کودکان
2 دقیقه پیش | با بطری نوشابه برای پسر کوچولو هواپیما بسازیدبه جای خریدن اسباب بازی های گران قیمت ، می توانید با استفاده از ابزاری که در خانه در اختیار دارید اسباب بازی هایی با کمک فرزندان خود بسازید که هم در هزینه ها صرفه جویی می ... |
2 دقیقه پیش | از رایحه درمانی نوزادان بیشتر بدانیدآیا شما می خواهید برای مراقبت از نوزاد خود، یک رویکرد جامع تری را انتخاب کنید؟ آیا شما به عنوان یک پدر و مادر به دنبال درمان های طبیعی برای بچه های کوچک خود هستید؟ آیا می ... |
چگونه عذرخواهی را به کودکان یاد بدهیم؟
یکی از موضوعهای مهمی که والدین در تربیت فرزندشان به آن اهمیت میدهند،احترام گذاشتن به دیگران و عذرخواهیکردن است.
خصوصا اگر یک میهمانی رسمی باشد که پدر ومادر خیلی رودربایستی دارند...
بسیاری از والدین هرگز به رفتارهای بد فرزندشان واکنش نشان نمیدهند و کمسنبودن او را توجیه?کننده رفتارهایش میدانند. در مقابل، پدر و مادرهایی هستند که فرزندشان را در مقابل هر خطای کوچکی وادار به عذرخواهی میکنند. دراین باره با دکتر محمدرضا خدایی، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گفتوگو کردیم.
از چه سنی باید به بچهها آموزش دهیم که عذرخواهی کنند؟
هر انسانی باید از مراحل مختلف رشدی عبور کند تا به بزرگسالی برسد. این مراحل رشد شامل رشد جسمی، جنسی، روانی و اجتماعی است. اگر دوران شیرخوارگی را کنار بگذاریم، کودک از 3 سالگی تا 7 سالگی و بعد از 7 تا 11 سالگی در دوران کودکی به سر میبرد. از 3 تا 7 سالگی یعنی سنین پیش از دبستان کودک تفکر شهودی دارد، فکرهای عمیق ندارد و در کارهای خود، بیمنطق است. علاوه بر این خودش را مرکز عالم میداند و تصور میکند همه باید مطیع او باشند و همهچیز را از آن خود میداند. نکته مهمتر اینکه کودک خوب و بد را به صورت انتزاعی در نظر نمیگیرد و کارهایی را که انجام میدهد خطا نمیداند. اما از سن 6 سالگی به مرور زمان خوب و بد را میشناسد و منطق کمکم در افکار و اعمالش شکل میگیرد. در سنین کودکی، بچهها همهچیز را بزرگتر از حد واقعیاش در نظر میگیرند و به بیان دیگر همهچیز در نظر بچهها غلوشده است بنابراین والدین باید بدانند در این سنین بچهها را زیاد تنبیه یا تشویق نکنند چون بسیار مضر است.
با توجه به ویژگیهایی که از دوران کودکی ذکر کردید، کودکان بسیاری از کارهای خود را بد نمیدانند، بنابراین چگونه باید به آنها یاد بدهیم که عذرخواهی کنند؟
بچهها در سنین کودکی بیشتر به رفتار پدر و مادرشان توجه دارند به عنوان نمونه اگر پدر پشت تلفن به دوستش دروغ بگوید، دروغ گفتن برای بچه نهادینه میشود و احساس نمیکند اگر دروغ گفت باید عذرخواهی کند. والدین لازم است جلوی فرزندشان به صورت غیرمستقیم عذرخواهی کنند تا بچه یاد بگیرد اگر کار بدی انجام داد لازم است عذرخواهی کند. البته این عذرخواهی باید به صورت معقول باشد نه غلوشده.
آقای دکتر! شما گفتید که والدین باید به صورت غیرمستقیم به بچهها عذرخواهی را یاد بدهند. لطفا در اینباره بیشتر توضیح دهید.
