داروها و مواد شیمیایی خطرناک برای کودکان

مجله سیب سبز - سارا میرشجاعی: گاهی بعضی از ما، برای اطرافیان‌مان دوستی خاله خرسه داریم. از بیماری فرزندمان به‌شدت ناراحت هستیم اما گاهی ندانسته این ناراحتی را بیشتر می‌کنیم. درست زمانی که بدون مراجعه به متخصص دارو به فرزندمان می‌دهیم. گاهی حتی بدتر از این هم هست؛ یعنی زمانی که داروهای خودمان را در مقدار کمتر به خورد کودک خردسال می‌دهیم. این درست مصداق همان دوستی خاله خرسه است.

یعنی از روی علاقه و عشق سعی داریم بیماری فرزندمان را خوب کنیم اما راه را اشتباه می‌رویم. گذشته از اینها گاهی حواس‌مان پرت می‌شود که کودک خردسال در خانه داریم و هشدارها را فراموش می‌کنیم. بله، روی اکثر مواد شیمیایی و شوینده نوشته شده که از دسترس کودکان دور نگه داشته شود، اما انگار چندان این هشدارها را جدی نمی‌گیریم؛ بعد از بروز حادثه متوجه اشتباه‌مان می‌شویم، اما متاسفانه گاهی اشتباه بسیار گران تمام می‌شود تا آنجا که ممکن است سال‌ها و حتی گاهی تا پایان عمر درگیر یک غفلت و اشتباه شویم.

علاوه بر توجه به وضعیت تغذیه و پوشش فرزندان‌مان لازم است کمی هم راجع به داروها و موادی که ممکن است باعث مسمومیت فرزندمان شود اطلاعات داشته باشیم. در این مطلب با دکتر اکبر کوشانفر، متخصص اطفال گفت‌وگو کرده تا راجع به تعدادی از داروها و موادی که باعث مسمومیت کودکان می‌شود، اطلاعاتی به شما بدهد.


لطفا جدی بگیرید!

دکتر کوشانفر درباره انواع مسمومیت‌های کودکان می‌گوید: مسمومیت‌های دارویی در کودکان بسیار شایع است تا آنجا که اغلب مسمومیت‌های دارویی بین کودکان 2 تا 4سال دیده می‌شود. علت آن است که کودکان در سنین پایین معمولا داروها یا مواد شیمیایی را در دهن گذاشته و می‌بلعند. به‌علاوه ممکن است والدین از ناآگاهی داروهایی را برای کودکان مصرف کنند که جزء موارد خطرزاست یا در مواردی ممکن است والدین به تاریخ تولید و انقضای دارو توجه نکرده و اشتباها داروهای فاسد به کودکان بدهند، بنابراین به لحاظ پیشگیری از مسمومیت‌های دارویی توصیه می‌کنیم از خوراندن هر نوع دارویی به کودکان پرهیز کنید، خصوصا اگر به‌طور خودسرانه این کار را انجام می‌دهید.

حتما و حتی برای داروهای ساده هم از مشورت متخصص اطفال کمک بگیرید. به‌علاوه به تاریخ انقضای دارویی که برای کودکان استفاده می‌کنید توجه کرده و حتما بروشور داخل آن را بخوانید. مواردی جهت پیشگیری از حساسیت و موارد هشدار در بروشور انواع داروها نوشته شده که باید آن را مدنظر داشته باشید. علاوه بر تمام اینها باید مراقب کودکان باشید و انواع دارو و مواد شیمیایی خصوصا انواع شوینده‌ها را از دسترس آنها دور کنید. نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که برای فریب کودکان، داروها را با عناوینی مثل خوراکی، شیرینی و... به خورد کودکان ندهید.

با این کار کودکان ممکن است یاد بگیرند که دارو خوردنی خوشمزه‌ای است و آن را مصرف کنند. به تمام نکات گفته شده این را هم باید اضافه کرد که به خانواده‌ها توصیه می‌کنیم بهتر است برای درمان فرزندان خود از شربت به‌جای قرص استفاده کنند. استفاده از قرص ممکن است مشکلات بلع را هم در کودکان سنین پایین‌تر ایجاد کند.

