تهران چگونه پایتخت شد؟

تهران چگونه پایتخت شد؟
طهران سالها پیش شهری بود به وسعت تقریبی 21 كیلومتر مربع كه تعداد جمعیتش را بین 250 تا 300 هزار نفر تخمین می زدند. تعداد جمعیت شهر از آن جهت معلوم نبود كه هنوز آمارو احصاییه معمول نشده، داشتن شناسنامه هم باب نشده بود و تا موقعی كه اولین سرشماری انجام گرفت تعداد جمعیت شهر را با حدس و گمان تخمین می زدند. طهران صورت 8 ضلعی ناقص الاضلاعی داشت كه با خندقی كه به دورش حفر كرده بودند از اراضی اطرافش جدا می شد و ارتباط آن با خارج شهر تنها به وسیله 13 دروازه ای بود كه اطرافش ساخته شده بود.

عرض خندق بیش از 6 تا 10 ذرع(1 ذرع معادل 1متر و 4 سانتیمتر) و عمق آن تقریبا 4 ذرع بود و آخرین خندق شهر بود كه در زمان ناصرالدین شاه حفر شده، محدوده شهر را نسبت به برج و بارو های كه در عهد شاه طهماسب صفوی كشیده شده بود و بیش از یك فرسخ محدوده نداشت تا چهار برابر وسعت بخشیده بود.

 

تهران ‍ در گذشته های دور
«تهران»، پیش از اسلام و بعد از  آن ، از‍ «ری »تبعیت داشته و «ری » از شهرهای بزرگ و معتبر مشرق زمین بوده  است. ثروت سرشار مردم ‍ «ری» زبانزد مردم آن روزگار بوده است. ‍ نام « تهران» را در متون قدیم اسلامی در ترجمه احوال یکی از محدثین بزرگ به نام «محمد بن ابو عبداله حافظ تهرانی» می بینیم.این اثر مربوط به 1157 سال پیش است و این خود دلیل بر آن است كه در آن روزگار دهكده ای به نام تهران وجود داشته و از آبادی های حومه ری به شمار می رفته است.

در متون قدیم از محلات عودلاجان و چال میدان و بازار و سنگلج به عنوان قدیمی ترین مناطق یاد شده است. مردم این دهكده مردمی سر سخت و باج نده و ستیزه جو بودند.همچنین تهران دوازده محله داشته و اهل هر محله با محله دیگر نزاع داشتند و به سلطان وقت خراج نمی دادند وخانه هایشان را نیز در زیر زمین می ساختند و این كار را برای جلو گیری از تهاجم شبانه و غارت سپاهیان می كردند و هرگاه خانه ها چنین نمی بود كسی آنجا باقی نمی ماند.

روزی كه تهران پایتخت شد
تهران در گذشته از قراء ری بوده و ری که در تقاطع محورهای قم، خراسان، مازندران، قزوین، گیلان و ساوه واقع شده به سبب مرکزیت مهم سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی از قدیم مورد نظر بوده و مدعیان همواره این مرکز سوق الجیشی را مورد تهاجم و حمله قرار می داده اند.

قریه تهران به واسطه برخورداری از مغاک ها و حفره های زیر زمینی و مواضع طبیعی فراوان و دشواری نفوذ در آنها پناهگاه خوبی برای دولتمردان و دیگر اشخاصی بوده که احتمالا مورد تعقیب مدعیان قرار داشته اند.

از سوی دیگر، کاروان های بزرگی که از محورهای مورد بحث عبور می کردند شکارهای سودمندی بودند و اغلب مورد حمله چپاول مردم بومی واقع می شدند. قریه تهران در واقع کانون چپاولگران و محل اختفای اموال مسروقه بود و این وضع تا زمان شاه طهماسب صفوی که قزوین را به عنوان پایتخت خود انتخاب نمود ادامه داشت.
به عبارتی دیگر تهران ترقی و حرکت سریع خود به سوی پیشرفت را از سال انتقال پایتخت به قزوین آغاز کردوشاه طهماسب صفوی به دلیل آنکه سید حمزه، جد اعلای صفویه در شهر ری و در جوار مرقد حضرت عبدالعظیم مدفون بود گاه به زیارت می رفت. او با افزایش رفت و آمدهایش دستور داد پیرامون آن باروی محکمی برای وی بسازند.

 

 

همچنین دستور داد بناهای جدید بسازند که درسال 971 ه- ق با ایجاد 114 برج (به تعداد سوره های قرآن) در تهران آغاز شد و وی دستور داد در زیر هر برج یکی از سوره های قرآن را دفن کنند. حصاری که دور تهران کشیده شد شش هزار قدم طول داشت و برای ساختمان آن و برج هایش از دو نقطه خاکبرداری کردند که بعد ها یکی از دو محل به "چاله میدان" و دیگری به "چاله حصار" معروف شد.

