آداب و رسوم مردم استان قم

 

 جشن ها وآیین ها : مردم قم معمولاً تمام میلادهای ائمه (ع) را جشن می‌گیرند و این جشن ها را مولودی می خوانند . در ایام میلاد یكی از ائمه در قم ؛ در هر كوی و برزنی می توان مراسم جشن های مذهبی را دید و اوج این جشن های مذهبی همواره در حرم مقدسه حضرت معصومه (س) برگزار می شود .

 

مراسم یادمان ورود حضرت معصومه (س) به قم : روز بیست و سوم ربیع الاول سال 201 ه.ق روز ورود حضرت معصومه (س) از مسیر ساوه به قم است . در این روز مردم قم به اتفاق موسی بن خزرج ، که از بزرگان قم و از ارادتمندان به اهل بیت (ع) بود ، تا بیرون شهر به استقبال آن حضرت می روند و موسی بن خزرج که افسار شتر حضرت را به دست داشت ، آن بانوی بزرگوار را به منزل شخصی خود هدایت می کنند . همه ساله ، خادمان حرم آن حضرت در این روز طی یک حرکت نمادین ، به استقبال آن حضرت می روند و این روز را گرامی می دارند .

 

لاله گردانی : مراسم لاله گردانی یا شمعدان گردانی حرم حضرت معصومه (س) از جمله مراسم های زیبا و دیدنی است . این مراسم مخصوص خادمان حرم است که هنگام تغییر کشیک انجام می شود .

 

 

سر درختی : این مراسم در اوایل بهار در روستای وشنوه قم برای در امان ماندن باغ ها از گزند سرما اجرا می شود . به این منظور با هزینه اهالی گاوی خریداری می شود . سپس دستمال سبز رنگی به دور گردن گاو بسته می شود و آن را در روستا می گردانند . در مرحله بعد گاو را در امامزاده قربانی می کنند و از گوشت آن حلیم می پزند و در بین اهالی تقسیم می کنند .
 

نژاد استان

نژاد : اهالی قم از نژاد آریایی هستند و از برخی اقوام ایرانی چون عرب ها ، ترك ها و بختیاری ها در این منطقه زندگی می كنند . خانواده قمی متشكل از پدر ، مادر ، فرزندان و گاهی پدربزرگ و مادر بزرگ خانواده است . امروزه در مناطق شهری ؛ خانواده ها به صورت جمعی زندگی نمی كنند و فقط در مناطق روستایی و عشایری بافت خانواده ها هم چون گذشته بزرگ و دسته جمعی است . مراسم های سوگواری نیز به دو شیوه شخصی و مذهبی انجام می گیرد و همان آداب كلی مرسوم در ایران در این جا نیز حاكم است .

 

 

عشایر : در شمال و جنوب منطقه قم ؛ می توان ایل ها و عشایر متعددی چون : كلكو ، شاهسون ، میش مست ، زند ، بختیاری و قاسملو را مشاهده كرد . این ایل ها و عشایر از مسیرهای خاصی عبور كرده و به ییلاق و قشلاق می روند . آداب و رسوم خاصی بر كارهای آن ها سایه انداخته و هر حركتشان تفسیری شنیدنی دارد . صحنه حركت ایل از سویی و شیوه زندگی و گرفتن جشن ها از سوی دیگر ؛ سبب شده كه زندگی ایل ها و عشایر منطقه قم ؛ یكی از مهم ترین جاذبه های زندگی اجتماعی باشد كه دیدن آن ها برای هر بیننده ای جذاب و فراموش نشدنی است . تاریخچه ورود عشایر قم به منطقه ، آداب و رسوم حاكم بر آنها، مسیرهای حركت ، جشن های عروسی ، چگونگی پوشش و اطلاعات دیگر در قسمت عشایر به طور كامل آورده شده است . عشایر قم در جاده‌ كاشان، حسین‌آباد ، میش مست (میش مس) درقم ، جنت‌آباد ، قم رود و لب دریاچه‌ حوض سلطان و در وسعت زیست بومی در حدود 670000 هكتار پراكنده شده‌اند . این زیست بوم، بخش‌هایی از شهرستان قم را به عنوان منطقه‌ی قشلاقی در برمی‌گیرد كه بیشتر عشایر آن در سیلو زندگی می‌كنند . محل اسكان آن ها در روستاهای عشایری بوده و تعداد كمی چادرنشین هستند

