چرا کودکم جایش را خیس می‌کند؟

اکثر کودکان ۲ تا ۳ ساله دیگر کنترل ادرار را به خوبی یاد گرفته‌اند و بی‌اختیاری ادرار ندارند، اما با این حال حدود ۳۰ درصد کودکان تا 6-5 سالگی ممکن است دچار شب ادراری بشوند و این کاملا طبیعی است و بیماری یا اختلال تلقی نمی‌شود.

مجله شهرزاد: اکثر کودکان ۲ تا ۳ ساله دیگر کنترل ادرار را به خوبی یاد گرفته‌اند و بی‌اختیاری ادرار ندارند، اما با این حال حدود ۳۰ درصد کودکان تا 6-5 سالگی ممکن است دچار شب ادراری بشوند و این کاملا طبیعی است و بیماری یا اختلال تلقی نمی‌شود. در طول روند یادگیری استفاده از توالت هم ممکن است شب ادراری بار‌ها و بار‌ها اتفاق بیفتد که غیرطبیعی نیست و مشکلی ایجاد نمی‌کند و به راحتی با مرور زمان برطرف می‌شود. اغلب کودکان تا قبل از ۷ سالگی با این مشکل روبه‌رو هستند. کودک‌تان را به خاطر شب ادراری شرمنده نکنید یا برای جلوگیری از خیس شدن جایش در شب به او فشار نیاورید، چرا که در این صورت کودک فکر می‌کند با مشکلی حل نشدنی روبه‌روست و ممکن است اعتماد به نفسش را از دست بدهد و دچار شرمندگی و افسردگی بشود. شب ادراری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، یکی از آن‌ها تکاملی است، ممکن است مثانه کودک شما هنوز آنقدر گنجایش نداشته باشد که بتواند در طول شب ادرار تولید شده را در خود نگه دارد، یا شاید هنوز ماهیچه‌های اسفنکتر که جلوی خروج ادرار را می‌گیرند به قدر کافی تکامل نیافته باشند. دلیل دیگر نوع خواب است، این کودکان معمولا خواب عمیق‌تری نسبت به هم سن و سالان خود دارند، برای همین متوجه پرشدن مثانه‌شان نمی‌شوند و می‌توانند از خواب بلند شده و به دستشویی بروند. عفونت ادراری و تکرر دفع هم می‌تواند علت دیگری باشد، در این صورت معمولا علائم دیگری مانند سوزش و تغییر رنگ ادرار و حتی گاهی تب هم وجود دارد. مشکلات عاطفی و روانی از جمله محرک‌های بیرونی هستند که کودک را دچار شب ادراری می‌کنند. اگر تا قبل از این کودک شما مشکلی در کنترل ادرار در طول شب نداشت و حالا به ناگهان شب‌ها جایش را خیس می‌کند علت را باید در اطراف او و شرایط روحی و روانی‌اش جست‌وجو کنید. تا ۵ سالگی شب ادراری کاملا طبیعی است، بین ۵ تا ۷ سالگی شب ادراری کم‌کم از بین می‌رود و حتی به عقیده برخی پزشکان در این سن تا ۳ بار در هفته طبیعی است. بعد از این سن اگر برطرف نشد لازم است به آن به صورت یک بیماری نگاه کرده و درصدد درمانش باشید.

