آداب و رسوم مردم نایین در ماه محرم

آغاز محرم و شور حسینی
مراسم محرم و عزاداری سرور و سالار شهیدان حسین بن علی(ع) در نایین به سبك خاصی برگزار میشود. چند روز قبل از محرم چند نفر از نوجوانان محله دو عدد چوب را كه به «چق چقی» معروف است، دست گرفته و به هم زده و این شعر را می خوانند:

«نذر حسین و عباس، یه دوملچو در انداز»

 

مردم بدین وسیله آغاز محرم را خبر می شوند و هر كس به اندازه توانایی مالی خود كمك های خود را از قبیل پول، برنج، چای، قند و ... برای عزاداری محرم اهداء می كنند. البته این مراسم اكنون به دلیل پیشرفت وسایل ارتباط جمعی به دست فراموشی سپرده شده است و نذورات در حسینیه ها جمع آوری می شود.

 

در اوایل تمام شب های محرم مدت نیم ساعت جوانان محله در میدان بیرونی حسینیه جمع شده و به كوبیدن دهل می پردازند و بدین وسیله به مردم اعلام می شود درب حسینیه به روی عزاداران باز است. این كار تا شب آخر ماه صفر ادامه می یابد.

 

مراسم جوش
در شب پنجم محرم دو عَلَمْ را كه با جامه ها و پارچه های رنگین زینت داده اند، به حسینیه آورده و سینه زنان گرد علم جمع شده و به نوحه خوانی می پردازند. از شب ششم به بعد در پایان مراسم زنجیرزنی در حسینیه ها عزاداران به دو گروه تقسیم می شوند و دایره وار ایستاده و با فریاد حسین بر سر و سینه می زنند كه این مراسم را «جوش» می گویند. پس از پایان گرفتن نوحه سرایی، دوازده بند محتشم كاشانی توسط دو نفر هم صدا، در حالی كه همگام با یكدیگر از میان عزاداران عبور می كنند؛ خوانده می شود.

 

 

شب تاسوعا و تاسوعای حسینی
شب تاسوعا مراسم خاصی برپا می شود؛ بدین ترتیب كه از اوایل شب هفت محلة نایین، به ترتیب خاصی دسته جات عزاداری را به طرف امامزاده سلطان سید علی(ع) روانه می كنند. این دسته جات از راه بازار قدیم نایین به طرف امامزاده حركت می كنند. ترتیب آن ها بدین صورت است: باب المسجد، كلوان، نوآباد، پنجاهه، سرای نو، چهل دختران، كوی سنگ. این دسته جات به ترتیب ابتدا در روبروی سقاخانة چهل دختران و سپس در امامزاده به عزاداری می پردازند.

 

لازم به ذكر است كه در این شب كسانی كه اوّلین سال درگذشت عزیزانشان است بر سر مزار آن ها حاضر شده و با روشن كردن چراغ و خواندن فاتحه و قرآن برای شادی روح عزیزان از دست رفته شان دعا و از جای خالی آنان در محرم یاد می كنند. البته دو سالی است كه چون اموات در بهشت كبری نایین به خاك سپرده می شوند؛ برای راحتی مردم این مراسم عصرها از ساعت 3 بعدازظهر تا غروب آفتاب انجام می گیرد و مردم هم برای عرض تسلیت و قرائت فاتحه بر سر مزار اموات حاضر می شوند.

 

روز تاسوعا دسته جات عزاداری هرمحله به طرف محلات دیگر برای عرض تسلیت به افرادی كه عزیزانشان را از محرم سال گذشته تا كنون از دست داده اند؛ به حركت در می آیند. هر صاحب عزا با توجه به این كه از كدام محله است، در آن محله حاضر شده و مردم برای عرض تسلیت به آنان به حسینیه ها می روند. ظهر تاسوعا در همة محلات سفرة ناهار حضرت امام حسین(ع) و ابوالفضل(ع) برپا می شود.

 

 

روز عاشورا
در اوایل روز عاشورا مردم به حسینیه ها می روند. دو محلة باب المسجد و كلوان به صورت دسته جات عزاداری به طرف امامزاده سلطان موصلیه(س) و پنج محلة نوآباد، پنجاهه، سرای نو، چهل دختران و كوی سنگ به ترتیب به طرف امامزاده سلطان سید علی(ع) به طور منظم به حركت در می آیند و در آن جا به عزاداری و سینه زنی و زنجیرزنی و نوحه خوانی می پردازند.