لباس های محلی : لباس های محلی قم ؛ بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت . زنان در روستاها لباس‌های بلند بر تن می‌كردند كه تا زانوی آن ها می‌رسید و معمولاً این لباس ها سفید گلدار بود و در زیر آن شلوار به پا می‌كردند . لباس های آن ها دو جیب داشت كه در اطرافش دوخته شده بود . زن ها همیشه حتی در خانه روسری (چارقد) سفید بر سر داشتند . چارقد را به صورت مثلثی تا می‌كردند و بر سر می‌زدند و برای محكم كردن آن یا گره می‌زدند یا با سنجاق آن را وصل می‌كردند . بعضی از آن ها در دو طرف سنجاق پارچه كوچك سبزی كه با یكی از زیارت‌های ائمه یا امامزادگان متبرك شده بود را قرار می‌دادند . آن ها اگر پولی همراه خود داشتند در گوشه‌ چارقد خود گره می‌زدند

منبع:golshn12.blogfa.com

ویدیو مرتبط :
آداب و رسوم ترکمن های استان گلستان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آشنایی با آداب و رسوم مردم استان قم در ایام نوروز

از رسوم نوروز در قم تخم مرغ بازی با تخم مرغ هایی است که از بزرگترها هدیه گرفته‌اند

 

امروزه برخی رسوم سنتی و کهن ما به خصوص در شهرها، به شکل اولیه آنها و به طور کامل اجرا نمی شود، اما تعدادی از روستاها هنوز هم به بخش اعظمی از این آداب و رسوم پایبند هستند که روستاهای قم از آن دسته اند.

استان قم به دلیل قرار داشتن در کانون بسیاری از حوادث فرهنگی و تاریخی کشور، طی قرن های گذشته ساکنانی از اقوام مختلف و با آداب و رسوم های متفاوت را در خود جای داده که این باعث شکل گیری آئین ها، آداب و رسوم مختلف در این استان شده است که رسوم مربوط به شب چهارشنبه سوری و عید نوروز از جمله آنهاست.

 

مراسم چهارشنبه آخر سال در قم به این شکل برگزار می شود که در غروب سه شنبه آخر سال مردم مقداری هیزم جمع کرده و در محله ها و کوچه ها و یا در باغ ها و پارک ها کپه های آتش روشن می کنند و به شادی مشغول می شوند و از روی آتش می پرند و در این هنگام اشعاری نیز می خوانند: "غم برو شادی بیا/محنت برو شادی بیا" و یا خطاب به آتش می گویند: "زردی من از تو/ سرخی تو از من".

 

دستمال اندازون
همچنین در این شب معمولا در روستاهای قم مراسم دستمال اندازون برگزار می شود به شکلی که تعدادی به درب منازل می روند و دستمالی را به طرف آن خانه پرتاب می کنند و یا از دریچه تهویه خانه به پائین می اندازند و صاحب خانه نیز هر چه در وسع داشته باشد درون دستمال می گذارد که می تواند تخم مرغ، آجیل، شیرینی، پول و یا حتی بنشن باشد.

 

قاشق زنی
البته در برخی مناطق کار گرفتن هدیه به شکل قاشق زنی انجام می شود، به این ترتیب که افراد به خصوص دختران، صورت خود را می پوشانند و به درب منازل می روند و با قاشق به کاسه و ظرفی که در دست دارند می کوبند و طلب هدیه می کنند و صاحب خانه نیز هر چه در توان داشته باشد از آجیل و نبات و ... در ظرف آنها می گذارد و گاهی افراد در روز بعد، از بنشن ها و پول جمع شده آشی را برقرار می کنند که به آن آش ابودردا گفته می شود و به نیت شکون و شفا به مریض و یا اهل خانه می دهند.

 

فالگوش ایستادن
فالگوش ایستادن نیز از دیگر رسوم شب چهارشنبه سوری در قم است که در این شب حاجت مندان به خصوص دختران دم بخت به شکل ناشناس و پوشیده به سر کوچه یا چهارراه ها رفته و به صحبت های عابران گوش می دهند و اولین سخن اولین رهگذر را به نیت خود تعبیر می کنند که اگر خیر باشد به معنی این است که شخص به حاجت خود می رسد.

