تماشای سریال «در حاشیه» با پزشکان و پرستاران در بیمارستان / ما هم می‌خندیم

مسؤول‌ حراست می‌گوید: «این سریال درحاشیه که مشکلی نداره، همه‌چیزش خوبه، کلی هم می‌خندیم. چرا نباید پخش بشه؟» سوپروایزر هم که کنار دست او در اتاقک نگهبانی ورودی بیمارستان نشسته بود، سر تکان می‌دهد: «این‌جا همه این سریال را می‌بینند و برای پخش آن هم مشکلی وجود ندارد.» نظافتچی کنار نگهبان نشسته.

«حالا یه سریالی پخش می‌شه مردم ده دقیقه می‌خندند، شما رسانه‌ها این‌قدر جوسازی می‌کنین که نگذارین پخش بشه.» دربان بیمارستان هم حرفش را تأیید می‌کند: «دروغ محضه خانم! کدوم اعتراض؟» این‌ جمله‌ها پاسخ‌ِ تعدادی از کارکنان بیمارستان تخصصی جراحی پلاستیک تهران است به این پرسش‌ها: «در این بیمارستان سریال «درحاشیه» پخش می‌شود؟ شنیده شده که پزشکان در بیانیه‌ای معترض به پخش این سریال شده‌اند. آیا پزشکان یا کارکنان بیمارستان با پخش آن مشکلی ندارند؟»

تا امروز سیزده قسمت از این سریال پخش شده و در همین مدت کوتاه بازخوردهای متفاوت به دنبال داشته است. مهم‌ترین آن‌ها نامه‌ی علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام‌پزشکی، به رئیس سازمان صدا‌وسیماست که در آن خواستار توقف پخش این سریال شده.

در بخشی از این نامه آمده است: «بزرگنمایی و استفاده از اشارات شیرین اگر به‌درستی استفاده شود، موجبات بهجت درونی و نشاط را ایجاد می‌کند، اما ساخت سریال به‌ظاهر طنزی که در آن پزشکان به‌نحوی به تمسخر گرفته می‌شوند، و تصویری غیرمنصفانه و همراه با لودگی از آن‌ها نمایش داده می‌شود، نه فایده‌ای در اصلاح امور دارد و نه سبب‌ساز شادی است.»
صداوسیما تاکنون پاسخی به این نامه نداده است. از سوی دیگر مشاور رئیس سازمان نظام‌پزشکی از اعلام آمادگی بیش از هفت هزار تن از پزشکان برای شرکت در تجمع علیه رویه‌ی صداوسیما خبر داده است، با طرح این پرسش که «چرا برای سایر حرفه‌ها و مشاغل سریال طنز ساخته نمی‌شود و آنان مورد انتقاد قرار نمی‌گیرند».

جدا از این نامه، آن‌چه در بیمارستان‌های تهران می‌گذرد موضوع دیگری را مطرح می‌کند که نشان از علاقه‌ی پزشکان و کارکنان بیمارستان به این سریال دارد.

ساعت هشت‌و‌نیم شب است و کانال تلویزیون در اورژانس یکی از بیمارستان‌های منطقه‌ی شش روی شبکه‌ی سه تنظیم شده است. گفت‌وگوی کارکنان نشان می‌دهد بی‌صبرانه منتظر پخش سریال هستند و نه‌تنها پخش اول بلکه تکرار آن را هم می‌بینند.

حراست می‌گوید به هیچ‌ خبرنگاری اجازه‌ی ورود نمی‌دهد حتی اگر خبرنگار «شبکه آفتاب» باشد. می‌گوید: «دیشب و پریشب هم اگر می‌آمدید تعدادی از پزشکان را در حال دیدن این سریال می‌دیدید. این‌جا کسی مشکلی با این سریال ندارد. سوپروایزر حرفش را تأیید می‌کند که «وقتی سریالی عنوان طنز می‌گیرد، تکلیفش مشخص است. اعتراض به این سریال محلی از اعراب ندارد».

شاید برای همین است که سه‌شنبه‌شب، یعنی هجدهم فروردین ماه، در پخش این سریال دقایقی تأخیر می‌شود و به جای تیتراژ آغازین سریال فیلم کمدیِ نورمن ویزدوم را نشان می‌دهند، تعداد بازدیدکنندگان سایت شبکه‌ی سه‌ی صداوسیما بالا می‌رود و صفحه‌ی این سایت هم به‌راحتی باز نمی‌شود.