 

در ظهر روز عاشورا نیز نماز جماعت در امامزاده نایین برگزار می شود و سپس در هر حسینیه سفرة ناهار امام حسین(ع) برپا می باشد. مردم در این روزها در حسینیه ها حضور فعال دارند و نذورات خود را از قبیل چای، كیك، شیرینی و شربت و ... بین عزادارن پخش می نمایند. همچنین نذورات نقدی مردم صرف تهیة ناهار و ملزومات حسینیه می گردد.

 

لازم به ذكر است كه شخصی به یادبود حضرت ابوالفضل(ع) در میان دسته جات عزاداری مشكی پر از آب به دوش می كشد و با پای برهنه بین عزاداران به دادن آب می پردازد و بدین ترتیب از لب تشنة امام حسین و یارانش و سقای كربلا در این روز یاد می كنند.

 

مراسم شام غریبان
مراسم شام غریبان امام حسین(ع) در نایین به سبك خاصی برگزار می شود. بدین ترتیب كه اوایل شب محلة كوی سنگ در حالی كه دو دسته شده و شمعی به دست گرفته اند، و برای عرض تسلیت به پیشگاه مبارك امام چهارم(ع) به طرف مسجد حضرت سجاد(ع) به حركت در می آیند و در آن جا به عزاداری می پردازند. آن ها در حالی كه دسته ای نشسته و بر سر می زنند و دستة دیگر بر سینه می زنند و می خوانند:

 

چه شده عالم، چه شده عالم، این همه ماتم، مگر امشب شام غریبانست
پسر زهرا، پسر زهرا، تن عریانش، به بیابانست، مگر امشب شام غریبانست

 

ساعتی پس از این مراسم محله كلوان همانند محله كوی سنگ شمع به دست یه طرف محلات دیگر نایین حركت كرده و با خواندن این اشعار به طرف حسینیه ها به حركت در می آیند:

 

امشب به صحرا بی كفن، جسم شهیدان است، شام غریبانست
امشب نوای كودكان، بر بام كیوان است، شام غریبانست

 

و بدین ترتیب حسینیه ها (باب المسجد، نوآباد، پنجاهه، چهل دختران، كوی سنگ و سرای نو) را طی می كنند و در آن جا به عزاداری می پردازند و در آخر هم در حسینیة خودشان یعنی كلوان، شام غریبان امام حسین(ع) را به سوگ می نشینند.

 

 

شب بنی اسد
در شب سیزدهم ماه محرم، كه شب «بنی اسد» گفته می شود؛ در نایین به گونه ای خاص عزاداری می شود. محلة چهل دختران در امامزاده سلطان سیدعلی(ع) و محلة كلوان در امامزاده سلطان موصلیه(س) به عزاداری می پردازند.

 

دیگر مراسم و پخت آش
در روزهای دیگر محرم و صفر از قبیل شب اول ماه صفر، اربعین و 28 صفر هم مراسم های عزاداری خاصی برگزار میشود كه مجال آن در این مقاله نیست. فقط این نكته جالب و شنیدنی است كه در شب 28 صفر در محلة كلوان در مقابل امامزاده حیدر(ع) دیگ های آش برپاشده و در این شب هئیت عزاداری از حسینیه باب المسجد به حسینیة كلوان آمده و سپس در مقابل دیگهای آش به عزاداری می پردازند. مردم نایین در پای دیگ های آش حضوری فعال دارند و برای برآوردن حاجات خود آش را با ملاقه چوبی بزرگی به هم می زنند و در موقع اذان صبح هم در صف های طولانی آش نذری می گیرند(مواد داخل آش از طریق نذورات مردم و گوشت آن از طریق قربانی كردن جلو هیئت ها تأمین میشود).

 

مراسم «چق چقی زنی»
مراسم دیگری كه در نایین جذاب، جالب، دیدنی و منحصر به نایین است؛ مراسم «چق چقی زنی» می باشدكه توسط هیئت كوی سنگ و هیئت محمدیه در امامزاده سلطان سیدعلی برگزار می شود. این مراسم بدین صورت است كه دو نفر در حالی كه دو قطعه چوب به نام «چق چقی» در دست می گیرند، روبروی هم ایستاده و با آهنگ خاص نوحه خوان این چوب ها را به هم می زنند. این مراسم در نایین طرفداران زیادی دارد.

 

مراسم شبیه خوانی
مراسم شبیه خوانی و تعزیه داری روستای بافران نایین در نوع خود بی نظیر و دیدنی است. این مراسم كه در روز عاشورا برگزار می شود بسیار رقت آمیز بوده و مردمی كه وسیلة نقلیه دارند در روز عاشورا از اطراف جهت بهره مندی از این مراسم باشكوه خود را به بافران می رسانند و از این مراسم معنوی استفاده می برند.

