فرهنگ و هنر
2 دقیقه پیش | تشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالستشریفات بهبود | تشریفات و خدمات مجالس | برگزاری مراسم عروسی | باغ عروسی تشریفات ۵ ستاره بهبود با مدیریت بهبود اصلانی صاحب سبک در اجرای دیزاین های ژورنالی و فانتزی ، اجرا ... |
2 دقیقه پیش | خواندنی ها با برترین ها (81)در این شماره از خواندنی ها با کتاب جدید دکتر صادق زیباکلام، اثری درباره طنز در آثار صادق هدایت، تاریخ فلسفه یونان و... آشنا شوید. برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره ... |
آشنایی با آداب و رسوم ایلام (اول وهار کردی)
چرخش ایام، آمدن ماهها ، فصلها و سالها همیشه این سوال را در ذهن بشر ایجاد میكرد، كه آیا میتواند با یک رابطه منطقی زمان ثابت و مشخصی برای هر كدام از این امور داشتهباشد .
برای عملی کردن این فكر، بشر بیشترین استفاده را از اجرام آسمانی و طبیعت به عمل آورده است و ابداع تقویم محلی یكی از موارد آن میباشد اگر چه در مورد تقویم فرس سندی برای پیدایش در دست نیست، اما با نظر اكثر راویان میتوان همسو شد و تاریخ آن را به سكونت اقوام كرد در منطقه دانست .
از نظر اقتصادی، فرهنگی وگستره جغرافیایی نیز، تاثیر فراوانی در روند جامعه داشته، زیرا كه اكثریت ساكنان و بومیان، امور روزانه و معیشتی خود را براساس آن برنامه ریزی نموده و جهت انجام امور كشاورزی و دامداری كه بنیان مالی براساس آن ترسیم میگردد، به آن اتكا نمودهاند و در شكل زندگی آنها بسیار حایز اهمیت است و زمانبندی مراسمات اجتماعی همچون ازدواج، رفتن به زیارت و .... متاثر از آن میباشد.
انسانها همیشه سعی نمودهاند، گذر زمان و آمدن و رفتن فصول، ماهها، روزها و دقایق را به گونهای مشخص و ثبت كنند. هر منطقه، شهر و كشور، بنا به باورها و نحوه معیشت و نوع اقلیم منطقه و همچنین دانستهها فرهنگی خود، مبنای فرهنگی خاصی برای شروع و پایان سال خود دارد و در مناطق، تقویمهایی خاص همان مناطق وجود دارد كه با توجه به خصوصیات فرهنگی آن منطقه ، در میان مردم پذیرفته شدهاند و رواج یافتهاند.
اگرچه شاید این تقویمها کاربردی برای جامعه شهری که فاقد اقتصاد فلاحتی میباشد، نداشتهباشد اما در جوامع فلاحتی که گویشهای محلی حاکم بوده و آب و هوا در روند زندگی حایض اهمیت است تاثیرگذار میباشد.
فصول سال وماههای آن در قلمرو استان ایلام به واسطه دوری از پایتخت و تفاوتی كه از نظر آب وهوا با برخی نقاط دیگر كشور دارد، تا حدود زیادی منطبق برفصول ماههای رسمی در سراسر كشور نیست.
در اكثر نقاط استان، ماهها به شیوهای تنظیم گردیدهاند، كه تا حدود زیادی با اوضاع اقلیمی وتغییرات آن در قلمرو آن منطبق میباشد واین براساس نیازی بوده كه از قرون گذشته و پیش از رایج شدن تقویم رسمی، در این نواحی توسط مردم شكل گرفته و پذیرفته شده است واگر چه الان تا حدود زیادی كاركرد خود را از دست داده، لیكن هنوز هم بیشتر عشایر و كشاورزان استان، زندگی اقتصادی خویش براساس آن استوار ساختهاند .
در استان ایلام با توجه به کوهستانی بودن و تغییرات دمایی به نسبت موقعیت جغرافیایی، دارای تقویمی بوده. این تقویم محلی در ایلام در حدود 2 ماه جلوتر از تقویم رسمی كشور میباشد.
به شیوهای كه، اوایل آبان ماه زمستان میباشد و برای شب اول زمستان، در گذشته معمولا برخی مراسمات محدود برگزار میگردید. به عنوان مثال مردم در این شب دور هم جمع شده و به شبنشینی و قصه گفتن و انجام برخی بازیها و سرگرمیها میپرداختند و معتقد بودند كه كسی كه در این شب بخوابد، زمستان آن سال همیشه در خواب میماند و كارهایش عقب میافتد و در حال حاضر هم این موضوع در برخی نقاط رعایت میگردد.
نام تقویم سنتی ایلام، تقویم فرس یا تقویم کردی میباشد. این تقویم از دیرباز مورد استفاده اهالی قرار میگرفته است و هم اکنون نیز کم و بیش اسامی روزها و ماههای کردی بر سر زبانها جاری است و کمتر در مورد ماههای فارسی سخن میرانند.