در یکی دیگر از بیمارستان‌های تهران، سؤال تعدادی از پزشکان شیفت این است: «نکند که سریال دیگر پخش نشود؟» که نوار زیرنویس پخش با تأخیر سریال آن‌ها را از نگرانی درمی‌آورد. با شروع سریال می‌نشینند پای دیدن آن و صدای خنده‌شان در فضای بیمارستان می‌پیچید. همه‌چیز در این سالن مثل همیشه است. همه برای ساعتی روی صندلی‌ها نشسته‌اند و تلویزیون می‌بینند. بیماران هم، تا نوبتشان برسد که نزد پزشک بروند، چشم به صفحه‌ی تلویزیون دوخته‌اند.

دختر دانشجو، قبل از این‌که برخیزد و در اتاق پزشک را باز کند، می‌گوید: «سریال‌های مدیری خیلی تکراری شده. اصلاً هم خنده‌دار نیستند. مدیری باید کمی بیشتر برای انتخاب موضوعاتش وقت بگذارد.»

شبی دیگر در بیمارستانی در شرق تهران هم ماجرا از همین قرار است. با این‌که بخش اورژانس و آزمایشگاه یک لحظه آرامش ندارد و بیماران تصادفی روی برانکارد با ناله‌های جانکاه جابه‌جا می‌شوند و همراهان بیماران حال خوشی ندارند، از ساعت یک ربع به نُه کانال‌های تلویزیون روی شبکه‌ی سه تنظیم می‌شود.

نگهبان بخش حواسش به تلویزیون است. مخاطبان سریال «درحاشیه» روی صندلی‌های روبه‌روی تلویزیون نشسته‌اند و گاه‌وبیگاه با دیالوگ بازیگران همراه می‌شوند. یکی از بیماران، که ایستاده و نگاه می‌کند، به بغل دستی‌اش می‌گوید: «داره پزشک‌ها رو مسخره می‌کنه‌ها! خوبشون می‌کنه. جون ما رو به لب رسوندن.

الآن ساعت نُه شبه و همه با هم برای خوردن شام رفتن. یکی نیست بهشون بگه یکی یکی برید، بالاخره یکی پاسخگوی مریض‌ها باشه.» بغل‌دستی‌ ناخوش‌احوال سرفه‌های خشکی می‌کند و می‌گوید: «بله. پزشکی که چشم من رو عمل کرد به عنبیه‌ام آسیب رسوند. هیچ‌کس هم نیست در این بیمارستان جوابگو باشد.»

در میان همین گفت‌وگوها پیرزنی بیمار از روی صندلی‌ بلند می‌‌شود و روی زمین دراز می‌کشد. هرچه به او می‌گویند، که برود روی یکی از تخت‌ها دراز بکشد، قبول نمی‌کند: «می‌خواهم تلویزیون ببینم.» بوی مواد ضدعفونی در هوا پیچیده.

یکی از مسؤولان بخش می‌گوید که همین الآن پزشکان هم دارند این سریال را می‌بینند «شاید تحت‌تأثیر قرار بگیرن».

آن سوی درهای بیمارستان نقدها به این سریال ادامه دارد. پزشکی در صفحه‌ی‌ شخصی خود در فیس‌بوک نوشته: «ظاهراً این انحطاط شدید مهران مدیری سر پایان یافتن ندارد. تمام این ویدیو را، که لابد بناست مستوره باشد و بگوید چقدر ما را خواهد خنداند، نگاه کردم، لبخندم هم نیامد. توی دلم هم لذتی نبردم. فقط گاهی چندشم شد.

ما چه گناهی کرده‌ایم که به جای «تئوری بیگ‌بنگ»، «آفیس»، «فرندز»، «کاپلینگ»، «ساوث پارک»، «فمیلی گای» و «ترتی راک» باید این‌ها را ببینیم و پول مالیاتی که به زور، و روی قبض برق، ازمان می‌گیرند صرف ساخت این چیزها ‌شود؟» در برابر این نگاه در شبکه‌های اجتماعی سایت‌هایی برای حمایت از این سریال راه افتاده است. در این صفحه تیغ تیز نقد به جای سریال به جامعه‌ی پزشکی دوخته شده و حتی از برخی از نمایندگان مجلس هم نقل شده که این سریال دارد از درد دل مردم می‌گوید و سریال‌های طنز نباید، تنها به دلیل نقد یک سری از مشاغل، متوقف شود.