اگر کودک، کاری کرده که در جامعه عرف نیست و کار بدی تلقی میشود والدین باید بدون اینکه شخصیت بچه را زیر سوال ببرند یا احساس منفی به کودک منتقل کنند به عنوان نمونه به?جای بیان الفاظی مانند «تو بچه بدی هستی»، «دیگر دوستت ندارم» به کودک خود بگویند «تو خوبی ولی این کارت اشتباه بوده» یا «اگر من جای تو بودم، میگفتم ببخشید» علاوه بر این والدین باید در نظر داشته باشند همانطور که نباید شخصیت کودکشان را زیر سوال ببرند نباید نسبت به رفتار او بیتفاوت باشند و هر کاری کرد به رویش نیاورند. روشهای غیرمستقیم دیگر که والدین باید از آن طریق به کودکشان عذرخواهیکردن را بیاموزند، «نقاشی کشیدن» و «داستان اسباببازیها» است. در روش نقاشی کردن، اتفاقی که سبب شده کودک کار زشتی انجام دهد را نقاشی میکنیم. به عنوان نمونه اگر کودک در مدرسه با دوستش دعوا کرده و او را کتک زده، این اتفاق را با کمک بچه نقاشی میکشیم و یک کودک گریان را ترسیم میکنیم و از کودک میپرسیم: «اگر بخواهیم دوستت لبخند بزند باید چه کار کنی؟» و آن زمان عذرخواهی را به او یاد می?دهیم. در روش داستان اسباببازیها نیز مشابه نقاشی کردن، از شخصیتهای داستانی استفاده میکنیم و یک داستان تعریف میکنیم و از فرزندمان میخواهیم در مورد آن کار بد قضاوت کند. ممکن است پاسخ کودک، عذرخواهی نباشد. والدین باید به او کمک کنند تا به این نتیجه برسد.
در چه زمانی باید از کودک به صورت مستقیم بخواهیم عذرخواهی کند؟
اگر کودک با روشهای غیرمستقیم که در بالا ذکر شد، عذرخواهی کرد لازم است او را تشویق و یک هدیه کوچک برایش تهیه کنید. اما اگر کودک واکنش مثبتی نشان نداد یا سن کودک در حدی بود که خوب و بد را تشخیص بدهد و کارش خیلی بد بود به صورت مستقیم از او بخواهید که عذرخواهی کند. اما والدین باید توجه داشته باشند که این تقاضا همراه با خشم و خرد کردن شخصیت کودک نباشد. به عنوان نمونه «تو بچه خوبی هستی ولی انتظار من از تو این نبود» یا «من تو را دوست دارم اما این رفتارت خیلی زشت بود باید عذرخواهی کنی» یا «حتما خسته بودی یا حواست نبوده که چنین رفتاری را مرتکب شدی» بعد از کودک بخواهید که عذرخواهی کند و سپس بگویید از دوستت میپرسم عذرخواهی کردی یا نه!
گاهی اوقات بچهها در میهمانی، کار خطایی را انجام میدهند و والدین در جمع از آنها مصرانه میخواهند که عذرخواهی کنند. آیا این رفتار صحیح است؟
نکته مهم در مورد عذرخواهی این است که نباید غلو شده یا کم باشد. پدر و مادر باید توجه داشته باشند برای یک اشتباه کوچک فرزندشان نباید از او بخواهند یک عذرخواهی جدی انجام دهد و او را سرزنش کنند. یا برعکس اگر کودک کار بسیار بدی انجام داده، بیتفاوت باشند و هیچ واکنشی نشان ندهند. بنابراین اگر کودک در میهمانی یک کار بدی انجام داد و این کارش عمدی بود باید خیلی محکم و نه با احساس خشم و تنفر، از او بخواهید که عذرخواهی کند. اما اگر کار کودک غیرعمدی بود و درک درستی از آن کار نداشت باید به صورت غیرمستقیم از او بخواهید که عذرخواهی کند. به عنوان نمونه بگویید: «خاله، من به جای پویا میگویم ببخشید، حواسم نبود» اما گاهی اوقات بچهها متوجه کاری که میکنند نیستند یا سن آنها به درک خیلی مسایل نمیرسد. بهعنوان نمونه اگر یک کودک 4 یا 5 ساله پایش را در جمع دراز کرد نباید او را دعوا کنید و از او بخواهید از همه افراد حاضر در جمع با یک احساس منفی عذرخواهی کند. این کار باعث میشود اعتماد به نفس او کم شود و احساس حقارت کند و حالت وسواسگونه در رفتارش به وجود آید. در برخی از موارد نیز پدر و مادر عذرخواهیکردن را به فرزندشان یاد نمیدهند اما در جمع برای اینکه دیگران نگویند چه پدر و مادر بیتفاوتی، از کودکشان سوءاستفاده میکنند و در مورد هر اشتباه کوچک فرزندشان او را وادار به عذرخواهی می?کنند. این کار نیز اشتباه است و کودک را دچار عقده می?کند.
