تربیت جنسی بچه‌ها را جدی بگیرید

همشهری آنلاین: اغلب والدین از رشد احساسات جنسی فرزندان خود نگران می‌شوند.اگر مهارت حفظ حریم را به كودكان بیاموزید می‌توانید از دلواپسی خطر آسیب‌های جنسی درباره بچه‌ها تا حد زیادی در امان بمانید. برای فراگیری این مهارت ابتدا باید جواب چند سؤال مهم را بدانید؛ سؤالاتی از قبیل اینكه احساسات جنسی چیست و از چه زمانی بروز می‌كند؟ راه مقابله با آسیب‌های این ماجرا چیست؟ و ... . ما در این مطلب به پاسخ این سؤال‌ها می‌پردازیم.

شروع احساسات جنسی و تربیت جنسی از چه سنی است؟

بچه‌ها از چندماه پس از تولد، متوجه جسم خود می‌شوند. كم‌كم با دست‌ها و پاهای خود بازی می‌كنند تا جایی كه بقیه اندام‌های خود را كشف می‌كنند. بچه‌ها با كشف تدریجی اندام بدن خود به لذت‌های وصف نشدنی می‌رسند، لذت‌های دوران نوزادی و نوپایی اگرچه هیچ ارتباطی با نوع لذت‌های بزرگسالی ندارد اما می‌تواند شروع یك روند و عادت باشد. حدودا در 3سالگی اغلب بچه‌ها متوجه تفاوت خود با جنس مخالف می‌شوند و این روند تكاملی ادامه پیدا می‌كند.

اما گاهی والدین از این نكته غافل می‌شوند، به‌همین دلیل اغلب والدین نگرانی درباره تربیت جنسی فرزند خود را در بهترین حالت ممكن برای سال‌های بلوغ مناسب می‌دانند و فكر می‌كنند روزی كودك یا نوجوانشان را به گوشه‌ای می‌برند و به او همه آموزش‌های مورد نیازش را منتقل می‌كنند. اما واقعیت این است كه تربیت جنسی و واژه‌های مهم همراه آن، مثل آموزش دادن حریم‌خصوصی درباره بدن، كمك به حفظ حیای فطری‌ای كه كودك با آن به دنیا می‌آید و... به مرور زمان و پله‌پله باید انجام بگیرد. نشانه تربیت جنسی خوب یك خانواده این است كه بچه‌ها قبل از دوران بلوغ طوری آمادگی حفظ حریم خود و دیگران را پیدا كرده باشند كه بتوانند از نتایج مطلوب آن در دوران پرحرارت و غیرمتعادل بلوغ استفاده كنند.

در یك نگاه كلی می‌توان گفت كه در دوران پیش از دبستان، كودكان اغلب به‌علت تحریك‌پذیری زیاد و كنجكاوی ممكن است بیشتر دچار آسیب شوند. كودك در سنین مدرسه تا سن بلوغ به‌دلیل تعاملات با محیط خارج از خانواده و كسب اطلاع از محیط‌های دیگر و شكل‌گیری نخستین نشانه‌های آمادگی بلوغ و تبعات آن نیازمند مراقبت آگاهانه و هوشمندانه پدر و مادر است.

رشد طبیعی، درست و كنترل شده احساسات جنسی می‌تواند به آرامش، شادی درونی، استفاده درست از انرژی درونی، رضایت از زندگی زناشویی آینده خلاقیت و... منجر شود. آنچه اهمیت دارد این است كه مراقبت از فرزندان نباید فقط با نگرانی همراه باشد كه منجر به همراهی دائمی با فرزند، رساندن فرزند به مدرسه، گفت‌وگوهای بازجویی مانند و... شود. تربیت و مراقبت اینچنینی در حقیقت، اهمیت نقش مراقبت درونی فرزند از خود را نادیده گرفته است. یك پدر و مادر خوب می‌توانند با ایجاد و مدیریت زمینه‌ها فرصت ایجاد خطر را كنترل كنند اما این خود فرزند است كه باید خودكنترلی پیدا كند.

