آداب عید قربان در خراسان شمالی/ از آیین قربان شور تا آذین چاپاتی

عید سعید قربان در خراسان شمالی علی الخصوص در بین اقوام ترکمن این استان با آداب و رسوم خاصی برگزار می شود، رسومی که ریشه در فلسفه دینی عید قربان و طینت پاک این مردمان نیک اندیش دارد.

 

عید سعید قربان در میان اقوام و مذاهب مختلف خراسان شمالی با کیفیت و آداب خاصی برگزار می شود اما آنچه که در بین تمامی آنها مشترک است، قربانی کردن در صبح روز دهم ذی الحجه و شرکت در نماز عید قربان است.

 

البته انجام مراسم قربانی در بین مردم این استان پس از شرکت در نماز عید انجام می شود تا آنها ابتدا از خدای خود درخواست برکت و بخشش کنند و آنگاه به شکرانه این لطف بی کران، قربانی کرده و خونی بریزند.

 

در سال های دور قربانی کردن در میان غالب خانواده های خراسان شمالی مرسوم بود؛ هر کس که سری داشت و سامانی، از مدت ها پیش بره ای، گوسفندی و برخی نیز گاو و یا شتری را برای قربانی کردن انتخاب کرده و آن را حسابی پروار می کرد، در روز عید قربان نیز دام مذکور قربانی می شد و بخشی از گوشت آن در بین خانواده های اقوام و همسایگان توزیع می شد.

 

 

اما در این روزگار و با مشکلات عدیده اقتصادی که بر گردن مردم فشار می آورد؛ دیگر کمتر خانواده ای پیدا می شود که خود به تنهایی توان تامین و قربانی کردن گوسفند و یا گاوی را داشته باشد اما در عوض رسمی نیکو که البته در گذشته نیز وجود داشت؛ رونق گرفته؛ رسمی که به آن قربانی شراکتی می گویند.

در این روش چندین خانواده از چندی مانده به عید قربان تصمیم به قربانی کردن شراکتی می گیرند و با جمع کردن مبلغی و خرید گوسفند و یا در برخی مواقع که شمار خانواده ها زیاد باشد با خرید گاو، خونی می ریزند و گوشت حاصل نیز در بین خانواده ها توزیع می شود.

 

گروهی دیگر نیز که وسع خرید گوسفند و بره را ندارند و قربانی شراکتی هم نمی کنند؛ مرغ و یا بوقلمونی خریده و سر می برند؛ برای آن که هم خونی ریخته باشند و هم این سنت نیکوی ابراهیمی را زنده نگاه دارند.

در روز عید قربان حتی اگر کسی وسع خرید مرغ و یا گوشت آماده نیز نداشته باشد؛ در خراسان شمالی امکان ندارد مومنان فراموشش کرده باشند، تقریبا می شود گفت در این روز تمامی خانواده های این استان در منزل خود طعامی همراه با گوشت قربانی خواهند داشت.

 

عید قربان در بین اقوام ترکمن خراسان شمالی
ترکمن های اهل سنت خراسان شمالی عید قربان را با کمیت و کیفیت متفاوتی برگزار می کنند؛ در بین آنها عید قربان را یا قربان بایرامی می گویند که از هشتم تا دوازدهم ذی الحجه برگزار می شود و یا قربان لق خوانده می شود که از دهم تا دوازدهم این ماه است.

 

 

نظافت و غبارروبی منازل نخستین اقدامی است که خانواده های ترکمن خراسان شمالی پیش از فرا رسیدن عید قربان انجام می دهند و پس از آن در هشتم ذی الحجه در مراسمی که"ایس" به معنای رایحه و بو نامیده می شود؛ نان های سنتی و روغنی به نام"چاپاتی" پخته و در بین همسایه ها توزیع می کنند؛ نان هایی که با رایحه خوش خود پیام آور فرا رسیدن عید سعید قربان هستند.

 

یکی از روحانیان اهل سنت خراسان شمالی در این زمینه می گوید: پیروان سنی مذهب استان در عید سعید قربان که بزرگترین عید ملی و مذهبی آنها به شمار می رود لباس های نو و پاکیزه پوشیده و ضمن انجام مراسمات معنوی، به شادمانی پرداخته و به یکدیگر تبریک می گویند.

 

در این روز بزرگان فامیل به کودکان و کوچکترها عیدی می دهند،انجام مراسم قربانی در روز عید پس از قرائت دو رکعت نماز صورت می گیرد و برخی نیز در این روز، روزه گرفته و با گوشت قربانی افطار می کنند.

 

 

بر اساس رسوم و عقاید پیروان اهل سنت خراسان شمالی، لازم نیست در روز عید قربان همه قربانی کنند اما آنها که وضع مالی خوبی دارند و ذخیره مالی آنها بیش از ارزش 100 گرم طلا باشد، واجب است که در این روز قربانی کنند.