نام فصلها: 1-فصل وهار کردی(بهار) 2-فصل پایز کردی(پاییز) 3-فصل سردوای کردی 4-فصل زمسان کردی(زمستان) نام ماهها: اسامی ماههای فصل وهار کردی 1-مانگ اول وهار(بهمن) 2-مانگ وسط وهار(اسفند) 3-مانگ آخر وهار(فروردین) اسامی ماههای فصل پایز کردی 1-مانگ اول پایز(اردیبهشت) 2-مانگ وسط پایز یا کوکر(خرداد) 3-مانگ آخر پایز یا گاغور(تیر) اسامی ماههای فصل سردوای کردی 1-مانگ اول سردوا(مرداد) 2-مانگ وسط سردوا(شهریور) 3-مانگ آخر سردوا(مهر) اسامی ماههای فصل زمسان کردی 1-مانگ اول زمسان(آبان) 2-مانگ وسط زمسان یا مانگ سیه(آذر) 3-مانگ اخر زمسان یا خاک لیو (دی) انواع سالها سالهای حرام: میمون- وراز- موش- سگ- پلنگ سالهای مکروه: اسب- مار- خرگوش سالهای حلال:مرغ- ماهی- گوسفند- گاو شروع و پایان سال- نام ماه ها و روزهای خاص و اعتقادات بر حسب تقویم کردی، پنج روز اول عید نوروز جز روزهای سال به حساب نمیآیند و شروع سال از روز ششم عید نوروز است.
در تقویم محلی منطقه، هر ماه سی روز است و پنج روز اول عید نوروز میباشد و به پنجه روز معروف است در باورهای عامه این پنج روز به باوانی (خداحافظی عروس از خانوده مادری و رفتن به خانه شوهر ) حضرت فاطمه زهرا(س) معروف است، یعنی پنج روز پنجه متعلق به حضرت فاطمه است که دامداران، روغن به دست آمده را در این پنج روز در هیزه ( جای نگهداری روغن حیوانی یک نوع مشک مخصوص نگهداری روغن ) نگهداری میکنند و براین باورند که حضرت فاطمه در شب هنگام با زدن دست خود بر هیزهها روغن را متبرک میکند لذا از روغن فوق به بیماران میدهند تا شفا پیدا کنند.
سه ششلگ شش روز آخر زمستان کردی، به شش روز ششلگ معروف است. دوازده روز اول بهار کردی نیز به دو شش روز ششلگ معروف است که با مطابقت دادن این روزها با ماههای فارسی به این نتیجه می رسیم که از 25 دی ماه تا دوازده بهمن ماه،در تقویم فارسی، مطابقت با 3 ششلگ کردی دارد که جمعا سه عدد شش روز یعنی 18 روز میباشد. به قولی پس از ششلگ، پسری به نام حمیل به دنیا می آید که پس از گذشت سه روز از تولدش، مادرش اسلحای به دستش میدهد تا به شکار برود.
زمانی که حمیل به شکار میرود، ناگهان از کوه پرت میشود، گردنش میشکند و پس از مدتی میمیرد. براین باورند که اگر تیر حمیل به داخل آب بخورد آن سال، سال پربارانی است و اگر تیر وی به خشکی بخورد آن سال، خشکسالی است.
منبع : negahmedia.ir
ویدیو مرتبط :
سفره کردی (آشنایی با فرهنگ و آداب کرد ها )
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
آداب و رسوم مردم ایلام
اعیاد
عید نوروز
در این منطقه گرامى داشتن نوروز و آتشافروزى شب چهارشنبهسورى از آداب کهن بهشمار مىرود. دید و بازدیدهاى نوروز تا سیزده نوروز ادامه مىیابد و در روز سیزدهم فروردین مردم به باغها و دامنه کوهها و تپهها رفته و ناهار را آنجا صرف مىکنند .
عید فطر
در این روز مردم استان ایلام در مراسم باشکوه نماز عید شرکت مىکنند .
مراسم ازدواج
خواستگارى
چند روز پیش از خواستگاری، قادى از طرف خانواده پسر به خانه دختر مىرود و روز خواستگارى را مشخص مىکنند و پدر دختر با درخواست مهلت چند روزه، با اقوام و خویشان خود مشورت مىکند و چنانچه نظرشان مثبت بوده روزى را مشخص مىکنند. در مراسم خواستگارى بعد از صرف چاى و میوه بزرگ فامیل پس از ذکر مقدمهاى از پدر خانواده دختر او را خواستگارى مىکند و بعد از موافقیت پدر دختر، یکى از مردان خانواده پسر، دست پدر دختر را مىبوسد. دستبوسى قطعى بودن ازدواج را مىرساند. معمولاً در این مراسم حضور نمىیابد .