كودكم را چطور به سپر دفاعی مجهز كنم؟

پیشگیری كنید

مثل همیشه نباید فراموش كرد كه پیشگیری بهتر از درمان است. هیچ پدر و مادری امروز به بهانه‌هایی چون «منع كردن بچه را حریص می‌كنه»، «كم‌كم عادی می‌شه» و... به فرزند چهارماهه خود قورمه‌سبزی نمی‌دهد. این مثال خوبی است تا ریشه برخی كنجكاوی‌های زودهنگام بچه‌ها را در مورد مسائل جنسی بررسی كرد. خانواده‌ای كه در آن، محرك‌های جنسی در قالب رسانه‌های نامناسب یا رفتار نامناسب اعضای خانواده به كودك منتقل می‌شود و دارای حریم‌های مطلوب نیست، خیلی زود به بیداری جنسی و بلوغ زودرس منجر می‌شود. پس در قدم اول، این خانواده و اعضای اصلی آن هستند كه باید برای خود حریم داشته باشند تا حفظ و مراقبت از این حریم‌ها به كودكان هم منتقل شود. با این قاعده طبیعی می‌توان اول منتظر بلوغ عقلی كودك و سپس بلوغ جنسی او بود. با این پیش‌بینی‌ها، حتی اگر خطری متوجه كودك شود، كودك توان تشخیص و انتخاب راه‌حل منطقی را خواهد داشت زیرا مراقبت از حریم شخصی برای او نهادینه شده است.

ازكلمات كلیدی استفاده كنید

برای آموزش مفهوم مراقبت از خود به كودك، قبل از آنكه وارد مرحله آموزش مستقیم شوید می‌توانید با استفاده از تاكید بر برخی كلمات مثل «اجازه هست»، «امنیت»، «خدا همیشه مراقب ماست»، «احترام به قانون مهمه»، «حریم»، «دوری از غریبه‌ها» و كلماتی از این دست، برخی واژه‌ها را برای او آشنا كرده باشید. در موقعیت‌هایی مثل زمان تعویض لباس او به حیای او احترام بگذارید و بگویید: «من اجازه ندارم به تو نگاه كنم، كارهای شخصی‌ات را خودت انجام بده». با این روش، شما برخی مراقبت‌ها را به‌صورت عملی به او یاد می‌دهید.

به كنجكاوی او پاسخ بدهید

زمانی كه كودك با انواع سؤالات جنسی شما را سؤال‌پیچ كرد و متوجه كنجكاوی او شدید یا نخستین نشانه‌های ابتدایی بلوغ را در او مشاهده كردید، وقت آن است كه به آموزش مستقیم بپردازید. منظور از آموزش مستقیم به هیچ وجه قرار دادن انبوهی از اطلاعات جنسی در اختیار بچه‌ها نیست. برای گفت‌وگو پیرامون این موضوعات در قدم اول شنونده خوبی باشید و از فرزندتان بخواهید منظورش را روشن‌تر بگوید یا آنچه خودش فكر می‌كند را بیان كند. در قدم دوم لازم نیست تمام اطلاعات خود را كامل و شفاف به بچه‌ها منتقل كنید بلكه در حد آرامش خاطر او و فروكش كردن كنجكاوی‌هایش رضایت دهید. دقت داشته باشید كه اطلاعات مورد نیاز كودك را به‌تدریج در اختیار او قرار دهید. در عین حال لازم نیست موضوع غیرضروری جدیدی را مطرح كنید كه ذهن بچه‌ را بیشتر مشغول كنید.

هیچ فامیل و آشنایی استثنا نیست

مدیریت كودكان با شماست. گاهی بی‌توجهی یا غفلت والدین است كه فرصت ایجاد خطر را برای بچه‌ها به‌وجود می‌آورد. برخلاف انتظار اغلب مردم در ایران، گاهی پسر‌ها به‌خاطر اطمینان‌خاطر بیشتر والدین از آنها نسبت به دخترها، بیشتر در معرض خطر و آسیب قرار می‌گیرند. نكته مورد توجه بعدی این است كه در بعضی موارد، مشكلاتی كه برای كودكان و نوجوانان پیش آمده است مربوط به خیابان و كوچه و مكان‌های ظاهرا ناامن نبوده بلكه اغلب محیط‌هایی كه والدین فكر كرده‌اند افراد آن قابل اعتماد هستند به بچه‌ها آسیب زده است؛ پس همیشه خانه دوستان و آشنایان امن نیست و مراقبت و آموزش بچه‌ها نباید درباره هیچ‌كس استثنا داشته باشد. زمانی كه والدین، اجازه می‌دهند كه دختران كوچك‌شان در حضور آنها، مورد انواع محبت‌ها و نوازش‌ها قرار گیرند، یعنی خود به كودك‌شان گفته‌اند كه مراقبت از حریم استثنابردار است! هر مكانی كه بزرگ‌ترها در آن حضور دارند جای مناسبی برای بچه‌های كوچك نیست. در محافل صمیمی بزرگ‌ترها ممكن است گفت‌وگوهایی رد و بدل شود كه شنیدنش برای نوجوان‌ها فایده‌ای نداشته باشد؛ پس مدیریت حضور بچه‌ها در این فضا‌ها با شماست.

