فرزندان تان را در فضاهای مجازی تنها نگذارید

مجله سلامانه - مستانه رجبیان: «چرا من نمی توانم تبلت داشته باشم؟» در پاسخ به این سوال کودک یا نوجوان تان چه می گویید؟ چطور مجابش می کنید که استفاده از این ابزارهای ارتباطی جدید به دردش نمی خورد؟ اصلا خودتان هم قبول دارید که بچه ها قبل از سن مشخصی نباید به تلفن همراه، اینترنت، فضای مجازی و ... دسترسی داشته باشند؟ یا جزو آن دسته از پدرها و مادرها هستید که مهمترین پز روشنفکری شان این است که به عنوان کادوی تولد 7 سالگی برای فرزندشان تبلت خریده اند و بچه هم فقط و فقط برای آموزش و درس از آن استفاده می کند؟!

اصلا زمان خرید تبلت و موبایل و ... برای بچه ها در چه سنی است، از چه زمانی می توان آنها را با دنیای مجازی و اینترنت آشنا کرد و نظارت والدین روی استفاده کودک شان از تکنولوژی های روز باید چگونه باشد؟ در ادامه سعی کردیم مهمترین سوالات شما را در این خصوص از دکتر رابعه تبار، روانشناس بپرسیم.


موبایل ساده یا موبایل هوشمند؟

ویژگی خوب موبایل های ساده این است که سطح دسترسی کودک را محدود می کند و او نمی تواند وارد فضاهایی شود که برایش مناسب نیست اما گوشی های هوشمند سطح دسترسی بسیار بالایی دارند و امکان دارد کودک را در شرایط بدی قرار دهند و البته نکته مثبت این گوشی ها که به این راحتی ها هم نمی شود از کنارش گذشت، افزایش سطح تجسم خلاق کودکان است.

نحوه آموزش والدین حرف اول را می زند

تاثیرگذاری روی تربیت جنسی بیشتر معطوف به استفاده مناسب یا نامناسب از فضاهای مجازی است؛ یعنی نحوه آموزش والدین به فرزندان برای استفاده مناسب از اینترنت مهمترین پاسخ به این سوال است. به یاد داشته باشید که زیاده روی در خوردن یک غذای سالم نیز ممکن است فرد را دچار مشکلات جدیدی کند. 2 پارامتر در تربیت جنسی کودکان بسیار مهم است؛ یکی مربوط به سبک زندگی کودک می شود که شامل محیط خانواده و فرهنگ آن است و دیگری آموزش نحوه استفاده صحیح از اینترنت و دنیای مجازی است.

بچه موبایل می خواهد؟

به دلیل پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی خانواده ها، استفاده از موبایل، تبلت و اینترنت، پیش از گذشته اهمیت پیدا کرده و کودکان نیز از این قاعده مستثنا نیستند ولی نمی توان حکم کلی در این خصوص داد بلکه باید به شرایط خانواده، نحوه تربیت خانوادگی، شرایط کودک و ... نیز توجه داشت.

از چه سنی برایش تبلت بخریم؟

اگر بخواهیم سن استفاده از موبایل یا تبلت را به عنوان یک قاعده کلی بیان کنیم، باید بگوییم که سن استفاده از این وسایل به سطح آگاهی کودک برمی گردد که تحت تربیت مناسب والدین تقویت می شود.

درست است که توصیه می شود موبایل، لپ تاپ، تبلت و وسایل الکتریکی مشابه را حداقل تا قبل از 12، 13 سالگی در اختیار کودک قرار ندهید اما از طرف دیگر فرزند شما به محض اینکه راه می افتد و می تواند یک یاز این ابزارها را در دست های کوچکش نگه دارد، مجذوب شان می شود و دیگر نمی توان این وسایل را از دستان او گرفت.

در این شرایط کافی است یک بار تلفن همراه هوشمند خودتان را مثلا برای ساکت کردنش به او بدهید، آن وقت دیگر نمی توانید مالک تمام عیار تلفن همراه یا گجت خودتان باشید.

حداقل کاری که باید انجام بدهید، این است که تا پایان 2 سالگی کودک دست نگه دارید چون تا پیش از ورود کودک به 3 سالگی او بیشترین تماس را با دنیای اطرافش برقرار می کند و تماس مستقیم او با دنیاست که باعث می شود مهارت های زندگی را یاد بگیرد؛ بنابراین هر وقت او را با تبلتی در دست تنها گذاشتید، بدانید که به فرزندتان ظلم کرده اید چون همه ثانیه هایی را از او گرفته اید که می توانست در آنها با کمک حواس پنجگانه اش دنیا را کشف کند.


امان از بازی های تبلتی

یکی دیگر از جنبه های استفاده از تلفن همراه، تبلت و گجت های هوشمند، انواع و اقسام بازی هایی است که روی حافظه شان ذخیره می شوند و در هر لحظه می توانند سر کودک را گرم کنند اما سرگرمی به چه قیمتی؟

همانطور که می دانید استفاده از موبایل و تبلت به دلیل جذابیت های بسیار می تواند وابستگی شدیدی ایجاد کند و شکل گیری این وابستگی باعث منزوی شدن کودک می شود. فراموش نکنیم که به هر میزان کودک در سنین رشد فیزیکی و روانی خود منزوی تر شود، سطح مهارت های اجتماعی او کاهش پیدا می کند و زمانی که در گروه همسالانش قرار می گیرد، برقراری ارتباط با آنها برایش کار سختی می شود؛ به عنوان مثال زمانی را تصور کنید که کودک به همراه خانواده به مسافرت می رود؛ او به جای اینکه وقتش را کنار دیگران بگذراند و از موقعیتی که پیش آمده، بیشترین استفاده را ببرد، مشغول وقت گذرانی با موبایل است و از دیگران فاصله می گیرد.

