روانشناسی رنگ ها در کودک

رنگ‌ها می‌توانند بزرگسالان را در شناخت روحیات کودک راهنمایی کنند؛ اما آنها نیز باید زبان رنگ‌ها را بشناسند.

دنیای سلامت: ابتدا بهتر است آشنایی اولیه کودک با رنگ‌ها را مورد توجه قرار دهیم. قبل از یادگیری اسم رنگ‌ها، کودک از طریق مشاهده بین آنها تمایز قایل می‌شود. در فاصله سنی دو تا پنج سال کودک نام رنگ‌ها را یاد می‌گیرد. دخترها معمولاً سریع‌تر از پسرها نام رنگ‌ها را به خاطر می‌سپارند. البته این روند یادگیری در کودکان مختلف، متفاوت است و بستگی به چگونگی رشد سیستم عصبی آنها دارد. اگر می‌خواهید به کودکتان توانایی تشخیص رنگ‌ها را آموزش دهید، سعی کنید ارتباط آنها را با یک چیز مشابه به آنها نشان دهید. در اینجا چند مثال برای کودکانی با بهره هوشی متوسط می‌آوریم:

زرد مثل موز، لیمو، آفتاب_ قرمز مثل سیب، گوجه‌فرنگی

آبی مثل شلوار جین، آسمان_ سبز مثل نخودفرنگی، علف، برگ

خاکستری مثل فیل_ قهوه‌ای مثل خرس، پوست درخت

این بحث به رابطه رنگ‌ها با روانشناسی کودک می‌پردازد و امیدواریم برای شما عزیزان مفید واقع شود. رنگ جنبه مثبت دوران کودکی ما را نشان می‌دهد.کودکان به همه رنگ‌ها علاقه دارند و فوراً نسبت به آنها عکس‌العمل نشان می‌دهند. با این همه، عکس‌العمل کودکان متفاوت از عکس‌العمل بزرگسالان است. رنگ‌ها می‌توانند بزرگسالان را در شناخت روحیات کودک راهنمایی کنند؛ اما آنها نیز باید زبان رنگ‌ها را بشناسند.

کودکان دایره محدودی از رنگ‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند که البته این دایره در فرایند رشد آنها تا دوره بزرگسالی گسترش می‌یابد. اولین چیزی که کودکان قادر به تشخیص آن هستند، رنگ‌هاست. کودکان در ابتدا رنگ‌های سیاه و سفید (روشنایی و تاریکی) را تشخیص می‌دهند و والدین نیز در این دوره اغلب نقاشی‌های سیاه و سفید برای آنها  می‌کشند و اسباب بازی‌های سیاه و سفید برایشان می‌خرند؛ اما در مدت شش هفته تا دو ماه وضعیت آنها تغییر شگرفی می‌کند. در این زمان ابتدا کودک رنگ قرمز و پس از آن دیگر رنگ‌های گرم را تشخیص می‌دهد و رنگ زرد را نیز در فرایند شناسایی رنگ‌ها به مرور درک می‌کند.

کودکان جذب رنگ‌های گرم می‌شوند. پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد که گرایش کودکان به رنگ‌های گوناگون طی مراحل مختلف رشد تغییر می‌کند. بسیاری از کودکان زیر ده سال رنگ قرمز یا صورتی را به عنوان رنگ دلخواهشان بر می‌گزینند؛ اما همین کودکان وقتی سن‌شان از مرز ده سال می‌گذرد، رنگ آبی را ترجیح می‌دهند. این تغییر در فرایند رشد به منزله توانایی انتخاب رنگ است. سلیقه کودک در انتخاب رنگ کاملاً با جنسیت او ارتباط دارد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دختر بچه‌ها صورتی و بنفش را به رنگ‌های دیگر ترجیح می‌دهند و پسر‌ها سیاه و دیگر رنگ‌های تیره را بیشتر از رنگ‌های دیگر می‌پسندند. اکنون این سوال به ذهن می‌آید که این انتخاب‌ها ذاتی هستند یا اکتسابی؟ والدین به کودکان می‌آموزند که برای انتخاب لباس‌ها و اسباب بازی‌هایشان رنگ‌های خاصی را با توجه  به جنسیت خود انتخاب کنند. هر چند یافتن پاسخ دقیق برای سوال فوق کار مشکلی است، با این همه احتمال زیادی وجود دارد که انتخاب رنگ‌ها ریشه فطری و جنسیتی داشته باشد. شاید در آینده پاسخ این سوال به روشنی یافت شود. آیا تولیدکنندگان اسباب‌بازی چیزی در این باره می‌دانند؟اگر به قفسه اسباب‌بازی‌ها نگاه کنید، متوجه خواهید شد که آنها کاملاً از رنگ‌های مورد علاقه کودکان آگاه هستند و از رنگ‌ها برای جلب توجه و فروش محصولاتشان استفاده می‌کنند. حتی کمپانی‌هایی که برای بزرگسالان کالا تولید می‌کنند نیز در تولیدات خود سلیقه کودکانه را مورد توجه قرار می‌دهند. در همه این اشیاء تاکید خاصی بر رنگ‌ها به عنوان عنصر  اصلی ساخت مشاهده می‌شود.