پزشک متخصصی که از اعضای هیأت‌مدیره‌ی یکی از بیمارستان‌های دولتی است می‌گوید بسیاری از نقدهایی که این سریال به پزشکان دارد درست است و اگر منصف باشیم باید این نقدها را بشنویم، «هرچند گاهی خشک و تر با هم می‌سوزند. به‌خصوص پزشکان بیمارستان‌های دولتی که از جان و دل برای بیماران مایه می‌گذارند، اما برخی از پزشکان بخش خصوصی بیشتر از درمانِ بیمار به فکر هزینه‌ها هستند».

احمد نجاتیان، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری، معتقد است این سریال بخشی از واقعیت‌های بیمارستان‌های کشور را به تصویر کشیده. گویا سازمان نظام پرستاری هم چنین تجربه‌ای را با سریال‌های مدیری داشته است. «آقای مدیری در یکی از برنامه‌های «باغ مظفر» بخشی را اجرا کرد که در آن مقطع ما این گونه تشخیص دادیم که توهینی به جامعه‌ی پرستاری صورت گرفته، این موضوع را طی نامه‌ای با او در میان گذاشتیم و آقای مدیری، بدون این‌که به برنامه‌ی خودش تعصب نشان بدهد، آن را اصلاح کرد.»

او جامعه‌ی پزشکی را به صبر دعوت می‌کند. «تا پایان سریال صبر کنیم و ببینیم که این سریال طنز چه پیامی برای جامعه و پزشکان دارد و چه تصویری از جامعه‌ی پزشکی ایجاد می‌کند.»
سریال با همه‌ی حاشیه‌ها دارد به کار خود ادامه می‌دهد. در بخش آزمایشگاه تعداد زیادی از بیماران ایستاده و نشسته سریال را دنبال می‌کنند. شاید چون کار دیگری در این لحظات نمی‌توانند انجام دهند اما سریال که تمام می شود، آن‌هایی که چشم به مانیتور دوخته بودند، یکی یکی بلند می‌شوند می‌روند. زمان پخش اخبار می‌رسد و دیگر کسی ننشسته تا به خبرها گوش دهد. صدای ناله‌ و بوی درد با هم قاطی شده است.

اخبار فرهنگی - شبکه آفتاب

سریال در حاشیه تحقیر بینندگان بود، نه پزشکان!

متاسفانه خیلی از موضوعات مطرح شده غیرمنطقی بود و خیلی ها هم منطقی بود اما در نهایت با اعتراض پزشکان همراه شد. همزمانی این دو موضوع با هم نگرانی زیادی را در جامعه پزشکی ایجاد کرد و آنها در این شرایط فکر کردند که ممکن است این سریال طبعاتی به همراه داشته باشد و اعتماد بین مردم و پزشکان را از بین ببرد.

من به عنوان یک پزشکِ علاقه مند به سینما معتقدم که یک جنایتکار، یک بیمار روانی، یک دزد و یک قاتل میتواند پزشک، پرستار، کارمند، مهندس و هر چیز دیگری باشد. پس اینکه ما از یک شغل خاص در فیلمی استفاده کنیم و آن گروه بخواهد به آن اعتراض کند، خیلی منطقی نیست، در غیراینصورت هنرمندان باید چه نوع فیلمی بسازند؟

به شخصه با اینکه در یک فیلم شخصیت منفی آن پزشک باشد مشکلی ندارم و فکر می کنم در همه شغلی هم افراد بد وجود دارد و هم افراد خوب. دلیل این اعتراضات این است که یک انحراف شناختی به نام تعمیم وجود دارد، به این معنی که ما هر چیزی را میبینیم، به همه تعمیم میدهیم. اگر همسرمان در خانه کاری را انجام دهیم میگوییم شما همه خانواده تان اینطور هستید. اگر دکتری پول زیادی دارد، فکر میکنیم همه دکترها پولدارند، اگر یک دکتر کار غیراخلاقی میکند و برای بیمارش وقت نمیگذارد، فکر میکنیم همه دکترهای اینجوری هستند. این موضوع کار را برای هنرمند سخت میکند که بگوید این موضوع فقط در مورد این فرد مطرح شده و او نماینده صنف خود نیست.

موضوع دیگر این است که بین طنز، هجو و تمسخر تفاوت وجود دارد. طنز و شوخی یک مکانیزم دفاعی بالغانه است. طنز یعنی انتقاد و مطرح کردن موضوعی با بزرگ نمایی که در کنارش سعی میکنیم یا یک راه حل برای آن پیدا کنیم یا با نشان دادن آن مشکل، دیگران را برای پیدا کردن راه حل ترغیب کنم بدون اینکه بخواهیم آن مشکل را به همه تعمیم دهیم و بدون اینکه بخواهیم دیگران را با آن شوخی ها تحقیر کنیم. خیلی از افراد در زندگی خود از این مکانیزم دفاعی استفاده می کنند و سعی می کنند موضوعات را با شوخی عنوان کنند تا کمتر دردناک باشد. در مقابل مکانیزم دفاعی دیگری داریم که فقط منجر به تحقیر و تمسخر دیگران میشود. این مکانیزم دفاعی بیشتر برای خالی کردن خشم استفاده می شود و در واقع نوعی مکانیزم برون ریزی است.