آیا باید تفاوتی بین عذرخواهی کودک از والدین خود با دیگر افراد وجود داشته باشد؟
در وهله اول کودک باید احترام گذاشتن را یاد بگیرد و بداند هر شخص چه جایگاهی دارد. پدر و مادر باید به فرزند خود بیاموزند که پدر و مادر یک حرمتی دارند، دوست یک حرمتی دارد، معلم جایگاه ویژه?ای دارد، خواهر و برادر نیز از جایگاهی برخوردارند و این احترام را کودک از والدینش میآموزد. زمانی که کودک جایگاه اشخاص را درک کرد، نحوه برخوردش با افراد مختلف نیز تفاوت میکند. بنابراین والدین باید در کنار رفتار مناسب خود، با بیان مثبت و دوستانه، احترام گذاشتن و عذرخواهی کردن از دیگران را به فرزندشان یاد بدهند.
بسیاری از کودکان به رغم رفتار مناسب والدینشان اصرار دارند که کار بدشان را تکرار کنند و عذرخواهی نمیکنند. در چنین مواقعی والدین چگونه باید رفتار کنند؟
در چنین مواقعی والدین باید نه واکنش مثبت نشان دهند و نه منفی. بیتوجهی شاید کارساز باشد. اما اگر بچهها باز هم اصرار به خطا داشتند، تنبیهاتی که جنبه جسمی ندارد، مناسب خواهد بود. این تنبیهها نباید مسائل اولیه زندگی مانند غذا خوردن را
دربرگیرد بلکه باید قولهایی را که والدین به فرزندشان دادهاند، محدود کند.
منبع : salamatiran.com
( دكتر محمدرضا خدایی روانپزشك )
ویدیو مرتبط :
چگونه به کودکان اموزش مسواک زدن یاد بدهیم
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
چگونه به کودکان یاد بدهیم در برابر دیگران رفتاری پسندیده داشته باشد ؟
چگونه از ابتدا به کودکان خود یاد بدهید با شما و دیگران رفتاری پسندیده و محترمانه داشته باشد؟
تلاش برای ایجاد رفتار محترمانه از یک کودک 2 ساله، مانند تلاش برای بهدست آوردن خون از سنگ است؛ این به این دلیل است که مهارتهای کلامی نوپایتان تازه در حال رشد هستند. بنابراین وقتی که به او میگویید وقت خواب است، نمیتواند پاسخ دهد: «عالی است؛ اما من از بازی با کامیونم بسیار لذت بردم، آیا میتوانم 5 دقیقه دیگر هم ادامه دهم؟»
بنابراین به احتمال زیاد او از شما چشم پوشی میکند و شاید زبانش را بیرون بیاورد و داد بکشد: «از تو متنفرم!» این به این معنا نیست که تربیت او از دست رفته است، بلکه به این معنی است که بسیار کوچک است و هنوز به مدت زیادی صبر و آموزش نیاز دارد تا بتواند رفتار محترمانه داشته باشد. اما توصیه های لاپلاس را در این مورد به کار ببرید.
چهکار میتوانید بکنید؟
ما در کل احترامی که از کودکانمان انتظار داریم را خودمان به آنها نشان نمیدهیم. ما سر در گم میشویم، زیرا بیشتر در روش تربیت کودک، احترام را با ترس یکی میدانیم. من به پدرم احترام میگذارم، زیرا میدانم اگر این کار را نکنم کتک میخورم؛ این احترام نیست، ترس است!
پس به جای ترساندن روش دیگری را پیش بگیرید. بیایید از گوش دادن شروع کنیم. شاید مشکل باشد صبورانه صبر کنیم یک کودک 2 ساله گفته خود را به پایان برساند، اما این کار ارزشمند است. در سطح و اندازه او پایین بیایید، در چشمانش نگاه کنید و بگذارید او بداند که به آنچه که میخواهد بگوید علاقه دارید. این بهترین راه برای این است که به او آموزش دهید با دقت به شما گوش دهد.