مراسم عروسى
در شرایط کنونى دختر و پسر اغلب خود همسر خویش را برمىگزینند، اما در گذشته کمتر انتخاب به اینگونه صورت مىگرفت. مراحل ازدواج در میان مردم استان ایلام بهطور کلى به این ترتیب است؛ پس از خواستگاری، در روز معین، زنان در خانواده در منزل پدر دختر جمع مىشوند و خانواده ٔ پسر یک شال، یک انگشتر و پیراهن، کفش، مقدارى شیرینی، قند، روغن حیوانى و برنج براى خانواده دختر مىبرند . امروزه داماد و عدهاى جوان از نزدیکان پسر، در این مراسم شرکت دارند. در روزىکه در اصطلاح دیارى (Diary) گفته مىشود، و در واقع همان شیرینىخوران است، مادر پسر لباسهاى خریدارى شده را بهتن دختر مىپوشاند و خواهر بزرگتر پسر نیز کلوانه (Kelwana) یا انگشتر را بهدست دختر مىکنند. در این مراسم به شادى و پایکوبى پرداخته مىشود. بعد از این مراسم تا روز عروسی، داماد به خانواده ٔ دختر در کار درو، خرمنبرداری، گلهدارى کمک مىنماید و تمام هزینهها و مخارج زندگى دختر برعهده خانواده پسر است .
در مراسم دزیرانى (Dezurani) ، شیرینىها و هدایاى داماد به عروس مشخص مىشود. دو سه روز پیش از این مراسم خانواده داماد بهقدر کافى قند، برنج و چند رأس گوسفند و سایر مواد غذائى را به منزل پدر و عروس مىفرستند و در روزى معین افراد و نزدیکان دو خانواده را براى صرف ناهار دعوت مىکنند و پس از ناهار، بزرگان خانواده در اتاقى ویژه میزان شیربهاء و طلا را معین مىکنند .
پس از اتمام مراسم دزیرانی، داماد به خانه عروس دعوت مىشود و برادر عورس، داماد را همراهى مىکند. داماد مبلغى را بهعنوان هدیه به خانواده دختر مىدهد. و هنگام بازگشت، خانواده ٔ عروس مبلغى بیش از آنرا به داماد هدیه مىکنند که در اصطلاح محلى به این مراسم 'چری' یعنى دعوت مىگویند .
براى مراسم عروسى معمولاً روزهاى پنجشنبه و جمعه انتخاب مىشود و مهمانان از دو خانواده دعوت مىشوند. دهلچىها در ساعات اول روز در مجلس حاضر و شروع به نواختن مىکنند و اهالى نیز به پایکوبى مىپردازند. دهلزن همزمان اسامى تازهواردان را اعلام مىکند و فرد مزبور باید پولى بهعنوان شاوازانه به دهلزن بدهد. در قدیم سوارکاران فامیل داماد، ضمن ترتیب دادن مسابقه اسبدوانی، با جلال و شکوه خاص براى آوردن عروس بهخانه او مىرفتند. خواهر و مادر و برادر یا دائى و عموى داماد به اتاق عروس رفته و برادر داماد شالى را به کمر دختر بسته و عروس و همراهان او را براى حرکت آماده مىکردند و با خواندن آوازهاى محلی، باساز و دهل، عروس را به منزل داماد مىبردند. در جلوى منزل داماد فرش یا پارچهاى پهن مىکردند و داماد و یکى از برادرانش کنار آن مىایستادند؛ به محض ورود کاروان عروس، داماد وى را از مادیان پیاده مىکرد و برادر داماد گوسفندى را جلوى پاى عروس قربانى مىکرد و عروس پاى راست خود را در خون گوسفند مىزد. جهیزیه عروس چند ساعت پیش از حرکت کاروان عروس، به خانه ٔ داماد فرستاده مىشد تا آماده شود .
مراسم چمر
در مناطق روستائى و عشیرهاى استان ایلام 'چمر' نواى غمبارى است که در سوگ عزیزان از است رفته نواخته مىشود، این مراسم در سه هنگام برگزار مىشود: هنگام نزع، تدفین و سوگواری. این مراسم خاص مردان و خانوادههاى مرفه است. براى سوگوارى زنان فقط 'پرسه' مىگیرند. چمر با صف بستن زنان مویهخوان، نوازندگان سازد و دهل و شاعران محل شروع مىشود. با بالا آمدن آفتاب و به نوا درآمدن سرنا و دهل نواى چمرى آغاز مىشود. بعد از صف بستن و قرار گرفتن علم و کتلها در قسمتهاى مختلف صف، 'بویش' ها و 'راوکر' ها یا همسرایان مرثیهخوانى با نوائى مانند هقهق آغاز مىشود. همسرایان با این نوا از جلوى صف گذشته و با رسیدن به پایان صف به آرامى باز مىگردند و این کار تکرار مىشود. این مراسم تا نیمروز ادامه مىیابد. بعد از صرف ناهار و چای، مراسم تا تاریک شدن هوا ادامه مىیابد. این مراسم یک تا سه روز بهطور مىانجامد. چنانچه مراسم چند روز ادامه یابد، هر غروب میهمانان هر غروب به خانههاى خود باز مىگردند. اما در مرحله آخر به آنها شام مىدهند که به آن 'شه و شیم' (شام عزا) گفته مىشود .
منبع:rasekhoon.net