کتاب بازی به جای خاله بازی!

مجله سیب سبز - الناز مظاهری: نه داشتن یك كلكسیون از رمان‌های نامدار در كتابخانه و نه هر هفته به شهركتاب رفتن، هیچ یك نمی‌تواند از كودك‌تان یك كتابخوان حرفه‌ای بسازد. اگر خودتان با خواندن بیگانه باشید و اگر از تكنیك‌های ساده‌ای كه می‌تواند كودك شما را كتابخوان كند، بی‌خبر باشید، رسیدن به چنین آرزویی یا ممكن نمی‌شود یا انرژی و وقت زیادی از شما می‌گیرد. برای اینكه عادت خواندن كتاب را در خون كودك‌تان تزریق كنید، می‌توانید از این راهنما كمك بگیرید. پس از خواندن این متن خواهید فهمید كه تربیت یك كوچولوی كتابخوان چندان هم دشوار نیست.

زیاد حرف بزنید

اگر می‌خواهید فرزندتان زود حرف زدن را یاد بگیرد و مهارت‌های كلامی‌اش تقویت شود، تا می‌توانید با او حرف بزنید. كلماتی كه از زبان شما خارج می‌شوند، بیشترین تاثیر را بر رشد مهارت‌های زبانی كودك‌تان می‌گذارد. اگر می‌خواهید حین كتاب خواندن، به رشد این مهارت در كودك‌تان كمك كنید، از چنین جملاتی كمك بگیرید: «وای! اینجا را ببین! چه كتاب‌های خوبی. چرا از توی این قفسه یكی‌شان را بر نمی‌داری تا با هم كتاب بخوانیم؟» مهم نیست كه كودك‌تان به اندازه درك این جملات بزرگ شده یا نه. حتی اگر او همه حرف‌های شما را نفهمد، با كمك گرفتن از این جملات می‌توانید بخشی از ذهنش را كه مربوط به صحبت كردن است، به مرور فعال‌تر كنید.


به كلمات دست بزنید

وقتی حین كتاب خواندن انگشت‌تان را زیر كلمات حركت می‌دهید، به كودك‌تان می‌گویید كه این نشانه‌های بامزه به ظاهر بی‌معنا، مفهوم دارند و همان جملات زیبایی هستند كه به گوش او می‌رسند. شما با چنین كاری ولع او به خواندن در سال‌های آینده را بیشتر کرده و او را به این كار علاقه‌مند می‌كنید.

قصه را بازی كنید

اگر كودك‌تان تازه خواندن را یاد گرفته، برخی از جملات كتاب راكه مخصوص شخصیت خاصی هستند، با یك ماژیك شبرنگ مشخص كنید و از او بخواهید وقتی درحال بازی كردن نمایشی بر اساس آن داستان هستید، بخش‌های رنگی شده را با صدای خودش بخواند. به این طریق هم او را در فرآیند داستان‌خوانی درگیر كرده‌اید و هم باعث شده‌اید لذت بیشتری از خواندن ببرد.

از كودك‌تان حرف بكشید

قرار نیست فرزندتان تنها با شنیدن جملات از آنها درس بگیرد. برای رسیدن به هدفی كه نویسنده كتاب مد نظر داشته، باید كودك‌تان را به فعالیت بیشتر ترغیب كنید. برای مثال پیش از آنكه صفحه را بخوانید، عكس‌هایش را در مقابل كودك‌تان قرار دهید و از او چنین سوالی بپرسید: «به نظرت خرس كوچولو مشكلش را به چه شكل حل می‌كند؟» كودك‌تان وقتی با چنین سوال‌هایی مواجه می‌شود، بیشتر با داستان درگیر می‌شود و برای پاسخ دادن، خلاقیت بیشتری را به كار می‌گیرد. گذشته از این، در صورتی كه نظر او اختلاف زیادی با آنچه كه در كتاب نوشته شده داشته باشد، وقتی ماجرای واقعی را در ادامه از زبان شما می‌شنود، ذهنش آمادگی بیشتری برای به خاطر سپردن آن پیدا می‌كند.

حق انتخاب دهید

پیش از آنكه كتاب خواندن را شروع كنید، كودك‌تان را با دادن حق انتخاب به او درگیر ماجرا كنید. برای مثال چند كتاب را از قفسه بیرون بیاورید و از او بپرسید كه دوست دارد امشب كدام داستان را بشنود یا اینكه كدام داستان را دوست دارد اول بخواند. وقتی كودك‌تان با میل خودش وارد این بازی می‌شود، توجه بیشتری به آنچه كه برایش می‌خوانید، می‌كند.

كتاب بسازید

از كودك‌تان بخواهید كه داستانی را برای‌تان تعریف كند و آن را روی چند برگ كاغذ بنویسید. در هر برگه كافی است بخشی از داستان را كه در سه‌، چهار خط خلاصه شده، بیاورید و بعد از تمام شدن، از فرزندتان بخواهید نقاشی را كه از نظرش با هر بخش مرتبط است، بالای آن بكشد. حالا شما توانسته‌اید كتابی مخصوص به او را با كمكش طراحی كنید و انگیزه‌اش برای داستان‌پردازی را بالا ببرید.

كتاب جوك برایش بخرید

برای فرزندتان جوك‌هایی ساده و مناسب سنش تعریف كنید و حتی با كمك كتاب‌های لطیفه كه در شهركتاب‌ها هست، به او چند جوك ساده كه برایش جالب هستند، یاد دهید. كودك‌تان با تعریف كردن لطیفه‌های تكراری‌ خود در برابر دیگران، یاد می‌گیرد كه شكل دادن ساختار‌های تازه‌ای از جملات و عبارات را تمرین كند.