 داروهای بزرگسالان، فقط برای بزرگسالان است

برخی والدین برای تب و سرماخوردگی کودکان ممکن است داروهای سرماخوردگی بزرگسالان را در مقدار کم به خورد فرزندان‌شان بدهند. مثلا قرص سرماخوردگی را نصف می‌کنند یا نصف قاشق شربت سرماخوردگی بزرگسالان را به فرزندشان می‌دهند. تصور این است که چون مقدار دارو کم است ضرری ندارد، درحالی که غلظت ترکیبات داروهای بزرگسالان و کودکان متفاوت است و هر دارویی برای گروه سنی خاصی تجویز می‌شود.

این کار مانند آن است که داروی کودکان را با دوز بیشتر به فرزندتان داده‌اید که به‌شدت منع می‌شود. این کار باعث می‌شود که هم دارو اثر لازم را نداشته باشد و هم ایجاد مسمومیت کند. نکته مهم این است که به هیچ عنوان برای کودکان کپسول ایبوپروفن تجویز نمی‌شود. اگر در مواقع بسیار ضروری به ایبوپروفن نیاز باشد، از شربت این دارو استفاده می‌شود؛ فقط در دوز مجاز و زمان دقیق.

کما و مرگ با داروی ضدافسردگی!

انواع داروهایی که برای بزرگسالان تجویز می‌شود ممکن است برای کودکان ایجاد مسمومیت کند. از‌جمله داروهایی که مسمومیت‌های شدید برای کودکان ایجاد می‌کند داروهای ضدافسردگی بزرگسالان است. قرص‌های ضدافسردگی بزرگسالان برای کودکان فوق‌العاده خطرناک است و اگر کودکان این داروها را در دوز بالا مصرف کنند، ممکن است دچار عوارضی مثل ناراحتی‌های قلبی، بیهوشی و کما شوند. این نوع مسمومیت حتی در موارد شدید ممکن است به مرگ کودک منجر شود.

داروهای ضدتشنج، زنگ هشدار برای کودکان!

داروهای ضد‌تشنج و ضد‌صرع نیز به‌شدت برای کودکان خطرناک است. داروهایی که برای کنترل صرع و تشنج به کار می‌روند، خواب‌آور بوده و ممکن است عوارضی مثل آلرژی را در کودکان ایجاد کند. خصوصا اگر کودک زمینه و استعداد آلرژی داشته باشد این مورد  شدیدتر بروز خواهد داد. عوارض پوستی هم ازجمله مضرات مصرف داروهای ضدتشنج برای کودکان است.

آسپیرین با احتیاط مصرف شود!

برای مسکن درد کودکان می‌توان از شربت استامینوفن استفاده کرد. با این حال گاهی اوقات ممکن است پزشک آسپیرین بچه در دوز 100میلی‌گرم برای کودکان تجویز کند. این دارو باید هر 8ساعت یک بار مصرف شود و باید حتما کاملا در آب حل شده و به خورد کودک داده شود. مصرف آسپیرین حتی اگر مخصوص کودکان باشد، حتما باید طبق نظر پزشک باشد. مصرف خودسرانه و بیش از حد آسپیرین ممکن است کودک را در معرض نوعی بیماری مهلک به‌نام نشانگان ری که با ورم مغز و کبد همراه است، قرار دهد. این بیماری ممکن است باعث کما و مرگ شود. البته امکان درمان این بیماری نیز وجود دارد. به‌علاوه خونریزی معده هم از عوارض مصرف دوز بالای آسپیرین در کودکان است.

داروی دیگری جایگزین جنتامایسین شود!