وقتی تبلت، فرزندتان را وابسته می کند!

وابستگی ناسالم اولین و مهمترین عارضه ای است که می تواند کودکان و والدین را دچار مشکل کند؛ منظور از وابستگی این است که کودک وقت بسیاری را در فضای مجازی می گذراند و از زندگی واقعی خود غافل می شود.

یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است برای کودک ایجاد شود، فاصله گرفتن از تفریحات سالم و پناه بردن به دنیای مجازی است. تفریحات سالم نظیر دوچرخه سواری، بازی کردن با اسباب بازی و گردش، نقش بسیارت مهمی در فرآیند رشد سالم روانی و فیزیکی کودکان دارد. فانتزی سازی بخشی از دنیای کودکی است اما گاهی اتفاق می افتد که کودکان دنیای بسیار قشنگی را در ذهن خود ایجاد می کنند و در لحظاتی که دنیای واقعی قدری اضطراب زا می شود، به سرعت به آن پناه می برند. این سازوکار ناسالم معمولا به کمک استفاده نامطلوب از تلفن همراه و تبلت تقویت می شود و کودک را از دنیای واقعی جدا می کند.

اضافه وزن را می توان یکی دیگر از نتایج نامطلوب استفاده نامناسب در نظر گرفت. طبیعی است که هر چقدر میزان استفاده از تلفن همراه تبلت و لپ تاپ افزایش پیدا کند، میزان فعالیت فیزیکی کودک کاهش پیدا کرده و کودک دچار اضافه وزن می شود.


بدون نظارت؛ هرگز

اگر کودک یا نوجوان شما اغلب ساعت های روز تنهاست یا پدربزرگ و مادربزرگش از او نگه داری می کنند و طرز استفاده از وسایل الکترونیکی را نمی دانند بهتر است خرید تبلت، تلفن همراه و ... را برای کودک تا قبل از 12، 13 سالگی فراموش کنید یا اگر کودک 6، 7 ساله تان دوست دارد با این ابزارها بازی کند، این کار را به زمانی موکول کنید که شما یا همسرتان در کنارش هستید و می توانید روی عملکرد فرزندتان نظارت مستقیم داشته باشید.

آیا استفاده زیاد از موبایل باعث بلوغ زودرس کودک می شود؟

یکی از نگرانی های والدین در زمینه دسترسی کودک به انواع و اقسام عکس ها و اطلاعات و تاثیر این موضوع روی سن بلوغ فرزندشان است. سوال اینجاست که آیا واقعا دیدن تصاویر غیراخلاقی و مستهجن می تواند باعث بلوغ زودرس شود؟

در ابتدا باید این موضوع را در نظر بگیریم که بلوغ، یک فرآیند فیزیکی است که در آن عواملی نظیر تغذیه مناسب و ورزش نقش مهمی ایفا می کنند اما ممکن است فکر کردن به آن مانند زمانی باشد که یک نفر احساس گرسنگی نکند ولی تصور کردن یک غذای خوشمزه محرکی قوی باشد که باعث شود آن غذا را بخورد؛ بنابراین دیدن تصاویر غیراخلاقی ممکن است ایجاد انگیزه ای در فرد باشد که او به آن سمت سوق پیدا کند؛ پس بلوغ زودرس با تماشای تصاویر غیراخلاقی اتفاق نمی افتد اما در ذهن کودک انگیزه ایجاد می شود و خود را در آن شرایط تصور می کند؛ بنابراین به هیچ عنوان نباید اجازه دهید که ذهن کودکان زودتر از زمان خود، درگیر مسائل جنسی شود زیرا تاثیرات منفی روانی زیادی روی فرآیند رشد آنها می گذارد.

اگر زمانی به صورت اتفاقی کودک تصاویر مستهجن و غیراخلاقی دید و در مورد آن از شما سوال پرسید، بهتر است به او یک جواب منطقی بدهید و با جواب های سر کاری خود، کودک را از مسئله منحرف نکنید. به یاد داشته باشید که اگر فرزندتان جواب سوالاتش را از شما نگیرد، سراغ افراد دیگر خواهد رفت و معلوم نیست که دیگران چگونه جواب این سوالات را بدهند چون تا کودک جواب سوالات خود را پیدا نکند، موضوع برایش تمام نمی شود و کنجکاوی او همچنان باقی می ماند.

در صورتی که نمی دانید چگونه پاسخ سوالات اینچنینی فرزند خود را بدهید بهتر است با یک روانشناس یا بازی درمان صحبت کنید تا بهترین نتیجه را برایتان داشته باشد. نکته بسیار مهم این است که مراقبت های سالم از آگاهی جنسی کودکان، باعث کاهش حساسیت آنها می شود.

کودک و نوجوان نباید به موبایل والدین دسترسی داشته باشند

موبایل هر شخص حریم خصوصی او محسوب می شود و باید کدگذاری شود تا کودک به آن دسترسی نداشته باشد. البته آموزش این موضوع بسیار مهم است که کودکان بدانند وسایل شخصی پدر و مادر قابل دسترس نیستند و نباید هر زمان که دل شان می خواهد سراغ آن بروند و باید این کار را با اجازه والدین انجام دهند.