تاکید بر رنگ‌ها در ارتباط با جنسیت، فقط یک مثال است. اگر شما به بعضی از محصولات و بسته‌بندی‌های رنگارنگ آنها توجه کنید، خواهید دید که تولیدکنندگان با این کار می‌خواهند تمایلات و علاقه‌مندی‌های کودکان را به بزرگسالان نیز ارائه کنند. بعضی از والدین بر این باورند که تولیدکنندگان با اهداف سودجویانه قصد فریب کودکان را دارند؛ اما به یاد داشته باشید این کودکان هستند که با دادن پاسخ مثبت نسبت به اینگونه تولیدات موجب رواج آنها می‌شوند. استفاده از رنگ‌ها برای کنترل کودکان و نوجوانان از اهمیت بسزایی برخوردار است و اشکال مختلف بکارگیری آنها می‌تواند نتایج مختلفی داشته باشد. حال که فروشندگان و تولیدکنندگان با شناخت سلیقه کودکان در تولید و ارائه محصولاتشان تا این حد موفق هستند، پس شما نیز می‌توانید از این روش در جهت تعلیم و تربیت فرزندانتان استفاده کنید.

---

نتیجه گیری

پژوهش‌ها نشان داده است که وقتی شما یک سیب آبی را به کودک نشان بدهید و از او بپرسید: «این چیست؟» مدت بیشتری طول خواهد کشید تا او سیب را بشناسد. یک سیب آبی ممکن است برای کودک مضحک به نظر برسد. این امر حاکی از این است که کودک با خندیدن به اشیای انتزاعی و کاربردهای غلط، قدرت انتقاد خود را نشان داده است. به محض اینکه کودک نام رنگ‌ها را یاد گرفت، آماده است اطلاعات جدیدتری بیاموزد. والدین همیشه تمایل دارند به روش صحیح به کودکان آموزش دهند. ما بر این باوریم که تأکید بر خصایص رنگی می‌تواند در تفکیک موضوعات مشابه مفید باشد و از خطا و اشتباه جلوگیری کند.

به خاطر داشته باشید که چشم انسان قادر به تشخیص کلیه رنگ‌های مابین زرد و مشکی است و مغز به‌طور خودکار مانع خطای ادراکی چشم‌ها می‌شود. اگر شما می‌خواهید کودکان به بعضی اشیاء دست نزنند، می‌توانید از رنگ‌ها به عنوان علامت خطر استفاده کنید. همچنین می‌توانید درِ اُتاق آنها یا موارد ورود ممنوع را که خطرناک هستند (مانند پله‌ها و زیرزمین)، با رنگ‌ها علامت‌ بگذارید. حتی در مورد کودکان بزرگ‌تر نیز شما می‌توانید از رنگ‌ها به عنوان یک عنصر مهم در آموزش آنها استفاده کنید. اگر کودک‌تان به خوردن بعضی از غذاهای مفید علاقه نشان نمی‌دهد نیز می‌توانید از رنگ‌ها کمک بگیرید.

