کنار آمدن با لجبازی بچه‌ها

لجبازی در کودکان معمولاً از سن یک سالگی آغاز می‌شود و می‌تواند با رفتارهای نادرست اطرافیان در کودک نهادینه شود. اما چرا بچه‌ها لجبازی می‌کنند؟

هفته نامه ایران بانو، ضمیمه روزنامه ایران: به هزار و یک راه متوسل شده‌اید اما فرزندتان به هیچ صراطی مستقیم نیست. حرف خودش را می‌زند، کار خودش را می‌کند و به شیوه خودش، خرابکاری‌هایش را ادامه می‌دهد. در این شرایط هیچ بعید نیست که دست به دامن تهدید و خط و نشان کشیدن شوید: «اگر به کارهایت ادامه دهی به پدرت می‌گویم تنبیهت کند»، «اگر زودتر دست و صورتت را نشویی از ناهار خبری نیست»، «اگر از خواهرت عذرخواهی نکنی آن وقت تو را به میهمانی نمی‌برم»... همه این اگر و آن وقت‌ها در ذهن بچه‌ها یک معنای مشخص دارند: جنگ شروع شده! این اعلام جنگ شما که به تهدید آغاز می‌شود بچه‌ها را به لجبازی وادار می‌کند.

لجبازی در کودکان معمولاً از سن یک سالگی آغاز می‌شود و می‌تواند با رفتارهای نادرست اطرافیان در کودک نهادینه شود. اما چرا بچه‌ها لجبازی می‌کنند؟ چون می‌خواهند نظر خودشان را ابراز کرده، جایگاه خود را به بزرگترها نشان دهند و در یک کلام خودشان را نشان دهند. این وضعیت شاید برای بچه‌های یکی دو ساله معنا نداشته باشد اما برای کودکان بزرگتر، صدق می‌کند.

کودکان لجبازی می‌کنند، چون می‌خواهند دیده شوند. وقتی آنها را نمی‌بینید، زورگویی می‌کنید، به پرخاشگری متوسل می‌شوید یا بدون پرسیدن نظر آنها، کار خودتان را می‌کنید، در واقع دارید فرزندتان را به سمت لجبازی بیشتر سوق می‌دهید. کودک نیازمند استقلال داشتن است و گاه برای به دست آوردن این استقلال، لجبازی می‌کند. از سوی دیگر، کودکان گاهی به دلیل خشم‌های ابراز نشده، با نافرمانی یا پافشاری روی یک رفتار، سعی در عصبانی کردن شما دارند. این رفتار هم برچسب لجبازی می‌خورد اما عاملی متفاوت باعث شکل‌گیری آن شده است.

برای آنکه احتمال بروز رفتار پرخاشگرانه در کودکتان کاهش یابد:

سرخود عمل نکنید؛ نظر کودک را بپرسید و به او استقلال عمل بدهید.

از سیستم تشویق استفاده کنید. در ازای رفتار مناسب، به او پاداش دهید و در ازای رفتار اشتباه، پاداش را حذف کنید.

اگر کودک برای رسیدن به مطلوب خود چه درست و چه نادرست شروع به گریه یا داد کشیدن کند به او بی‌توجه باشید تا یاد بگیرد روش رسیدن به خواسته‌هایش لجبازی و داد و قال نیست.

کودک را وادار به عجله و شتاب زدگی نکنید. وقتی به فرزندتان فشار بیاورید، او نمی‌تواند شرایط را تحمل کند و در نهایت با یکدندگی سعی می‌کند با شما به مقابله برخیزد. حواس کودک را پرت کنید. وقتی کودک لجبازی می‌کند، با تغییر دادن مسیر توجه او، جلوی ادامه وضعیت ناخوشایند را بگیرید. خودتان الگوی خوبی باشید. لجبازی نکنید تا فرزندتان لجبازی کردن را نیاموزد. در زندگی همیشه منطقی و با تدبیر عمل کنید؛ به این ترتیب فرزندتان یاد می‌گیرد که در مواجهه با خشم یا شرایط غیردلخواهش چطور باید رفتار کند.