بچه‌ها را با پوشش مناسب بزرگ كنید

تا سال‌ها این پدر و مادر هستند كه تهیه لباس و پوشاك بچه‌ها را به‌عهده دارند. والدین باید با انتخاب صحیح نوع پوشش برای دختر و پسر خود، هم حیا را در آنها تقویت كنند و هم اینكه به آنها یاد بدهند كه حریم بدنشان با پوشش درست و صحیح حفظ می‌شود. مسئله پوشش درست، نقش تربیتی ویژه‌ای در این زمینه دارد. كودكی كه از سنین پایین عادت نكرده باشد با پای لخت به خیابان برود، احتمال اینكه مورد آسیب جنسی قرار بگیرد به‌شدت كمتر است.

باورهای مذهبی را تقویت كنید

در تمام دنیا باورهای مذهبی مهم‌ترین نقش را در عزت‌نفس جنسی و كنترل آسیب‌های جنسی به‌عهده دارند. امیرالمومنین(ع) می‌فرمایند: هركس نفسش را گرامی داشت، زشتی درنظرش پست می‌شود.

تقویت قدرت معنوی كودكان و نوجوانان با شیوه‌های تدریجی، انعطاف‌پذیر و باجذابیت و به‌دور از اجبار و تحمیل می‌تواند به رشد حیا و خویشتن‌داری جنسی فرزندتان كمك كند. احترام به شخصیت كودك كه از نامگذاری او شروع می‌شود، انتخاب كلمات برای صحبت با او، وقت گذاشتن برای او و مشورت خواستن از او به او عزت‌نفس می‌دهد. به روایت قرآن آن‌چیزی كه حضرت یوسف را از وسوسه زلیخا حفظ كرد یا آنچه علت رفتار زیبای دختران حضرت شعیب بود حیا و عزت نفس آنها بود. كسی كه خود را محترم بداند به‌نظرش سنخیتی بین او و گناه یا قبول تعرض به حریم او یا بی‌احترامی به حریم دیگران وجود ندارد. انس خانواده‌تان را با نماز بیشتر كنید. هرچقدر یك نماز كامل‌تر انجام شود قدرت بازداری از خطاها و حرام‌ها را در فرد بیشتر می‌كند. به ظاهر زیبای معنوی، رفتار درست خداپسندانه و خلقیات خوب فرزندتان توجه كنید، او را تشویق كنید و برای او دعای خیر كنید.

بیكاری آفت است

كودكان و نوجوانان را به حال خودشان رها نكنید. آموزش و فراگیری انواع مهارت‌ها و هنرها و ورزش كردن به‌صورت حرفه‌ای می‌تواند برای بچه‌ها هدف تعیین كند. تعیین هدف و موفقیت در این زمینه‌ها ذهن و جسم بچه‌ها را مشغول می‌كند. بیكاری نخستین آسیبی كه می‌رساند بروز افكار منفی است.

نكته‌ها:

می‌توان گفت به اندازه‌ای كه نیازهای روحی و روانی كودك و نوجوان در خانواده تامین شود، احتمال خطای جنسی فرزندان كم خواهد شد. این خطا گاهی نه به معنی فاسد بودن بلكه نوعی كنجكاوی و جلب‌توجه است. دقت به وضعیت كودكان و نوجوانان آسیب‌دیده نشان می‌دهد كه تأیید اجتماعی خانواده و گروه‌های عضو،به مصونیت یا كژرفتاری كودكان و نوجوانان دامن می‌زند. میزان احساس تعلق كودك به خانواده، حمایت خانواده از بچه‌ها و توانایی حفظ در برابر آسیب‌ها را بالا می‌برد.

 

 

 

شاید یكی از مهم‌ترین نگرانی‌های پدر و مادرها در جامعه شلوغ و پر همهمه امروزی، تربیت و سلامت جنسی نوجوان‌شان باشد. در شرایطی كه...

منبع: هفته نامه سلامت