چه باید کرد؟

پیش از هر اقدامی سن کودک و مدت زمانی که کنترل ادرار را یاد گرفته در نظر بگیرید، از آنجا که شب ادراری می‌تواند دلایل جسمی مانند کوچک بودن مثانه داشته باشد، اول از همه این فاکتور‌ها را بررسی کنید. اگر کودک شما به دفعات جایش را خیس می‌کند او را نزد پزشک ببرید تا حجم مثانه و وضعیت ماهیچه‌های اسفنکتر را بررسی کند. مقدار مایعات مصرفی کودک را از ساعت ۷ شب به بعد کم کرده و قبل از خواب او را به دستشویی ببرید. اگر شب ادراری به دفعات و با سوزش و تغییر رنگ ادرار و تکرر دفع همراه بود آزمایشی برای کنترل عفونت ادراری انجام داده و در صورت نیاز با دریافت آنتی‌بیوتیک این مشکل را حل کنید. با این مشکل مانند یک سرماخوردگی ساده برخورد کنید، هیچ وقت به خاطر آن کودک را سرزنش یا تنبیه نکنید، حتی تنبیه لفظی! شب ادراری کودک را برای دیگران بازگو نکنید، این مسئله باید فقط و فقط بین والدین و کودک باقی بماند، نگرانی شما و بازگو کردن آن یا سرزنش کودک فقط باعث طولانی‌تر شدن دوره درمان می‌شود. با ایجاد محیطی آرام می‌توانید به کودک‌تان کمک کنید تا این مشکل زود‌تر حل شود. اگر کودک شما مدتی را بدون این‌که جایش را خیس کند پشت سر گذاشته و دوباره شب ادراری به سراغش آمده یا بعد از شب ادراری با هیجان و گریه از خواب بیدار می‌شود بدانید که از نظر روحی و روانی در شرایط مناسبی نیست. با دقت رفتارهای او و تغییرات اخیر در زندگی خود یا اطرافیان‌تان را مورد بررسی قرار دهید. عوامل هیجان و استرس و اضطراب‌های روزانه کودک را کم کنید و اگر لازم بود از یک روانپزشک کمک بگیرید تا آرامش به ذهن کودک‌تان برگردد. فراموش نکنید که واکنش‌های شما نقش مهمی در روند و طول درمان دارد و البته 99 درصد از کودکانی که شب ادراری دارند با بزرگ‌تر شدن و افزایش سن این مشکل را پشت سر می‌گذارند و در موارد خیلی حاد استفاده از درمان‌های دارویی زیر نظر پزشک برای کنترل هورمون‌های دفع ادرار به حل این مشکل کمک می‌کند.

کودکم شب ها کابوس می بیند!

در این حالت کودک به علت دیدن خوابهای ترسناک از خواب بیدار می‌شود و اغلب بخشی از خوابی که موجب ترس وی شده و یا تمامی آن را به یاد می‌آورد.

در این زمان کودک اکثرا در رختخواب خود می‌نشیند و فریاد می‌کشد و یا گریه می‌کند و یا به طرف اتاق خواب و تخت والدین می‌آید و از آنها تقاضای کمک می‌کند. گاهی هم ممکن است کودک دچار وحشت شبانه در خواب شود و با صدای بلند در خواب داد بکشد و گریه کند اما از خواب بیدار نشود.

علل کابوس

علل و موجبات اصلی کابوسها ممکن است بر اثر رویدادها و مسائل ترسناکی باشد که کودک در طی روز در تلویزیون می‌بیند یا در داستانها و کتابها می‌خواند و یا اطرافیان تعریف می‌کنند و یا اصولا مسئله‌ای باشد که کودک خود شخصا با آن رو به رو است مانند:

دعواها ، مشکلات احساسی و در بچه‌های بزرگتر مشکلات در مدرسه و شاید سختی تکالیف درسی و غیره. همچنین کابوسهای کودک می‌تواند تاثیراتی از اعمال روزانه باشد، یک روز فشرده و سخت می‌تواند باعث کابوس هنگام خواب شود.

البته خوابهای وحشتناک می‌تواند از تخیل کودک هم شکل بگیرد بدون اینکه معنای خاصی داشته باشد. در بچه‌های کوچک این خوابها قسمتی از رشد آنهاست و وقتی از خواب می‌پرند بلافاصله به خواب می‌روند و در فردا آن روز چیزی به یاد نمی‌آورند. هر کابوسی به این معنی نیست که مسئله‌ای وجود دارد. در کودکان تب ، مریضی ، زیاد یا دیر خوردن غذا می‌تواند نقش مهمی در کابوس داشته باشد.