روانشناسی رنگ‌ها در طراحی وب

آیا تا بحال به این نكته توجه كرده‌اید كه رنگ‌بندی در هر چیزی چه تاثیری می تواند بر روی بیننده داشته باشد؟ یا اینكه هر رنگ چه احساسی را به بیننده القا كرده و یا چه پیامی را به مخاطب می‌رساند؟ آیا تاكنون به این مسئله پی برده‌اید كه رنگ‌ها كاملا با احساسات در ارتباطند و با دیدن هر شیء، پیامی كه رنگ آن به ضمیر ناخودآگاه ما می‌رساند، باعث بروز احساسات مختلفی از قبیل شادی، غم، آرامش، هیجان، ترس، امنیت، اطمینان و ... در ما می‌شود؟ توجه به این نكته كه در وب‌سایت باید از چه تركیب رنگی برای جذب مخاطب و ایجاد فضای موردنظر، استفاده كنیم، بسیار حائز اهمیت است. برای درك بیشتر این مسئله بد نیست به چند مورد از تحقیقات روانشناسان در زمینه تاثیر رنگ‌ها توجه كنید:

- رنگ‌ها تاثیر زیادی روی احساسات بیننده در 90 ثانیه اول دیدن می‌گذارند.
- اثر رنگ می‌تواند بیننده را ترغیب به خرید یك جنس از شما كند.
- رنگ‌ها رفتار ما را در برابر یك موضوع فقط تشدید نمی‌كنند، بلكه اثر خود را كاملا در رفتار ما نشان می‌دهند.
- یك رنگ در فرهنگ‌ها و مناطق مختلف تاثیر متفاوتی دارد.
- هر رنگ به تنهایی یك پیام مخصوص به چشم بیننده می‌فرستد.

به قول مك‌لوهان، رسانه همان پیام است. همانطور كه در مدیریت نوین، متدی به عنوان بهترین شیوه مدیریت در كار وجود ندارد، تركیب و هماهنگی و استقرار یك نظام در رنگ‌بندی صفحات وب نیز، چنین رویكردی دارد. تجربه، دانش و هنر طراح وب است كه سایتی را برای ما جذاب و قابل اطمینان و سایتی دیگر را سرد و غیر قابل اطمینان می‌كند. یكی از اصول بسیار مهم و كلیدی در طراحی صفحات وب، توجه به اصل رنگ‌بندی صفحات و استفاده از رنگ‌های مكمل و تركیبی مطلوبی است كه كاربران بتوانند بر اساس اصل سهولت و جذابیت صفحه، به مشاهده مطالب آن بپردازند. این كه چه رنگی متناسب سایت‌های وب است، پرسشی است كه كارشناسان وب، پاسخ جامع و كاملی برای آن ارایه نكرده‌اند، متخصصات طراحی وب نیز بیشتر روی زیباسازی وب‌سایت تمركز نموده و كمتر به مسئله روانشناسی رنگ‌ها در طراحی سایت، توجه كرده‌اند.

بنابراین یك مدیر بر اساس سیاست‌هایی كه برای جذب مخاطب و ایجاد فضای اطمینان در وب‌سایت دنبال می‌كند، باید با كمی آگاهی در مورد روانشناسی رنگ‌ها و تاثیر هر رنگ در مخاطب، خط‌مشی طراح وب را در رنگ‌بندی صفحات مختلف وب‌سایت مشخص كند. در رنگ‌بندی یك صفحه، باید به این موضوع توجه شود كه این رنگ قرار است در چه صفحه‌ای و با چه موضوعی به كار رود. یعنی اصل توجه به عملكرد و محوریت سایت، در رنگ‌بندی مطالب مهم است. به عنوان مثال سایت‌های دولتی و به طور كل، سایت‌هایی با بازدیدكننده بسیار بالا، معمولا از رنگ سفید برای زمینه صفحات و رنگ آبی برای لینك‌های صفحه و رنگ بنفش برای لینك‌های مشاهده شده استفاده می‌كنند.

سایت‌هایی كه بیشتر جنبه شخصی دارند، از رنگ‌های مكمل استفاده می‌كنند. مثلا رنگ سبز پررنگ در كنار سرمه‌ای، جذابیت خاصی به سایت‌هایی با موضوع بازرگانی می‌دهد و یا در طراحی سایت‌های كودكان، از رنگ‌های خیلی شاد استفاده می‌شود. سایتی مانند یاهو كه روزانه میلیون‌ها مخاطب دارد و از صدها بخش متنوع تشكیل شده است، برای هر بخش خود از یك چیدمان و رنگ‌بندی خاصی در طراحی صفحات اكتیو، استفاده كرده است. مثلا بخش كودكان یاهو با بخش بازرگانی آن بسیار متفاوت است. به هر حال توجه به كاركرد رنگ‌ها در طراحی صفحات وب از اهمیت مهمی برخوردار است. در ادامه نوع تاثیر روانی هر رنگ در مخاطبان را از دید روانشناسان بررسی می‌كنیم.

