گاز بگیری گاز می گیرمت!

اولین‌باری كه این صحنه را دیدم واقعا شوكه شدم. پسر 2 ساله‌ام سینا، داشت سر یك اسباب‌بازی با هم‌بازی‌اش كشمكش می‌كرد كه ناگهان بازوی آن طفل معصوم را گاز گرفت! واقعا ترسیده بودم.  نمی‌فهمیدم پسر گل من چرا باید یك چنین كاری بكند!درست است كه گاز گرفتن وحشیانه و حیوانی به‌نظر می‌رسد اما كودكان نوپا واقعا قصد ندارند از دندان‌های‌شان به‌عنوان یك سلاح استفاده كنند. دكتر جان دابی، متخصص رشد كودكان، از مركز طبی كودكان در دیتون می‌گوید: «كودكان نوپا واژه‌هایی را كه باید موقع خشم و درماندگی ابراز كنند، نمی‌دانند بنابراین در چنین مواقعی به یك راه ارتباط ابتدایی‌تر روی می‌آورند و گاز می‌گیرند.» خبر خوش این است كه بچه‌هایی كه گاز می‌گیرند، معمولا تا رسیدن به 3 سالگی این عادت را ترك می‌كنند، زیرا تا این سن، مهارت‌های كلامی را كه لازم است، یاد می‌گیرند و نیازی به استفاده از دندان‌ها ندارند. اما تا رسیدن به آن موقع برای تحمل و رویارویی با این رفتار چه باید بكنید؟

---

اگرچه گاز گرفتن كار ناخوشایندی است، ولی بد نیست بدانید این كار بخشی از روند طبیعی رشد كودكان است. معمولا شیرخواران به‌دلیل كنجكاوی یا درد موقع دندان در آوردن دوست دارند هر چیزی را گاز بگیرند، اما كودكان نوپا به دلایل مختلفی این كار را می‌كنند. دكتر كلر كاپ، نویسنده كتاب گام‌های كودكانه، درباره رشد اجتماعی و روانی بچه‌ها در 2 سال نخست زندگی، می‌گوید: «عوامل زیادی مانند خلق‌وخو، عصبانیت یا آزردگی، جنسیت كودك، مهارت‌های كلامی، حساسیت پدرومادر و حتی مواقع خاص شبانه‌روز می‌توانند در عادت گاز گرفتن بچه‌ها موثر باشند. بچه‌هایی كه گاز می‌گیرند، یك شخصیت یا ویژگی خاص ندارند.»
اغلب دلایل اصلی گاز گرفتن بچه‌ها شامل این موارد است:

•  كنجكاوی

•  جلب توجه

•  گرسنگی

•  استرس یا اضطراب

•  ترس یا دفاع از خود

•  عصبانیت یا خستگی ناشی از تحریك‌های بیش‌ازحد محیط

•  دندان در آوردن

•  نشان دادن محبت!

---

صرف این‌كه گاز گرفتن یك عمل طبیعی در سن كودك شماست، نباید باعث بشود شما این كار را به كلی نادیده بگیرید. دكتر كاپ می‌گوید: «گاز گرفتن یا كتك زدن كودكان دیگر از سوی كودك نوپای شما، وقتی طبیعی است كه در ماه فقط یكی، دو بار رخ دهد. اگر فرزندتان هفته‌ای چند بار این كار را تكرار می‌كند، باید نگران شوید.»همچنین اگر گاز گرفتن آن قدر تكرار شود كه بقیه بچه‌ها، فرزند شما را به این عادت بشناسند و او را در بازی‌های خودشان شركت ندهند، این موضع هم می‌تواند بر روحیه فرزندتان تاثیر منفی داشته باشد. با مربی مهد كودك صحبت كنید تا اگر چنین شرایطی برای كودك شما پیش آمده با همكاری هم آن را برطرف كنید.

