شعر و موسیقی كه بر فراز تپه ای در آتن قرار داشت ، نخستین موزه ای است كه در تاریخ موزه ها از آن نام برده می شود و موزه آشمولین در شهر آكسفورد ، نخستین موزه ای است كه آثار مشرق زمین را در خود محفوظ نگه داشته است.

 

 

 

 

نخستین موزه در قاره ی آسیا ، موزه ی آرمیتاژ در لنینگراد روسیه است و اولین موزه ی ایران در سال 1295 ه . ش به نام موزه ی ملی ایران پایه گذاری و افتتاح شده است. سال 1746 م .  را در تاریخ تحول و تكامل موزه ها ، باید نقطه ی عطفی به شمار آورد؛ چرا كه در این سال نویسنده ی فرانسوی " لاخون دوسن ین " عقاید و اندیشه های نوینی را در مورد موزه عنوان كرد كه موجب تحرك و تسریع در بنیادگیری موزه ها شد. چهار سال پس از آن به سال 1750 م . اولین موزه ی واقعی جهان در قصر لوكزامبورگ بر پا شد.

 

اهداف موزه:

هدفهای موزه را می توان بدین صورت خلاصه كرد :

1- یکی از اهداف موزه ،نگهداری آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آنها به آیندگان .

2- ارزیابی و قیاس میان پدیدارهای تاریخی ، عملی ، فنی ، صنعتی و هنری ِ گذشته و حال.

3- یکی دیگر از اهداف موزه که میتوان نام برد،ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام است.

4- شناخت و نمایش سهم اقوال و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی .

5- اعتلاء  و بهبود میزان دانش محصلان، دانشجویان، پژوهشگران و ...  .

6- جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد سدی در برابر فرهنگهای نامأنوس ،نیز از دیگر اهداف موزه است.

 

 

 

منشاء موزه ها ، خواه در گنجینه های سلطنتی یا كلیسایی ِ قرون وسطا  و یا در اطاقهای كوچك ِ حاوی اشیاء و نمونه های كمیاب كه  در فاصله قرنهای شانزدهم و هجدهم میلادی  گرد آوری شده ، نهفته است.

 

انواع موزه ها:

نخستین گونه بندی كه در ممالك بسیاری به قوه ی خود باقی است و همچنان دراسامی كمیته های تخصصی " ایكوم " انعكاس دارد، تمایز بین موزه های هنری ظریفه، هنرهای كاربردی، باستان شناسی ، تاریخ ، مردم شناسی، علوم طبیعی ، دانش و تكنولوژی ، موزه های منطقه ای محلی و موزه های تخصصی است.

 

در عین حال، سیر تحول موزه ها از جنگ دوم جهانی به این سو، به تدریج مرزهای بین رشته ها و مجموعه ها را از میان برداشته است.اكنون موجه تر به نظر می رسد كه موزه ها را به انواع زیر تقسیم كنیم.

1- موزه های هنری   2- موزه های تاریخی   3- موزه های تخصصی   4- موزه های علمی    5- موزه های فنی وصنعتی

1- موزهای تاریخی: آثار و اشیاء قدیمی را كه می توانند گویای زمینه و پیشینه ی مردم شناسی و باستان شناسی و تاریخی باشند درخود جای داده اند.

 

2- موزه های تخصصی: آثار تاریخی ، هنری و فنی را به مناسبت های ویژه ، درمعرض دید مردم قرارمی دهند. دو نوع این موزه ها را به موزه ها در هوای آزاد و موزه ی محلی مرسوم كرده اند.

3- موزه های علمی:  گیاهان ، جانوران ، سنگها ، خاكها ، سنگواره ها و آنچه را كه دست بشر در خلق آنها دخالت نداشته است ، تهیه و نگهداری می كنند كه به انواع موزه های تاریخی طبیعی ، جانوران زمینی ، گیاهان، ماهی ها و جانوران دریایی طبقه بندی می شوند.موزه های علمی ، مواظبت شده ترین و فعال ترین موزه ها هستند.

 

 

 

موزه های علوم طبیعی می باید نقش ویژه درآگاه سازی و متقاعد ساختن مردم ایفا كنند و در سطح علمی ، این موزه ها  ، اسنادی بالغ بر میلیونها نمونه هستند كه پیشرفت دانش را از دیدگاه رشته های متعدد میسر می سازند و دراختیار پژوهشگران می گذارند .

 

4- موزه های فنی و صنعتی: ساخته های فنی وصنعتی انسان را در زمینه های اختراعات ، اكتشافات ، وسایل نقلیه، ماشین آلات و مانند آنها به نمایش می گذارند و به نامهای موزه اختراعات ، موزه اكتشافات، موزه ماشین آلات و موزه وسایل نقلیه و غیره موسوم شده اند .

 

5- موزه های هنری: آثار و اشیاء زیبایی درباره ی نقاشی، معماری و مجسمه سازی، هنرهای تزیینی و صنایع دستی، لوازم خانگی، موزه خط و خطاطی ، كتاب و صحافی ، موزه ی سرامیك و كاشی، موزه ی قالی و قالیبافی ، موزه ی كنده كاری و منبت كاری و صنایع چوبی ، موزه ی گوهری و گوهرها و بالاخره موزه ی منسوجات ، طبقه بندی می كنند.