كلمه‌یابی كنید

وقتی كودك پیش‌دبستانی شما تنها چند حرف از الفبا را یاد می‌گیرد، وقت آن رسیده كه بازی كلمه‌یابی را شروع كنید. برای مثال اگر كودك‌تان حرف «ر» كه نامش با آن آشنا می‌شود را یاد گرفته، یكی از كتاب‌هایش را‌ بردارید و وقتی كه كنار هم نشسته‌اید، از او بخواهید همه «ر»‌ها را پیدا كند. هر وقت كودك‌تان كلمه‌ای كه این حرف در آن قرار گرفته را پیدا كرد، آن واژه را برایش بخوانید و تشویقش كنید.

قلنبه سلنبه حرف بزنید

نگرانید كه كودك‌تان معنای برخی واژه‌ها را متوجه نشود و به همین دلیل وقت داستان خواندن، واژه ساده‌تری را به جای آنها به كار می‌برید؟ این تفكر را كنار بگذارید و با خیال راحت واژه‌های جدید را برای كودك‌تان بخوانید. كودكان عاشق تكرار شدن قصه‌ها هستند و وقتی برای چندمین‌بار واژه تازه‌ای كه برایشان معنا كرده‌اید را می‌شنوند، آن را ناخواسته وارد گروه كلماتی كه به كار می‌برند، می‌كنند. به این ترتیب شما با گفتن چنین كلماتی فهم داستان را برای كودك‌تان سخت نكرده‌اید، بلكه به او امكان گسترده‌تر كردن دایره لغاتش را داده‌اید.

خسته نشوید

اگر كودك‌تان در هفته بارها از شما می‌خواهد كه یك كتاب را بخوانید، برای منصرف كردنش تلاش نكنید. مهم نیست كه چند بار داستان را شنیده ‌است؛ شما می‌توانید هزاران بار كتاب مورد نظر را برایش بخوانید و حتی تا جایی پیش بروید كه تك تك سطر‌های داستان را از بر شود اما اجازه ندهید خواندن كتاب‌های تكراری، فرصت شروع كردن كتاب‌های تازه را از شما بگیرد. برای مثال می‌توانید داستان كوتاه تازه‌ای را قبل یا بعد از خواندن كتاب دوست داشتنی شروع كنید.

امتحان بگیرید

نه اینكه در فضایی جدی از كودك‌تان در مورد سطرهای خوانده شده امتحان بگیرید اما می‌توانید در فضایی دوستانه و حین بازی، سوال‌هایی را در مورد داستان از او بپرسید؛ این سوال‌ها می‌تواند در مورد بخش‌هایی كه پیام اصلی داستان در آنها پنهان شده باشند یا اینكه از بخش‌هایی پرسیده شوند كه می‌دانید واژه‌های تازه در آنها به كار رفته‌اند. اگر كودك‌تان دقیقا از آن واژه‌ها استفاده نكرد، اشكالی ندارد؛ مهم این است كه مفهوم آنها را درك كرده باشد و واژه‌ای جایگزین برایش پیدا كرده باشد. شما هم می‌توانید پس از شنیدن توضیحاتش یك بله همراه با لبخند به او هدیه كنید و واژه مورد نظرتان را هم در ادامه به كار ببرید تا ملكه ذهنش شود.

فوت کوزه‌گری

توپ توی زمین شماست

دلیلی ندارد كه به جای اسباب بازی برایش كتاب بخرید یا شب‌ها وقتی غرق خواب است، او را مجبور به شنیدن ماجرای كتاب‌ها كنید. شما می‌توانید با برخی از رفتارهایی كه هر روز و هر هفته نشان می‌دهید، كودك‌تان را به خواندن و داستان بافتن علاقه‌مند كنید.

با او بخوانید، نه برای او

تنها با خواندن كتاب برای كودك‌تان نیست كه او را كتابخوان می‌كنید. برای رسیدن به چنین هدفی، وقتی كه خودتان قصد كتاب یا مجله خواندن دارید، كتاب‌های او را هم در مقابلش قرار دهید تا به تقلید از شما سراغش برود. بچه‌ها بیشتر از آنكه از حرف‌های شما درس بگیرند، ‌با الگو‌برداری از رفتارهای شما به شخصیت خود شكل می‌دهند.


با هم كتابخانه بروید

اگر دانشجو هستید یا قصد دارید كتاب خاصی را از كتابخانه امانت بگیرید، كودك‌تان را هم با خود همراه كنید. اجازه دهید بین قفسه‌های كتاب با شما بچرخد و بعد سراغ قفسه‌های كتاب كودك برود و برای خودش هم كتابی برای امانت گرفتن پیدا كند. حتی اگر خودتان نمی‌خواهید كتاب خاصی را امانت بگیرید، صرفا برای جست‌وجوی كودك‌تان در این محیط، او را به كتابخانه‌ای كه عنوان‌های زیادی كتاب كودك در آن قرار دارد، ببرید.

تابلوها را بخوانید

برای علاقه‌مند كردن كودك‌تان به خواندن، فقط نباید از كتاب‌ها كمك بگیرید. وقتی برای خرید یا قدم زدن با او به خیابان می‌روید، توجه بیشتری به تابلوهایی كه در خیابان نصب شده كنید و عبارات و جملات روی آنها را برای كودك‌تان بخوانید. اگر تابلوی راهنمایی و رانندگی سر راه‌تان باشد، با خواندن عبارت زیر علامت یا تصویری كه روی تابلوست، می‌توانید آن را در ذهن كودك‌تان ماندگار و توجهش به نوشته‌ها را بیشتر از قبل جلب كنید.