پس از انقراض صفویه، نادر شاه افشار در سال 1154 ه- ق تهران را به رسم تیول به پسر خود رضا قلی داد و پس از افشاریه، کریم خان زند به علت درگیری و نزاع با آغا محمد خان قاجار و از آنجا که تهران در نزدیکی طبرستان (یعنی مقر اصلی آغا محمدخان) قرار داشت صلاح خود را در اقامت در تهران دید.

بعد از مرگ کریمخان زند، آغا محمد خان قاجار در سال 1200 ه- ق در اول فروردین بر تخت سلطنت نسشت و تهران را بعنوان پایتخت برگزید و "دارالخلافه" نامید.
انتخاب تهران به عنوان پایتخت از سوی خان قاجار چند علت داشته که مهم ترین آنها نزدیکی به اراضی حاصل خیز ورامین و مجاورت آن با محل استقرار ایلات ساوجبلاغ بوده است، مضافا ایلات غرب ساکن در ورامین، یعنی هواخواهان وی در حوالی تهران اقامت داشتند و جز این، تهران با استرآباد و مازندران که در حقیقت ستاد اصلی نیروهایش بود فاصله چندانی نداشته است.

در زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار بر اثر موج حرکت ایران به سوی غرب، تهران بیش از پیش آباد گردید. از جمعیت تهران در دوره فتحعلی شاه اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی به طوری که در کتاب جام جم معتمدالدوله فرهاد میرزا آمده است جمعیت تهران در زمان ناصرالدین شاه، صد و پنجاه هزار نفر رسیده بود. ناصر الدین شاه دو نفر را مامور کرد که محدوده و نقشه ای برای پایتخت در نظر بگیرند و با وسعت بیشتری به حفر خندق های جدیدی در اطراف تهران بپردازند.
منبع : tebyan.net

ویدیو مرتبط :
پایتخت ایران (تهران)

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

دمای "تهران" به 40 درجه رسید/ احتمال تعطیلی پایتخت به دلیل گرمای هوا

دمای "تهران" به 40 درجه رسید/ کاهش دما در نوار شمالی کشور

به گزارش سازمان هواشناسی کشور، براساس آخرین نقشه های پیش یابی هواشناسی امروز" پنجشنبه 27 تیرماه 92" اعلام شد طی سه روز آینده در منطقه شرق و جنوب شرق کشور بویژه منطقه زابل وزش باد شدید و گردو خاک  تداوم خواهد داشت و همچنین طی این مدت به سبب افزایش سرعت وزش باد بر روی عراق ، گردو خاک ناشی از آن در برخی از استان های واقع در جنوب غرب و غرب  سبب کاهش دید افقی و کیفیت هوا خواهد شد.

براساس این گزارش، از اواخر امروز و طی فردا و روز شنبه برای سواحل جنوبی دریای خزر بتدریج افزایش ابر، بارش باران گاهی همراه با رعدو برق و وزش باد پیش بینی می شود و همچنین امروز و فردا و روز شنبه دریای خزر مواج بوده ولازم به ذکر است که فردا دمای هوا در نوار شمالی کشور کاهش می یابد.

گفتنی است، وضعیت آب و هوای استان های تهران و البرز امروز، صاف و گاهی وزش باد پیش بینی می شود  و همچنین دمای هوا در بیشینه خود به 40 درجه و درکمترین حالت به 28 درجه بالای صفر خواهد رسید./انتخاب

تنور تهران
گرمای طاقت فرسای هوا و احتمال تعطیلی پایتخت
 تب هوای تهران به 42 درجه رسید.حضور در شهر در ساعات میانی روز طاقت فرسا شده است که شهروندان هر چقدر هم که شیشه ماشین را پایین بکشند و با سرعت زیاد برانند، باز هم از شدت گرما کم نشده و کولر ماشین هم افاقه نمی‌کند. این حکایت این روزهای مردم تهران است، مردمی‌که هنوز مرداد نیامده دارند گرم ترین روزهای سال را تجربه می‌کنند. کافی است در ساعات میانی روز فقط برای خریدن همین روزنامه ای که در دست دارید از خانه بیرون بروید تا متوجه شدت سنگینی و گرمای هوا بشوید. سازمان هواشناسی برای این روزهای تهران دمایی بین 40 تا 43 درجه را به عنوان گرم‌ترین روزهای سال پیش بینی می‌کند، حالا باید دید با این اوضاع آیا مثل چند سال گذشته شاهد تعطیلی خواهیم بود یا نه؟