---

اغلب بچه‌ها از این‌كه توجه آدم‌بزرگ‌ها را چه مثبت، چه منفی، به‌خودشان جلب كنند، لذت می‌برند، بنابراین عكس‌العمل شدید از سوی شما ممكن است باعث شود كودك بیشتر بر تكرار این رفتارش اصرار بورزد. دكتر جرولد اندرسون، متخصص كودكان پیشنهاد می‌كند: «به جای عكس‌العمل شدید و عصبانیت، به آرامی به فرزندتان تذكر بدهید. مثلا به او بگویید آدم‌ها را كه گاز نمی‌گیرند، ساندویچ و سیب برای گاز زدن است!» مستقیم در چشمان فرزندتان نگاه كنید و با قاطعیت به او بگویید: «نه! آدم‌ها گاز نمی‌گیرند!» معمولا كودكان از 9 ماهگی این موضوع را می‌فهمند. نیازی نیست سر او داد بكشید. یك «نه» قاطع، ولی در عین حال آرام و بدون عصبانیت، برای منصرف كردن كودك از گاز گرفتن در این زمان كفایت می‌كند، زیرا معمولا در این سن، علت گاز گرفتن كودك، دندان در‌آوردن اوست.

---

اگر متوجه عصبی شدن كودك‌تان شدید، چند دقیقه او را از بچه‌های دیگر جدا كنید. همین چند دقیقه كافی است تا عصبانیت او فروكش كند و احتمال گاز گرفتن كودكان دیگر را كاهش دهد. ولی نباید به این بهانه بچه‌ها را مدت طولانی از بازی محروم كنید. برای بیشتر كودكان نوپا چند دقیقه یك عمر طول می‌كشد! اگر فرزند شما بچه‌ دیگری را گاز گرفت، آن‌ها را از هم جدا كنید و برای چند دقیقه اجازه ندهید تا نزدیك هم باشند. این زمان به كودك شما اجازه می‌دهد آرام شود و به شما فرصت می‌دهد به كودك مصدوم بپردازید. پوست كودك را در محل گازگرفتگی با آب و صابون بشویید.

---

توصیه دكتر اندرسون این است كه بعد از چنین اتفاقی به فرزندتان یاد بدهید، وقتی ناراحت و عصبانی می‌شود به شما بگوید تا بتوانید كمكش كنید. برای كمك به كودك‌تان باید دنبال راه‌حل جایگزین بگردید. مثلا اگر فرزند شما با برادرش بر سر یك اسباب‌بازی دعوا می‌كند، شما می‌توانید به آن‌ها پیشنهاد كنید تا به نوبت از آن استفاده كنند.

---

اگر فرزندتان كودكی را گاز گرفته، صبر كنید تا آرام شود و بعد از او بخواهید از دوستش عذرخواهی كند. خوبی بچه‌ها این است كه زود با هم دوست می‌شوند! البته اگر كاری كنید تا این عذرخواهی فقط شكل فرمالیته و نمایشی داشته باشد، بدتر بچه‌ها را به دروغ گفتن تشویق كرده‌اید. در عوض، باید با حرف زدن با كودك‌تان كاری كنید كه او واقعا از كار خودش پشیمان شود و با مصدوم همدردی كند. مثلا به او بگویید: «گاز گرفتن درد دارد. اگر دوستت تو را گاز گرفته بود، خوب بود؟ تو دلت برای دوستت نمی‌سوزد كه حالا دستش كبود می‌شود و درد می‌كند؟!»

---

وقتی فرزند شما كودك دیگری را گاز گرفته یا حتی یكی از هم‌بازی‌هایش او را گاز گرفته، باید خونسردی خودتان را حفظ كنید. رفتار شما نباید طوری باشد كه یكی از بچه‌ها به‌عنوان ظالم و دیگری به‌عنوان مظلوم نمایانده شود. شما در عین این‌كه با كودك مصدوم همدردی می‌كنید و مثلا به او می‌گویید: «می‌دانم جایش درد می‌كند» باید با كودكی كه گاز گرفته هم همدردی كنید و مثلا به او بگویید: «متاسفم كه آن قدر عصبانی شدی كه دوستت را گاز بگیری.»

---

 سعی نكنید توضیح بدهید، زیرا گاز گرفتن كار درستی نیست. احتمالا توضیحات شما ورای درك فرزندتان خواهد بود!

---

 سر كودك داد نكشید. هرگز او را كتك نزنید. بعضی از والدین یا خواهر و برادرهای بزرگ‌تر برای این‌كه به كودك نشان بدهند گاز گرفتن درد دارد، او را گاز می‌گیرند! هرگز اجازه ندهید چنین رفتارهایی اتفاق بیفتد.

منبع : مجله سیب سبز