 

متذكر می شویم كه مراسم عزاداری در ماه محرم و صفر در نایین بسیار جالب است و هر كدام با نظم خاصی اجرا می شود و حسینیه ها پایگاه عزاداری مردم می باشد.
منبع:naein.gov.ir

ویدیو مرتبط :
آداب و رسوم ماه رمضان در اردبیل

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آداب و رسوم مردم پاکستان در ماه محرم

 

در ماه‌ سوگواری سید و سالار شهیدان، مردم پاکستان اعم از شیعه و سنی در عزای سالار شهیدان به سوگ می‌نشینند.

اکثر شیعیان با شروع ماه محرم جامه سیاه بر تن می‌کنند، چراغ‌های منازل خود را خاموش می‌کنند و هنگام خواب از رخت‌خواب استفاده نمی‌کنند.

پخت‌وپز غذا به ویژه در خانه سادات تعطیل می‌شود و بیشتر مردم از صبح تا غروب در مجالس عزا شرکت می‌کنند.

چپه کردن ظروف غذا خوری و خاموش کردن اجاق پخت‌وپز تا پایان ماه محرم از دیگر رسوم متداول مردم پاکستان به ویژه روستائیان در ماه محرم است.

در این ماه مردها از اصلاح کردن و پوشیدن لباس نو اجتناب می‌کنند و خانم‌ها نیز از آرایش خودداری کرده و استفاده از زیور‌آلات از جمله گوشواره و النگو را کنار می‌گذارند.

در بین مردم رسم است که کسی در این ماه نمی‌خندند و چنانچه کسی با صدای بلند بخندد به وی تذکر داده می‌شود که در ماه محرم از چنین خنده‌هایی پرهیز کند.

مجالس سخنرانی، روضه‌خوانی، سینه‌زنی، زنجیرزنی، تاسوعا و عاشورا از جمله مراسم این روزها در پاکستان است.

تزئین علم حضرت عباس (ع)، ساختن ماکت حرم امام حسین (ع)، درست کردن تابوت شهدای کربلا و آراستن ذوالجناح اسب امام حسین (ع) برای هیئت‌های عزاداری از جمله رسوم مردم پاکستان در عزاداری سالار شهیدان است.

«نعره حیدری» نیز جزو شعارهای محبوب شیعیان پاکستان است.

این سنت به این صورت است که یک نفر با صدای بلند عبارت نعره حیدری را در بین جمعیت فریاد می‌زند و بقیه نیز با فریاد «یا علی (ع)» پاسخش را می‌دهند.

در هیئت‌های عزاداری زمانی که سینه زنان خسته می‌شوند، یا مانعی برای عبور هیئت ایجاد می‌شود یا خطری عزاداران را تهدید می‌کند معمولا از این شعار  استفاده می‌شود.

شعارهایی چون «حسینی‌ات زنده باد، یزدی‌ات مرده باد» نیز در بین عزاداران شیعه مرسوم است.

چند روز قبل از فرا رسیدن ماه محرم هیئت های عزاداری با نصب پوستر و پخش تبلیغات از رسانه‌ها محل برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم را به اطلاع عموم مردم می‌رسانند.

بر افراشتن علم حضرت عباس (ع) یکی دیگر از مراسم اعتقادی مردم پاکستان در آغاز ماه محرم است.

این در حالی است که جوانان عضو هیئت‌های سینه زنی با گرداندن علم حضرت عباس (ع) در خیابان‌ها آغاز ماه محرم را به اطلاع همگان می‌رسانند.

کودکان نیز با زنجیر کردن دست‌های خود یاد و خاطره اسرای کربلا را گرامی می‌دارند که این یکی از شیوه‌های مرسوم عزاداری در پاکستان است.

فروشگاه‌های فیلم و موسیقی نیز از پخش آهنگ بلند خودداری می‌کنند و با ادای احترام به علم حضرت عباس (ع) مسائل مربوط به این ماه را رعایت می‌کنند.

 عزاداری‌های ماه محرم هر ساله با شورو شکوه خاصی و با حضور گسترده مسلمانان شیعه و سنی و حتی مسیحیان در پاکستان برگزار شده و خیابان‌های این کشور در ایام محرم مملو از جمعیت می‌شود.

همچنین ۱۰ روز اول ماه محرم در پاکستان هر یک به نام خاصی نامگذاری شده و نوحه‌خوانان هر شب بخشی از مصائب امام حسین (ع) را برای سوگواران بیان می‌کنند.
منبع:asemoni.com