می خواهم کودکم بدخط ننویسد!

مجله راز - مژگان میرپوریان: با ورود کودکان به دوره دبستان و آشنایی آن ها با حروف و به دنبال آن نوشتن کلمات و جملات، کم کم دغدغه دست خط و خوشنویسی آن ها مطرح می شود. با وجود تلاش فراوان و آموزش های آموزگاران دبستانی و انجام تکالیف خوشنویسی، گاهی باز هم این کودکان دچار مشکل بدخطی می شوند. به راستی چرا اغلب کودکان دبستانی بدخط هستند؟ آیا تاکنون به ریشه این معضل در دوران تحصیلی کودکتان فکر کرده اید؟

اگر کمی بیشتر فکر کنید متوجه می شوید که این بحران تنها مربوط به کودکان فارسی زبان نیست، بلکه در بسیاری از زبان های دنیا، کودکان در دوران دبستان، دچار این معضل شده و در نتیجه با تذکرها و تنبیه های پی در پی والدین و مربیان آموزشی رو به رو می شوند. درواقع خط و دست خط ریشه ای روان شناختی دارد و از عوامل بسیاری نشئت می گیرد.

1- گاهی بدخطی، ریشه ای خانوادگی دارد. اغلب کودکان خانواده های به هم ریخته و بی توجه، که به نوعی دچار محرومیت فرهنگی و اجتماعی هستند، به دلیل کم توجهی و گاهی حتی بی توجهی والدینشان دچار بدخطی شده و حتی نسبت به انجام تکالیف روزانه تحصیلی خود بسیار بی میل و رغبت عمل می کنند. درواقع در این حالت، ریشه بدخطی کودک به آسیب های عاطفی ناشی از یک خانواده از هم گسیخته بر می گردد. و فرهنگی زندگی می کند، هنگام انجام تکالیفش مورد تشویق و توجه والدین و اطرافیان قرار می گیرد، ول باز هم دچار معضل بدخطی است. در چنین مواقعی بهتر است به دنبال ریشه این معضل در جای دیگری به جز خانواده بگردیم.


گاهی کودک به خاطر اضطراب، ترس از محیط مدرسه یا مربیان آن، سعی می کند با سرعت تکالیفش را انجام دهد و خود را از نظر ذهنی، از فضای مدرسه جدا کند. تندنوشتن تکالیف، باعث می شود کودک حروف را به صورت نامنسجم و ناخوانا و در نتیجه بدخط بنویسد. گاهی با کمی توجه و آرام کردن کودک، این بحران به سادگی قابل حل است.

3- گاهی هم علت بدخطی کودک، تندنویسی نیست؛ بلکه او هنوز قادر نیست قلم را خوب در دستش بگیرد و قدرت تحرک انگشتانش بسیار ضعیف است.

4- گاهی چپ دست بودن کودک مزید بر علت می شود و از آن جا که افراد چپ دست بسیاری از کلمات در حال نوشتن خود را به خاطر جهت قرار گرفتن انگشتان روی حروف، به طور کامل نمی بینند، دچار بدخطی می شوند؛ البته اگر هیچ ضایعه قابل توجهی در ساختار فیزیکی و رشد انگشتان و مفاصل کودک وجود نداشته باشد حتی در صورت چپ دست بودن هم این معضل با کمی تمرین و ممارست مربیان و والدین برطرف خواهدشد.

شاید در بررسی معضل بدخطی در دوران دبستان کمترین مورد، بی توجهی یا آموزشن ندیدن خط توسط مربیان مربوطه باشد، ولی باز هم در برخی موارد مربیانی وجود دارند که با وجود تاکید بر آموزش خوشنویسی به کودکان، تنها به درس دادن صرف پرداخته و به حجم زیاد تکالیف توجه دارند و کمتر به کیفیت خط کودکان اهمیت می دهند.

با توجه به این مطلب،یکی از مهم ترین اصول آموزش خط در کودکان دبستانی،درک درست حروف و نقش آن ها در کلمات است. اگر کودکان دبستانی از شناخت و درک درستی نسبت به حروف و کلمات برخوردار باشند و در فضای مدرسه کمتر دچار اضطراب و استرس شوند، این شناخت و آرامش به همراه تشویق و همراهی والدین می تواند به خوشنویسی و دست خط زیبای آنان منجر شود.

انواع بدخطی کودکان

برای برطرف کردن معضل بدخطی در کودکان بهتر است کمی با انواع دست خط بد در آن ها آشنا شویم.

•    گاهی کودک کلمات را بیش از اندازه درشت یا بیش از اندازه ریز و ناخوانا می نویسد که این مورد بیشتر در کودکان چپ دست یا مضطرب دیده می شود.


•    گاهی کودک، نامرتب می نویسد؛ برخی حروف را بالاتر از خط و برخی حروف را پایین تر از آن می نویسد و همین امر موجب بی نظمی در دست خط او می شود.

•    گاهی کودک حروف و کلمات را کج می نویسد که این مورد اغلب به خاطر چپ دستی کودک یا کج قرار دادن دفترش است.

•    گاهی خط بد کودک ناشی از بی توجهی او به فاصله کلمات در یک جمله است و کودک چنان کلمات را در هم می نویسد که مطلب ناخوانا می شود.

•    در برخی موارد معضل بدخطی کودکان دبستانی به نشناختن درست خط زمینه در هنگام نوشتن باز می گردد.

راهکارهای اصلاح بدخطی کودکان

در هر صورت برای برطرف کردن مشکل بدخطی کودکان ابتدا:

1-    نوع یا دلیل دست خط بد کودک خود را پیدا کنید.

2-    با تشویق و تذکر و همراهی لازم، راهنمایی اش کنید.

3-    هرگز دست خط کودک را مسخره نکنید.

4-    اگر کودک کلمات را بیش از اندازه بزرگ یا کوچک می نویسد، با گذاشتن خط فاصله، فضای قرارگیری هر کلمه را به او آموزش دهید.

5-    درست قرار دادن دفتر و چگونگی دست گرفتن قلم را به او بیاموزید.

6-    اگر کودک نامرتب یا کج می نویسد جهت دفترش را کنترل کرده و به او گوشزد کنید که لازم نیست مداد را آن قدر محکم در دست بگیرد که نتواند به راحتی روی کاغذ حرکت دهد.


7-    اگر کودک از خطوط خارج می شود، کافی است با یک مداد رنگی حد فاصل قرارگیری حروف در دو طرف خط زمینه را برایش بکشید و به او ابعاد و جهت صحیح قرارگیری کلمات را یادآوری کنید.

8-    هرگز کودک دبستانی خود را به خاطر بدخطی اش سرزنش نکنید.

9-    در صورت لزوم زمان تعیین شده انجام تکالیفش را اضافه کنید تا کودک در کمال آرامش به انجام تکالیف روزانه خود بپردازد.

10-    پیشرفت کودکتان را در طریقه نوشتن و دست خطش تشویق کنید و هرچه بیشتر او را در رفع این مشکل ساده یاری دهید.