نحوه برخورد والدین با کابوس

نحوه بر خورد والدین هنگام دیدن خوابهای وحشتناک به این گونه است که:

هنگامی که کودکی در دل شب فریاد کشید، بی آن که از خواب بیدار شود، باید او را نوازش کرد و آرام در گوشش لالایی نجوا کرد و در این هنگام نباید کودک را حتی‌الامکان از خواب بیدار کرد. اما زمانی که کودکتان از صدای فریاد خودش بیدار شد، همچنان وحشت زده و ترسیده است او را در آغوش بگیرید و یک لیوان آب به او بدهید و او را نوازش کنید و با صدای آهسته برایش تعریف کنید که این فقط یک خواب بود و گذشت، آنچه که دیدی همه در خواب بود.

حتی اگر کودک معنی واژه رویا را هنوز یاد نگرفته باشد، طنین آرام بخش صدایتان او را تسکین خواهد داد و به او خواهد فهماند که آنچه که دیده واقعیت نداشته است، و اگر کودک باز هم بی‌قراری کرد می‌توان چراغ را روشن کرد و گفت بیا به دنبال آن چیزی که می‌ترسی بگردیم و یا به او بگوییم چراغ را برایت روشن می‌گذارم.

البته امکان دارد که در بعضی موارد ، صحنه‌هایی از آن کابوس وحشتناک در ذهنش دوباره تکرار شود و از ترس اینکه دوباره آن منظره‌های وحشتناک را ببیند از رفتن به رختخواب امتناع ورزد، توصیه‌ای که در این زمان وجود دارد این است که موضوع خوابی را که کودک عنوان می‌کند را به شکل دیگری به پایان برسانیم به این شکل که مثلا اگر خواب اژدها را دید به او بگوییم که در انتها تو شمشیری داشتی و اژدها را کشتی.

سعی کنید وقتی کودک خواب ترسناک می‌بیند و به طرف تخت شما می‌آید او را به تخت خودش باز گردانید چون بعدا خیلی مشکل است که شبهای بعد در اتاق خودش به خواب رود و سعی کنید پیش کودک تا به خواب رفتن وی بمانید و بعد اتاق او را ترک کنید.

هنگامی که احساس می‌کنید دیدن کابوس در کودکتان به علت این است که ذهنش مشغول مسئله‌ای است باید دقت کنید که چه چیزی در زندگی کودک تغییر یافته است. البته باید از خود کودک کمک گرفت و یک سئوال باز و دقیق پرسید مثلا دیشب چه خوابی دیده بودی؟ یا دقیقا از چه چیزی می‌ترسی؟ و بگذاریم خودش تعریف کند و سعی کنیم بین صحبتهایش حرف نزنیم با دقت گوش کنیم.

زیرا کودک با این عمل ما احساس خواهد کرد که وی را درک می‌کنیم. البته در کودکانی که کوچکتر هستند نباید انتظار داشته باشیم که خوابشان را واضح بتوانند بیان کنند زیرا کودکان در سنین پائین نمی‌توانند دقیقا خوابی را که دیده‌اند به روشنی برای دیگران تعریف کنند و فقط ممکن است یک لغت بگویند مثل: زن بد جنس یا سگ بزرگ. در این صورت باید به آنها گفت که در واقعیت و در اتاق او چیزی وجود ندارد و می‌توان به همراه کودک همه جای خانه را جستجو کرد

پیشگیری

شبها سعی کنید همیشه یک چراغ خواب در اتاق کودک روشن باشد و در تاریکی قبل از اینکه کودک به خواب رود به وسایل در اتاق کودک نگاه کنید که بد نمانده باشد مثلا سایه یک صندلی ممکن است برای کودک ایجاد ترس کند. و یا می‌توان یک عروسک به کودک داد و یا در اتاق او آویزان کرد و به او بگویید که این عروسک جلوی خوابهای بد را می‌گیرد.

سعی کنیم کودکان قبل از به خواب رفتن فیلمهای خشن و ترسناک نبینند و یا بازیهای خشن و هیجان انگیز انجام ندهند، سعی کنید قبل از به خواب رفتن کودک برایش قصه بخوانید (البته نه قصه های هیجان انگیز) و یا یک مسئله که برای کودک جالب است برایش تعریف کنید و به او بگویید: امیدوارم امشب در موردش خواب ببینی. شما می‌توانید یک موقعیت روحی خوب و آرامش قبل از خواب ، برای کودکتان ایجاد کنید.