  افزایش مراجعه به اورژانس
گرمای هوا در تهران به حدی رسیده است که دکتر معصومی‌رئیس فوریت های پزشکی تهران به «قانون» می‌گوید: «گرمای هوای تهران نسبت به یکی، دو سال اخیر خیلی بیشتر شده است، تا جایی که آمار مراجعان به مرکز فوریت های پزشکی همراه با علائم گرمازدگی بسیار بیشتر شده، وقتی بررسی می‌کنیم می‌بینیم که سال گذشته در همین روزها یک پنجم مراجعان فعلی به اورژانس با علائم گرمازدگی داشتیم، یعنی امسال نزدیک به 250 نفر به اورژانس مراجعه کرده اند که مشکلشان گرمازدگی تشخیص داده شد در حالی که پارسال در همین روزها نزدیک 40 به نفر مراجعه کننده داشتیم.

 

او ادامه می‌دهد: «البته گرمای هوا مختص تهران نیست بلکه الگوی گرمای هوا در ایران در عین حال که افزایش داشته تغییر نیز کرده است یعنی ما امسال با افزایش دمای بی سابقه در استان‌های سرد سیری مانند همدان و کردستان بوده ایم. دکتر معصومی‌در ادامه می‌گوید: «این روزها بعضی از مردم با علائمی‌مثل تهوع، استفراغ، اسهال، سر درد شدید و... به اورژانس پیش بیمارستانی مراجعه می‌کنند که در اغلب موارد دلیل این اختلالات گرمازدگی تشخیص داده می‌شود. البته اغلب این مشکلات حاد نیست و خوشبختانه این مراجعان با درمان سرپایی بهبود پیدا می‌کنند اما به هر حال باید علائم گرما زدگی را جدی گرفت و در صورت عدم بهبود با راهکار های خانگی حتما به اورژانس مراجعه کرد.»

تهران تعطیل می‌شود؟
تجربه گرمای هوای سال های گذشته در تهران نشان داده که دولت در مواقع افزایش دمای هوا، تعطیلی را راهکاری برای کمک به مردم می‌داند و آخرین بار نیز تابستان سال 89 بود که تهرانی ها و برخی دیگر از شهرهای کشور، دو روز تعطیلی را به دلیل گرمای هوا تجربه کردند. از کاهش مصرف انرژی در سازمان‌ها گرفته تا جلوگیری از تشدید بیماری‌ها در مردم، همه و همه دلایلی است که دولت در تصمیم گیری برای تعطیلی تهران به دلیل گرما به کار می‌بندد.

 

طبق مصوبه دولت، هنگامی‌که دمای هوا به بیش از 45 درجه (درپایتخت) برسد، بررسی تعطیلی ادارات در دستور کار قرار می‌گیرد و اکنون نیز در روزهای اوج گرمای پایتخت، بار دیگر بحث تعطیلی بر سر زبان ها افتاده است. "محمدرضا محمودی" معاون عمرانی استاندار تهران در خصوص احتمال تعطیلی شهر تهران به دلیل گرمای بیش از حد هوا به "قانون" می‌گوید: در خصوص تعطیلی به دلیل گرمای هوا، استانداری به گزارش های رسمی‌دانشگاه علوم پزشکی در خصوص خطرات گرمای هوا برای سلامت شهروندان استناد می‌کند که تاکنون گزارشی در این خصوص اعلام نشده است.

 

وی با بیان اینکه درجه هوا ملاکی برای تعطیلی نیست و تنها گزارش های دستگاه‌های ذی ربط همچون دانشگاه علوم پزشکی یا اورژانس مورد استناد است تاکید می‌کند: تا این لحظه گزارشی از سوی این دستگاه‌ها صادر نشده است و در صورتی که گزارشی در خصوص خطرات گرمای هوا بر سلامت مردم برسد، استانداری تشکیل جلسه داده و در خصوص تعطیلی تصمیم گیری می‌کند.

روزه داران مراقب باشند
چند سالی است که ماه مبارک رمضان با روزهای گرم سال مقارن شده است، این اتفاق روزهای بلند و گرمی‌را برای روزه داران رقم زده است که باعث می‌شود روزه داری توجه دو چندان بخواهد. دکتر رسول ایمانی، متخصص داخلی به «قانون» می‌گوید: «اگر روزه داران می‌خواهند که ماه رمضان سالمی‌را بگذرانند و با پایان یافتن این ماه یا در اواسط آن دچار مشکل جدی نشوند گرمای هوا را جدی بگیرند.