به او پاسخهای مؤدبانه بیاموزید
کودکتان میتواند رفتار خوب خود را از طریق احترام گذاشتن به دیگران نشان دهد. از همان زمان که او توانست از طریق کلامی ارتباط برقرار کند، میتواند «بفرمایید» و «متشکرم» را نیز یاد بگیرد. به او توضیح دهید که زمانی که مؤدب است دوست دارید به او کمک کنید، اما زمانی که دستور میدهد دوست ندارید. دوباره باید تکرار کنیم، این که خودتان رفتاری محترمانه داشته باشید، از این که سخنرانی کنید مؤثرتر واقع خواهد شد. خودتان واژههای بفرمایید و متشکرم را به طور مکرر به فرزند 2 سالهتان و دیگران بگویید؛ در این صورت او این واژهها را به عنوان واژههایی رایج در مکالمات روزمره خواهد آموخت و آنها را هم در ارتباط با شما و هم در ارتباط با دیگران به کار خواهد برد.
از واکنش بیش از اندازه اجتناب کنید
اگر کودکتان شما را زد و گفت «تو احمقی» سعی کنید ناراحت نشوید (در واقع شما میدانید که احمق نیستید)؛ کودکی که میخواهد جلب توجه کند ممکن است ناخوشایندترین چیزها را بگوید تا واکنش شما را برانگیزد و عصبانیتان کند. به جای عصبانی شدن با او چهره به چهره شوید و آرام اما محکم به او بگویید: «ما در این خانواده اینطور برخورد و صحبت نمیکنیم».
سپس به او یاد بدهید چگونه چیزی که میخواهد را به شیوهای محترمانه به دست بیاورد، برای نمونه بگویید: «وقتی میخواهی با تو بازی کنم، کافی است که مؤدبانه و قشنگ به من بگویی مامان میخواهم الان برایم کتاب قصه بخوانی ».
انتظار نافرمانیها را داشته باشید
زندگی آسانتر میشد اگر کودکانمان همیشه با شادی از درخواستهای ما پیروی میکردند، اما این ذات انسان نیست. به یاد داشته باشید که وقتی کودکتان با خواسته شما مخالفت میکند، نمیخواهد بیاحترامی کند، تنها عقیده دیگری دارد.
به او یاد بدهید که خیلی بهتر است احساساتش را محترمانه بروز دهد؛ برای نمونه به جای این که بگوید «تو مامان بدی هستی، هیچ وقت مرا پارک نمیبری، بگوید میشود بعد از فروشگاه به پارک برویم؟»
محدودیت تعیین کنید
بهترین راه برای نشان دادن احترام این است که در شیوه تربیتیتان هم «مهربان» و هم «محکم» باشید. مهربان بودن احترامتان را به کودک نشان میدهد و محکم بودن احترامتان را به آنچه که باید انجام شود. بنابراین اگر کودک 2 سالهتان پایش را در سوپر مارکت به زمین کوبید و به هیچکدام از تکنیکهای تربیتیتان عمل نکرد باید چهکار کنید؟ مهربانانه اما محکم او را به بیرون و به داخل ماشین بیاورید. سپس یک مجله بردارید و بخوانید تا وقتی که کودک آرام شود. آن موقع آرام به او بگویید:» الان آمادهای که دوباره امتحان کنیم «و سپس دوباره با هم به فروشگاه بروید. در نهایت او یاد میگیرد که بد خلقی این حقیقت را عوض نمیکند که خرید از فروشگاه باید تمام شود».
به رفتار محترمانه پاداش دهید
تا حد امکان رفتار مؤدبانه کودکتان را تقویت کنید. اما این کار را به طور جزئی و خاص انجام دهید. تشویق باید رفتار خوب را به صورت جزئی توصیف کند؛ «دختر خوب»، «پسر خوب» و «بچه خوب» مناسب نیست. به جای این جملههای کلی برای نمونه بگویید: «ممنونم که وقتی کوکی میخواستی «لطف کنید» گفتی». واضح و روشن صحبت کنید و اجازه دهید کودک مودب شما بداند رفتار خوبش را دیدهاید و از او قدردانی کردهاید.
منبع:laplas.ir