تزریق آمپول جنتامایسین هم از‌جمله موارد ممنوعه برای کودکان محسوب می‌شود. این آمپول می‌تواند عوارض کلیوی برای کودکان داشته باشد. در این صورت مصرف آن اگرچه بیماری آن زمان را درمان می‌کند اما در آینده مشکلاتی را به‌همراه خواهد داشت، بنابراین هنگام مراجعه به پزشک بخواهید که تا حد امکان از تجویز این آمپول خودداری کرده و داروی دیگری را جایگزین کند. اگرچه همکاران در این زمینه مراقبت‌های لازم را دارند.

خونریزی معده، ارمغان کورتون برای کودکان

قرص‌های کورتون از دیگر موارد منع مصرف در کودکان است که البته گاهی برای کودکان تجویز می‌شود. این دارو باید در دوز بالا مصرف شود و دوز بالای این دارو در کودکان خونریزی معده و عوارض گوارشی مثل التهاب و درد گوارشی را به‌دنبال خواهد داشت.


داروی خواب‌آور،هرگز!

اگر کودک‌تان در به‌خواب رفتن مشکل دارد به هیچ عنوان نباید از داروهای خواب‌آور برای این کار استفاده کنید. البته در برخی موارد ممکن است متخصص این داروها را تجویز کند اما بهتر است با استفاده از این داروها فرزندتان را نخوابانید. اگر تصور می‌کنید مشکلی در خوابیدن فرزندتان وجود دارد سعی کنید مشکل را رفع کنید. استفاده از داروهای خواب‌آور فقط خط زدن صورت‌مسئله است بدون حل آن. در درجه اول آرامش داشته باشید و آن را به فرزندتان انتقال دهید. آرامش، جای مناسب برای خواب، سیر بودن کودک و... می‌تواند در خواباندن کودک موثر باشد.

با داروی ضدتهوع از مشکل اصلی غافل می‌شوید

اگر فرزندتان استفراغ می‌کند، نگران نباشید. این مورد اگر در حد زیاد نباشد به خودی خود رفع می‌شود، اما اگر تصور می‌کنید تعداد استفراغ فرزندتان در طول روز بیش از حد نرمال است به پزشک مراجعه کنید. برای رفع این مشکل به هیچ عنوان از داروی ضدتهوع استفاده نکنید. اگر استفراغ بیش از حد باشد ممکن است نشانه یک مشکل دیگر باشد، بنابراین با مصرف دارو و قطع استفراغ علاوه بر مضرات دارو، از مشکل اصلی غافل می‌مانید.

سوزش و التهاب با سفیدکننده!

مورد بعدی مسمومیت با مواد شوینده است که شخصا  300‌مورد از کودکانی که بر اثر خوردن مواد شوینده دچار مسمومیت شده بودند را در یک سال تحت نظارت داشته‌ام. سفیدکننده مهم‌ترین شوینده‌ای است که عوارض بسیار خطرناکی به‌دنبال خواهد داشت و معمولا هم به‌جای آب نوشیده می‌شود. عوارضی مانند قرمزی و ورقه‌ورقه شدن پوست، ورم و سوزش دهان، سوختگی و التهاب بدن و درد معده ازجمله مضرات نوشیدن سفیدکننده است. اگر کودک‌تان اشتباهی سفیدکننده نوشید، قبل از هر چیز خونسردی خود را حفظ کنید. مقدار زیادی شیر می‌تواند تا رسیدن به اولین مرکز درمانی راهکار مفیدی باشد.

محلول لوله باز‌کن و خطر پارگی مری

یکی از مواد شوینده بسیار خطرناک، محلول لوله باز‌کن بوده که اسیدی بسیار قوی است. زخم مری مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عارضه‌ای است که در صورت نوشیدن محلول لوله بازکن در کودکان ایجاد می‌شود. پس از نوشیدن محلول لوله بازکن، ممکن است تا یک یا دو ماه تنگی مری ایجاد شود و فرد نتواند غذا بخورد. به‌علاوه درمان این عارضه هم بسیار سخت و طاقت‌فرساست. در صورتی که فرزندتان مواد شوینده را به اشتباه مصرف کرد، حتما به اورژانس مسمومیت مراجعه کنید تا اقدامات درمانی لازم انجام شود.