موزه های معروف جهان و ایران:

درجهان موزه های معروف بسیاری وجود دارد، همچون موزه ی " لوور"  در فرانسه ، موزه ی " بریتانیا " در لندن ، موزه ی " بررا " در میلان، موزه ی " متروپولتین " در آمریكا، موزه ی " لنین گراد " در روسیه ، موزه ی " ایتالیا " در رم و" ایران باستان " در تهران.

 

موزه ایران باستان: این موزه كه در سالهای 16-1314 ش. برای حفظ آثار ملی ، اشیاء تاریخی و عتیقه ی ایران تأسیس شد پس از تصویب ِ قانون حفظ آثار ملی ، در سال 1309 كه بنا بر آن دولت موظف به حفظ آثار ملی و نظارت درآنها بود بنیان نهاده شد . این موزه ، دارای آثار گرانبهایی از تمدن ایران از هزاران سال قبل از میلاد تا زمان حاضر است.

 

موزه آستان قدس مشهد:اشیاء نفیس آستان مقدس و كتاب های آن قبلاً در چند حجره صحن نو قرار داشت تا این كه در سال 1316 ه. ش از محل درآمد آستان قدس ، بنای موزه ی فوق شروع و در سال 1324 پایان یافت. مساحت آن 9398 متر مربع و دارای نفایس بسیاری است ؛ ازجمله كتابخانه ی موزه از كتابخانه های درجه اول ایران است و از حیث نسخ نفیس خطی قدیمی و نسخ منحصر به فرد كه در طول چند صد سال گردآوی شده ، كم نظیر است.

 

موزه ی مردم شناسی درتهران: این موزه در سال 1315 ه. ش تأسیس شد و هدف ِ آن معرفی زندگی طبقات مختلف ایران از دو قرن پیش تا امروز ، آثار هنری ، صنایع دستی ،  نوع كار و پیشه های آنان می باشد.

 

موزه پارس در شیراز: موزه ی كنونی پارس، همان باغ حكومتی است كه طرح آن را كریمخان زند ریخته بود تا این كه در سال 1314 ه . ش ، اداره ی كل باستان شناسی ، قسمت شمال و شرق باغ را نرده های آهنی كشیده و كم كم اشیاء ، آثار تاریخی و نفیس فارس و شیراز را در آن گردآوری كردند.

علاوه بر موزه های یاد شده ، در رشت، اصفهان ، كرمان و سایر استانها و شهرستانهای ایران نیز، اخیراً موزه هایی به وجود آمده است كه هر یك از آنها تاریخ مفصل و ارزنده ای از زندگی پیشینیان همان نقطه را در بردارد و تمدن اقوام گذشته را روشن می سازد. 

منبع:tebyan

ویدیو مرتبط :
اختلاف نظر سازمان میراث فرهنگی و موزه ملی ایران بر سر آسیب به آثار تاریخی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

موزه ها؛ آغاز گر هفته میراث فرهنگی

 

 

 

پارسال هم مانند امسال دوستداران میراث فرهنگی هفته میراث را با پیشوازی خبر سرقت یك اثر تاریخی آغاز كردند. سال گذشته ماجرا با سرقت رونوشت نسخه قانون ابوعلی سینا از موزه‌ای در همدان شروع شد و امسال هم بحث بر سر سرقت یك كتیبه‌ تاریخی است آن هم در روز روشن و از مسجدی در شیراز.

هفته میراث فرهنگی مهم‌ترین رویداد این حوزه است كه هر سال طرفداران این مفهوم را بیست و هشتمین روز از اردیبهشت ماه به مدت یك هفته گرد هم جمع می‌كند تا مهم‌ترین دغدغه‌های این حوزه مورد بررسی قرار گیرد. اما این‌‌كه مهم‌ترین دغدغه پیش روی میراث فرهنگی در این هفته چه خواهد بود موضوعی است كه باید در پایان برنامه‌های این سازمان در هفته جاری جستجو كرد.

هرچند سال گذشته اقدامات انجام شده در زمینه ثبت میراث معنوی و میراث مادی كشور به حد قابل توجهی رسید، اما همچنان این حوزه با مشكلاتی دست و پنجه نرم می‌كند كه مهم‌ترین آنها حفاظت از محوطه‌های تاریخی و جلوگیری از سرقت آثار تاریخی است.

از سرگیری كاوش‌های باستانی و اختصاص بودجه بیشتر به این بخش از دیگر مواردی است كه صاحبنظران حوزه میراث فرهنگی معتقدند می‌تواند به عنوان دغدغه‌های اصلی این حوزه مورد بررسی قرار گیرد.

اگر علاقه‌مند به میراث ملی و هویت ایرانی خود هستید امروز بهترین فرصت برای توجه به آن است زیرا جشن میراث فرهنگی امروز با اعلام رایگان بودن بازدید از ازموزه‌های سراسر كشور آغاز می‌شود.