 

مهره به آب انداختن
مهره به آب انداختن از دیگر رسوم مردم روستاهای قم در شب چهارشنبه سوری است به این شکل که اهل خانه دور هم جمع می شوند و کوزه ای را آب می کنند و هر کس مهره مشخصی را برای خود به درون کوزه می اندازد و آن وقت بزرگتر خانواده کتاب حافظ را باز می کند و فردی که معمولا از میان بچه ها است یک مهره در می آورد، مهره متعلق به هر کس بود شعر مربوط به آن صفحه جواب فال اوست.

 

کوزه شکستن
این مراسم در روستاهای قم به این شکل است که غروب چهارشنبه سوری چند سکه را در کوزه آب ندیده می گذارند و کوزه را از پشت بام به کوچه پرتاب می کنند و این شعر را می خوانند که "درد و بلام بره تو کوزه، بره تو کوچه" و بر این باور هستند که با این کار بلا از اهالی خانه دور می شود.

 

از دیگر مراسم قبل از تحویل سال نو در قم رفتن به سر مزار رفتگان در روز پنج شنبه آخر سال، آشتی کنان بین افرادی که از هم کدورت دارند، خانه تکانی، طبخ سبزی پلو و ماهی برای شب عید و پخت نان کسمه و رشته پلو و رنگ کردن تخم مرغ برای روز عید است.

 

حضور در حرم حضرت معصومه (س) و مسجد جمکران در لحظه تحویل سال
اما موقع تحویل سال نو بسیاری از مردم قم و حتی دیگر استان های کشور به حرم مطهر حضرت معصومه (س) می روند و سال را در کنار این بانوی بزرگوار تحویل می کنند تا به برکت وجود ایشان سال خوبی را داشته باشند و عده ای نیز خود را به مسجد مقدس جمکران می رسانند و در آنجا نماز می خوانند و دعای فرج را در هنگام تحویل سال زمزمه و برای ظهور امام زمان (عج) دعا می کنند.

 

سنت عید دیدنی
بعد از تحویل سال نو رسم عید دیدنی نیز از رسوم بسیار نیکوی مردم قم است، به این شکل که ابتدا کوچکترها به دیدن بزرگترها می روند و از آنها عیدی می گیرند که این عیدی می تواند پول و یا چیزهای دیگر باشد. برای مثال در برخی مناطق قم بزرگترها کله قند و یا تخم مرغ رنگ شده را به عنوان عیدی به کوچکترها می دهند.

 

تخم مرغ بازی
یکی دیگر از رسوم نوروز در قم به خصوص در میان جوان ترها، تخم مرغ بازی با تخم مرغ هایی است که از بزرگترها هدیه گرفته‌اند.
به این شکل که یک طرف بازی، تخم مرغ خود را در دست می گیرد و قسمتی از آن را باز می گذارد تا طرف مقابل با تخم مرغ خود روی آن ضربه بزند اگر تخم مرغ بشکند طرف ضربه زننده برنده شده و فرد بازنده باید تخم مرغ شکسته را تحویل فرد برنده دهد و این بار نوبت طرف مقابل است تا با تخم مرغ خود به دیگری ضربه بزند و آن را بشکند این کار تا جایی ادامه پیدا می کند که تخم مرغ‌های یک طرف تمام شود و به این ترتیب برنده و بازنده مشخص می شوند.

 

سبزه آب دادن در روز دوازدهم فروردین
و اما روز دوازدهم فروردین ماه نیز مردم قم به کنار رودخانه ها می روند و سبزه هایی را که برای سفره هفت سین سبز کرده اند را به آب می اندازند و بر این باورند که با این کار درد و بلای خود و خانواده شان را به آب می دهند.
همچنین در برخی از روستاهای قم در این روز و در کنار رودخانه ها تازه دامادها به تعداد اعضای فامیل بستنی می خرند و بین اقوام به خصوص فامیل عروس پخش می کنند.

 

سبزه گره زدن در روز سیزدهم فروردین ماه
آخرین روز مراسم نوروز نیز روز سیزده بدر است که در این روز اهل قم به همراه تمام اعضای خانواده به دامن طبیعت به خصوص به کنار رودخانه ها و آب های روان می روند و روزی شاد و به یادماندنی را به همراه خانواده می گذرانند. یکی از آداب و رسومی که مردم قم در این روز انجام می دهند گره زدن سبزه است. به این شکل که دختر و پسرهای دم بخت دو دسته سبزه را به نیت پیوند بین دو زوج گره می زدند تا در سال جدید بختشان باز شود.
منبع:hamshahrionline.ir