سفید
نمایانگر صداقت، پاكیزگی، صمیمیت، ملایمت و معاصر بودن است. سفید بهترین رنگ برای بك‌گراندهای وب است. در تجارت سفید رنگ خستگی‌گیر و انرژی‌بخش است.

سیاه
اشاره دارد به ظرافت، قدرت، دلیری، شهامت، فریبندگی، شیطان، مهارت. مشكی برای رنگ متن روی یك پس زمینه روشن ایده‌آل است. این نكته را نیز موردنظر داشته باشید كه رنگ سیاه به عنوان رنگ پس‌زمینه چشم را خسته می‌كند.

قرمز
نمایانگر توانایی، هیجان، احساسات شدید، سرعت، خطر و تهاجم است. این رنگ از بیننده توجه به خود را طلب می‌كند. در تجارت به معنی وام و بدهی است. این رنگ شدیدترین رنگ احساس است و ضربان قلب و تنفس را تسریع می‌كند.

آبی
القاكننده امنیت، اعتماد، مسئولیت‌پذیری، سرما، ایمان، وفاداری، وابستگی و جاه و جلال است. آبی دومین رنگ عوام‌پسند و در تجارت به معنای ضمانت مالی است.

سبز
نشانگر تندرستی، فراوانی، حاصل‌خیزی، آزادی، شفا و بهبودی، طبیعت، پیشرفت، حسادت و خونسردی است. این رنگ در چشم‌ها راحت‌تر از همه رنگ‌ها دیده می‌شود و در تجارت بیانگر مقام و ثروت است.

قهوه‌ای
دارای خاصیت تاثیرگذاری، متانت، توانگری مالی و یاری‌كنندگی است. قهوه‌ای رنگ كره خاكی ماست و در طبیعت بسیار فراوان است.

خاكستری
نشانگر صمیمیت زیاد، اعتبار، نفوذ و عملی بودن است و در تجارت به معنای سنت‌گرایی است. صورتی نمایانگر ملایمت، شیرینی، ظرافت و زنانگی، خوب بودن، بی‌ناهی و پرورش كودك است.

بنفش
نشانگر وقار، معنویت، شاهانه بودن، عیش و نعمت، دارایی، اعتبار و نفوذ، سوگواری و مهارت است. بنفش طرفداری از سبك‌های هنرمندانه و در تجارت به معنای بزرگ نشان دادن است.

نارنجی
نمایانگر سرزندگی و شوخ طبعی، لذت و خوشگذرانی، تعادل گرمایی، تشویق كردن، چالاكی و نیرو، تحمل و بلندهمتی است.

زرد
القا‌كننده نور خورشید، گرمی، خوشی، نامردی، ترسویی و حسادت است. زرد باعث افزایش تمركز شده، سوختو‌ساز را زیاد می‌كند و سخت‌ترین رنگ برای چشم‌هاست، در تجارت درخواست از نوع روشنفكرانه است و برای تاكید نیز خوب است.

طلایی
نشانگر گران بودن و پرستیژ است.

نقره‌ای
نشانگر سرما، علمی بودن و اعتبار و پرستیژ است.

با این توصیفات، هنگامی كه می‌خواهید نوع رنگ‌بندی صفحات مختلف وب‌سایت‌تان را مشخص كنید، ابتدا به فضایی كه می‌خواهید در وب‌سایت خود ایجاد كنید و نوع مخاطبانی كه قرار است از وب‌سایت شما بازدید كنند، فكر كنید و با درنظر گرفتن تاثیر روانی هر رنگ و احساسی كه در ضمیر ناخودآگاه بیننده ایجاد می‌كند، خط‌مشی طراح را برای ایجاد فضای موردنظر، توام با آرامش و اطمینان بازدیدكننده وب‌سایت، مشخص كنید.