مثلا یک نفر از یک پزشک، معلم یا کارمند ناراحت است و آن را به تمام پزشکان و معلم ها تعمیم میدهد و باعث تحقیر آنها میشود. متاسفانه در کشور ما اکثر سریالهایی که به اسم طنز ساخته شده، عملا تحقیر و تمسخر گروهی از افراد بوده اند. در مورد این سریال باید بگویم «مهران مدیری» در گذشته به دلیل نویسندگان حرفه ای که در کنار خود داشت، سریالهای موفقی ساخت و توانست مرز باریک بین طنز و تمسخر را حفظ کند.

اما در سریال های ناموفق خود مثل «نقطه چین» که در ادامه «پاورچین» ساخته شد و یا «ویلای من»، سریال «مرد هزار چهره» و اواخر سریال «برره» نتوانست این مرز را حفظ کند و کارهایش به تمسخر کشیده شد. در سریال «در حاشیه» برخلاف چیزی که ممکن است برخی همکارهای من بگویند، توهین مستقیمی به صنف پزشکان ندیدم و ایراد بزرگ سریال این است که پزشکان را به دو دسته خوب و بد تقسیم کرده که خوب ها فرشته و بدها شیطان هستند و در آن مکانیزم بالغانه طنزکه باید یک مقدار اعتدال در آن رعایت شود از بین رفته است.

این سریال جذاب نیست و شوخی های آن کاملا پیش پا افتاده است. «مهران مدیری» که مثل همیشه خواسته خودش را یک آدم جنتلمن نشان دهد که البته شخصیت ضد اجتماعی هم دارد. چیزی که من در این سریال دیدم طنز نبود، توهین به پزشکان را هم در این سریال ندیدم اما به نظر من این سریال بیشتر تحقیر بینندگان است که سعی کرده آنها را با شوخی هایی که بعضا از آب درنیامده اند و به شدت تکراری هستند و همگی بر مبنای داد زدن و کلاه سر هم گذاشتن های تکراری شکل گرفته اند، پای تلویزیون نگه دارد.
متاسفانه به علت قضاوتها و پیش داوری هایی که درباره سریال انجام شد و حاشیه هایی که خود صدا و سیما و وزارت بهداشت با رفتارهایش ایجاد کرد، این بهانه را میتوان به «مهران مدیری» داد تا بگوید به علت فشارها مجبور شدم سریال را به این شکل تغییر دهم.

آن بار طنز و انتقادانه ای که معاون صدا و سیما بر مبنای نشان دادن مشکلات جامعه وعده داده بود، در این سریال دیده نشد. در واقع خوب و بد بودن مطلق آدم ها در این سریال خودش یک انحراف شناختی است. همه میدانند که اغراق جزوی از طنز است اما باید به گونه ای باور پذیر ساخته شود. متاسفانه این سریال فقط نشان میدهد که جامعه ما مملو از یک مشت آدم کلاهبردار است که سر هم کلاه میگذارند و همه مردم عقلشان به چشمشان است و دراین بین بعضی از افراد هم پیدا میشوند که شاید بخواهند به مردم خوبی کنند.

مردم ما به علت یک سری بی عدالتی هایی که در جامعه وجود دارد فکر میکنند که همیشه حقشان در حال پایمال شدن است و میخواهند قبل از پایمال شدن حقشان، آن را پس بگیرند. مردم ما الان به ویژگی خودمحق بینی دچار شده اند و به علت بی عدالتی هایی که دیده اند حق خودشان میدانند که دیگران را زیر سوال ببرند و اعتراض کنند. این موضوع به علت خشم آنها است، مردم ما به علت حقوقی که از آنها پایمال شده خشمگین هستند و حق خودشان میدانند که مثلا به صفحه «لیونل مسی» حمله کنند. در واقع تحقیر و تمسخر از خشم می آید و چون زور آنها به برخی افراد نمیرسد، سعی میکنند او را تحقیر کنند تا خشم خود را خالی کنند.

 دکتر حامد محمدی کنگرانی *
* روانپزشک عضو کمیته های روان درمانی و رسانه های انجمن روانپزشکان ایران

اخبار اجتماعی - خبرآنلاین