جلوگیری از به ‌بار آمدن بچه‌ از خودراضی

دخترک در مهدكودك، بچه خوبی است؛ به حرف‌ها گوش می‌کند. همه مربیان مهد، از او راضی هستند و او را دختری مهربان، دوست‌داشتنی و مودب می‌دانند. پدر و مادر‌ دختر کوچک‌شان را در منزل، خودخواه، لوس، بهانه‌گیر و غیرقابل تحمل می‌دانند كه همه افراد خانواده از دست او به ستوه آمده است. پدر و مادر او در عجب هستند كه چرا رفتار او در محیط مهد با خانه آنقدر متفاوت است.
آیا فرزندشان واقعا دختری لوس و خودخواه است؟ نكند طرز رفتار آنها با فرزندشان اشتباه بوده است؟ نكند تقصیر آنهاست كه دخترک چنین رفتاری دارد؟
به چه بچه‌ای لوس می‌گویند؟
بچه لوس، به بچه‌ای اطلاق می‌شود که بخواهد همه خواسته‌هایش‌(چه معقول و چه غیر معقول) توسط بزرگ‌ترها به سرعت برآورده می‌شوند. او تحمل ناكامی را ندارد. این خواسته‌ها ممكن است در كودكان كوچك‌تر قابل‌ انجام باشند اما كودكان بزرگ‌تر، خواسته‌های بیشتری دارند و اگر خواسته‌‌های‌شان برآورده نشود، بدرفتاری بیشتری نشان می‌دهند.
جلوگیری از به‌ بار آمدن بچه‌ از خودراضی
اگر می‌خواهید از لوس شدن فرزندتان جلوگیری کنید، باید بدانید بهترین راه، داشتن قوانین و مقررات در خانواده است. به عنوان نمونه اگر بچه‌ها با خانواده بیرون می‌روند، بدانند كه در مغازه فقط اجازه خرید یك وسیله را دارند یا از قبل بدانند كه آن روز هیچ ‌چیز برای آنها خریده نمی‌شود. باید سعی كنیم تغییری در رفتارمان ندهیم و با ثبات باشیم. در این صورت بدرفتاری و لوسی كودكان، به‌تدریج از بین می‌رود.
اثر تشویق و تنبیه در تربیت و رفتار کودک
پدران و مادران بدانند در تربیت و رفتار کودک، تشویق و تنبیه اثرگذار است. تشویق كمك‌كننده است و باعث رفتار خوب كودك می‌شود. اما باید به كودك خود بفهمانیم كه چه رفتاری مد نظر ماست. مثلا بگوییم اگر در برخورد با دیگران سلام كند، جایزه‌ای می‌گیرد. اما این تشویق‌ها و جایزه‌ها هم نباید دایم تكرار شود چون كودك شرطی می‌شود و هر كاری را فقط به خاطره جایزه انجام می‌دهد. اما تنبیه، به ‌خصوص تنبیه بدنی، اصلا كار درستی نیست و اثر منفی بر كودك می‌گذارد. كودكی كه رفتار نامناسب دارد، قلدر است و روی حرف خودش ایستاده، ممكن است بیش‌فعال باشد و تنبیه كردن او هم اثر عكس خواهد داشت. بعضی از این كودكان، اختلال‌های مقابله‌ای دارند. آنها همكاری ضعیفی دارند و دایم جواب «نه» می‌دهند. این بچه‌ها تحمل موضع بالاتر از خود را‌(چه پدر، چه مادر و چه معلم) ندارند. چنین كودكانی را باید جداگانه درمان كرد.
دلیل لوس شدن بچه
دلیل اینکه فرزند لوس بار می‌آید، کارهای پدر و مادر است. این دسته از پدران و مادران به كودكان خود، باج می‌دهند تا كاری نكنند كه آبروی آنها برود اما بعدا آنها را تنبیه می‌كنند. چنین كاری خیلی بد است. كودك باید در همان لحظه متوجه كار بد خود بشود. برای اینكه چنین مشكلی پیش نیاید، باید از قبل‌ روی كودك كار كرد و تصمیم قاطع بگیریم تا رفتارهایش را اصلاح كنیم. اگر با كودك خردسال خود به میهمانی می‌رویم، باید بدانیم كه وی تحمل یك میهمانی طولانی را ندارد؛ پس باید زمان میهمانی كوتاه باشد و همراه خودمان وسایلی ببریم كه وی را سرگرم كند. بدانیم كه رها كردن كودك در میهمانی‌ اشتباه است. همچنین باید از قبل برای كودك خود روشن كنیم كه از او چه می‌خواهیم. به ‌عنوان نمونه چند رفتار ساده مثبت را به او یادآوری كنیم:‌«با صدای آرام حرف بزن! میوه را وقتی تعارف كردند بردار!» سپس از او می‌پرسیم كه آیا متوجه صحبت‌های ما شده یا نه؟ باید مطمئن شویم كه كاملا حرف ما را درك كرده است. نكته مهم دیگر آن است كه رفتارهای منفی را به او نگوییم. مثلا نباید بگوییم:‌«داد نزن! به میوه حمله نكن!» در ضمن اگر در میهمانی بدرفتاری كرد، باید میهمانی را ترك كنیم. برای انجام این كار باید از قبل با صاحبخانه هماهنگ كرده باشیم كه او ناراحت نشود یا پادرمیانی نكند. كودك ما باید بفهمد كه ما در تصمیم و حرف خود كاملا جدی هستیم.

منبع:madaranmag.com