 

او ادامه می‌دهد: «خوردن سحری و افطار به میزان کافی یکی از کارهایی است که توصیه می‌کنم حتما مردم آن را انجام دهند و هیچ کدام از این وعده ها به ویژه وعده سحر را حذف نکنند، متاسفانه بعضی از روزه‌داران سحری نمی‌خورند که این کار در کنار گرمای هوا تاثیرات جبران ناپذیری بر بدن فرد می‌گذارد.زیرا گرمای هوا بر بدن کسی که ضعف بیشتری دارد تاثیری دوچندان خواهد گذاشت. دکتر ایمانی در جواب اینکه در این وعده ها چه چیزی بخوریم می‌گوید: «در وعده سحر از خوردن غذاهایی با پروتئین زیاد مانند کباب و غذاهای پر گوشت و حبوبات واقعا بپرهیزید چون این مواد باعث فعال شدن متابولیسم یا سوخت و ساز بدن می‌شوند بالطبع با افزایش سوخت و ساز، مصرف آب بدن بالا می‌رود و به این ترتیب فرد احساس تشنگی بیشتری خواهد کرد، مخصوصا این روزها که هوا به شدت گرم است و این تشنگی نه تنها طاقت‌فرساست بلکه آسیب زننده هم هست.

 

نکته دیگر این است که مردم باید توجه داشته باشند که در فاصله بین افطار تا سحر تا حد ممکن مایعات مصرف کنند تا طولانی بودن زمان روزه و گرمای هوا باعث تحلیل رفتن آب بدن و آسیب به دستگاه‌های داخلی  نشود. در این فاصله مرتب آب بنوشید و منتظر احساس تشنگی نباشید چون با خوردن یک یا دو لیوان آب تشنگی شما بر طرف می‌شود اما نیاز بدنتان خیر، ضمنا بدن برای سالم ماندن در این هوای گرم به ذخیره آب نیاز دارد پس بیشتر از حد رفع تشنگی آب بنوشید. از خوردن چای در وعده سحر به شدت پرهیز کنید چون هر یک لیوان چای دو لیوان از مایعات بدن را دفع می‌کند.

 

این متخصص ادامه می‌دهد: «ممکن است بعضی ها بگویند ما این کارها را نمی‌کنیم و چندان اذیت نمی‌شویم، در جواب این افراد باید گفت به هر حال شما دچار عوارض بلند مدت خواهید شد، بی آبی یا کم آبی آسیب های زیادی به کلیه وارد می‌کند تا جایی که ممکن است این آسیب چند ماه بعد از ماه رمضان خودش را نشان دهد. تشدید برخی عفونت ها که ارتباط مستقیمی‌با کم آبی دارد هم از عوارض عدم مصرف مایعات به میزان کافی است. کسانی که بعد از افطار دچار دردهای عضلانی در سطح بدن می‌شوند بدانند که در طول روز بدنشان دچار بحران کم آبی بوده است.

  چه کار کنیم که گرما زده نشویم؟
دکتر ایمانی می‌گوید: «تا حد ممکن از حضور در هوای آزاد پرهیز کنید، اگر کاری در بیرون از خانه یا محل کار دارید تا حد ممکن آن را صبح زود انجام بدهید، از پیاده روی خود داری کنید و سعی کنید بیشتر در اماکنی بایستید که سقفی برای محافظت از آفتاب داشته باشد زیرا گرمازدگی از سر شدید تر و با عوارض بیشتر خواهد بود. این متخصص داخلی می‌گوید: «به محض احساس علائم گرمازدگی برای مقابله با آن اقدام کنید، بی هوشی یا عوارض شدید مغزی در انتظار کسانی است که نسبت به گرمازدگی بی‌اعتنا هستند بنابراین به محض احساس تهوع یا سرگیجه سعی کنید خودتان را خنک کنید.

 اگر امکاناتی برای استفاده از آب سرد دارید این کار را بکنید، نواحی‌ای مثل سر، گردن، شکم و پاها را با آب خنک کنید. در صورت امکان دراز بکشید و پاهایتان را به سمت بالا قرار دهید با این کار به جریان خون بدن که در اثر گرما دچار اختلال شده کمک می‌کنید. اگر این کارها بهبودی در حالتان ایجاد نکرد حتمابه نزدیک ترین اورژانس محل زندگی‌تان مراجعه کنید. او ادامه می‌دهد: «افراد روزه‌دار توجه کنند که در صورت احساس علائم گرما زدگی بر روزه خود پافشاری نکنند و اگر با کارهای خنک کننده بهبود پیدا نکردند خوردن مایعات خنک را شروع کنند. دکتر ایمانی تاکید می‌کند: « ضمنا در این روزها حواستان به بچه هم باشد آنها به شدت در مقابل گرما آسیب پذیر هستند، اسهال و استفراغ آنها را جدی بگیرید چون هرسال مواردی از فوت یا بی هوشی کودکان بر اثر اسهال گزارش می‌شود.

روزنامه قانون