 

گوشت قربانی در بین اقوام ترکمن استان به سه بخش تقسیم می شود که یک بخش به نیازمندان داده می شود، بخشی برای پذیرایی از میهمانان در همان روز مصرف می شود و بخشی نیز به مصرف خانواده می رسد.

 

وی آیین قربان شور را یکی از رسوم پیروان اهل سنت خراسان شمالی ذکر و اضافه می کند: بر اساس این رسم در شب عید قربان همه افراد خانواده به همراه اشعاری خاص استحمام کرده و لباس های نو می پوشند.

 

در این مراسم اشعاری معروف به سنم شور خوانده می شود و پیروان ترکمن استان معتقدند با خواندن این اشعار از عید قربان امسال تا عید سال بعد از آسیب چشم شور دیگران مصون خواهند ماند.

منبع:mehrnews.com

ویدیو مرتبط :
فیتیله-1393/07/13 عید قربان - 05- نقالی عید قربان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آیین‌های عید قربان در جهان اسلام

 

عید قربان نیز همانند عید فطر در میان مسلمانان جهان از جایگاه ویژهای برخوردار است. می‌توان گفت این عید بعد از عید فطر دومین عید رسمی مسلمانان جهان است.
در میان كشورهای عربی عید قربان به نام عیدالاضحی خوانده میشود. در تمامی كشورهای مسلمان به غیر از ایران به مناسبت این عید حداقل دو روز تعطیل رسمی است. در عربستان سعودی تعطیلات به پنج روز و در كشورهای حاشیه خلیج فارس نیز به سه روز می‌رسد.

تاریخ عید قربان در حقیقت به قبل از تاریخ اسلام باز می‌گردد. این روز در حقیقت همان روزی است كه حضرت ابراهیم (ع) به اذن الهی از ذبح فرزندش اسماعیل در راه پروردگار معاف شد و به جای آن قوچی را در راه خداوند قربانی كرد. از آن روز تا به اكنون در روز معینی از سال كه مصادف با 10 ذیحجه ماه قمری است جشنی موسوم به عید قربان برپا می‌شود.
سفر به مكه و مدینه و انجام فریضه مقدس حج از مرسوم‌ترین واجبات دینی است كه مسلمانان جهان هر ساله مبادرت به انجام آن می‌كنند. بیشترین مراسم برپایی جشن عیدقربان در عربستان سعودی برگزار می‌شود. از آنجایی كه این كشور مهد اسلام است، لذا تمامی مراسم مربوط به عید قربان از این كشور سرچشمه می‌گیرد.

بسیاری از مردم عربستان به مناسبت این روز سرهای خود را می‌تراشند، به زیارت خانه خدا و مسجدالنبی می‌روند و ضمن پوشیدن لباس تمیز و عموما نو به دیدار یكدیگر می‌روند و عید را به یكدیگر تبریك می‌گویند. بزرگترها به كوچكترها عیدی می‌دهند و همچنین بسیاری از خانواده‌ها به مناسبت تعطیلات عید قربان برنامه‌های سفر می‌گذارند.
بسیاری از مردم نیز بنا به توانایی مالیشان اقدام به قربانی حیوانات از پرنده گرفته تا چهارپا می‌كنند. معمولا همه ساله با نزدیك شدن به عید قربان قیمت دام در عربستان گران می‌شود و حتی به قیمتی نزدیك به 5/1 تا دو برابر قیمت واقعی آن می‌رسد. تعداد دامهای قربانی شده در عربستان به اضافه قربانی حاجیان در برخی از سالها به بیش از دو میلیون دام می‌رسد.
البته این رسم فقط مختص عربستان نیست. كلیه كشورهای عربی به خصوص كشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نیز مشابه چنین سنتهایی را اجرا می‌كنند.

قیمت لباس در امارات با نزدیك شدن به عید قربان گران می‌شود.
در كشورهای مسلمان غیرعربی نیز مراسم ویژه‌ای برای عید قربان برگزار می‌شود. مثلا در تركیه مردم به مناسبت این روز لباس نو به تن می‌كنند و كوچكترها ضمن رفتن به دیدن بزرگترها از آنها عیدی می‌گیرند. برنامه‌های تلویزیون نیز به كلی تغییر می‌كند.

در عراق به مناسبت عید قربان و شب عرفه بسیاری از شیعیان به كربلا سفر می‌كنند و در آنجا مراسم ویژه عید قربان را به پا می‌كنند. در روایات برای زیارت امام حسین (ع) در شب دهم ذیحجه و روز عید قربان بسیار توصیه شده و شمار بسیاری از شیعیان در این روز به كربلا سفر می‌كنند.
بسیاری از مردم عراق همچنین در شهرهای نجف و كربلا به حرم امام حسین (ع) و امیرالمومنین علی (ع) می‌روند و به عنوان احترام پا به حرم آنها می‌گذارند.
منبع: chn.ir