امروز روز جهانی موزه‌ها و میراث فرهنگی است و به همین مناسبت در سراسر كشور برنامه‌های خاصی در نظر گرفته شده است كه مهم‌ترین آنها رایگان بودن بازدید از موزه‌های سراسر كشور است كه البته تنها خاص امروز است.

اما در این روز تنها نمی‌توان از كاخ موزه گلستان كشور بازدید كرد زیرا در این روز كاخ موزه گلستان محل برگزاری مراسم ثبت ملی تقویم جلالی همزمان با روز بزرگداشت حكیم عمر خیام فیلسوف، ریاضیدان و شاعر ایرانی است.

اما از دیگر سو شعار امسال هفته میراث فرهنگی « موزه‌ها عامل هماهنگی اجتماعی» عنوان شده است كه بر اساس نظر كارشناسان با توجه به كاركرد موزه‌ها در دنیای امروز می‌تواند شعار در خور توجهی به شمار رود.

از دیگر سو برنامه‌های هفته میراث فرهنگی نیز امروز به طور رسمی آغاز می‌شود تا به مدت یك هفته دوستداران میراث ایرانی با جنبه‌های مختلف میراث فرهنگی آشنا شوند.روزهای بعدی هفته میراث فرهنگی از ۲۹ اردیبهشت تا سوم خرداد با عناوین و شعارهای ویژه نامگذاری شده است. بر همین اساس روز چهارشنبه با نام میراث فرهنگی و تلاش مضاعف برای مرمت و احیای بافت‌ها و خانه‌های تاریخی با شعار سال احیای خانه‌های تاریخی نامگذاری شده است.

روز پنجشنبه این هفته نیز با نام میراث فرهنگی و نقش آن در توسعه گردشگری با شعار میراث فرهنگی ضامن توسعه گردشگری نامگذاری شده است كه در جای خود قابل تامل است. جمعه این هفته كه مصادف با آخرین روز اردیبهشت ماه است با نام میراث فرهنگی و احیای هنرهای سنتی نیز نامگذاری شده است تا یادآور تلاش مضاعف برای احیای هنرهای سنتی ایرانی در این روز باشد.

میراث فرهنگی و میراث طبیعی و كشاورزی، شعار روز شنبه اول خرداد ماه است كه شعاری جدید و قابل تامل در سال های گذشته به شمار می‌رود كه مطمئنا دلایل خاص نامگذاری این روز نیز شنیدنی خواهد بود.

یكشنبه دومین روز خرداد نیز با نام میراث فرهنگی و جایگاه آن در عرصه جهانی نامگذاری شده است كه با توجه به رویكرد این سازمان در معرفی میراث كشورمان در عرصه جهانی ضرورت نامگذاری این روز را توجیه می‌كند.

اما شعار آخرین روز از هفته میراث فرهنگی نیز به نام میراث فرهنگی و میراث معنوی نامگذاری شده است كه برنامه‌های خاصی نیز بنا به همین موضوع قرار است در سراسر كشور برگزار شود.

● استقبال از هفته میراث فرهنگی

هرچند كه قرار است در سراسر كشور و در موزه‌ها برنامه‌های خاصی به مناسبت آغاز هفته میراث فرهنگی برگزار شود، اما از مهم‌ترین آنها می‌توان به گلباران طاق‌بستان در كرمانشاه و بازدید رایگان از این محوطه تاریخی اشاره كرد.

اما گرامیداشت هفته میراث فرهنگی نیز در اهواز با برگزاری دو همایش؛ خوزستان گهواره تمدن و مسابقه نقاشی با موضوع میراث فرهنگی در اهواز آغاز می‌شود.

● هفته شلوغ در نیاوران

در تهران نیز شاید عمده برنامه‌های هفته میراث فرهنگی را بتوان به مجموعه فرهنگی- تاریخی نیاوران تهران نسبت داد كه به تعبیری با دست پر به استقبال روز جهانی موزه و هفته بزرگداشت میراث فرهنگی رفته است.

تندیس‌های عاجی عنوان نمایشگاهی شامل ۳۰ عدد مجسمه عاجی متعلق به هنر شرق دور شامل كشورهای هند و چین است كه از گنجینه نادیده‌های كاخ صاحبقرانیه است و در موزه جهان نما در معرض بازدید علاقه مندان قرار می‌گیرد.

نمایشگاه ۴۰ حــدیث نبـوی شامل ۱۴ تابلوی خوشنویسی نفیس ترجمه جامی و به خط خوشنویس، میر عماد حسنی نیز با همكاری موزه ملك در كوشك احمــد شاهی به نمایش درمی آید.بزرگداشت دكتر علی اكبر صنعتی، پدر آبرنگ ایران كه همزمان در گالری جهان نمای مجموعه فرهنگی ـ تاریخی نیاوران و موزه دكتر حسابی برگزار می‌شود، بخش دیگری از این برنامه‌ها را تشكیل می‌دهد..../ گزارش : جام‌جم آنلاین