بگو مـامـان...!

مجله سیب سبز - بهاره اسلامی: حتی همان غان و غون‌های روز‌های اول هم برای والدین از زیبا‌ترین تصنیف‌ها شیرین‌ترند. شیرینی که با یک لبخند و بوسه به کودک هم منتقل می‌شود و انگیزه او برای تکرار اولین صداهایی که حنجره‌اش از پس ایجاد‌شان بر‌آمده را بیشتر می‌کند.گرچه همه والدین با عبور کودک‌شان از یک‌سالگی انتظار شنیدن کلمات متعدد و حتی جملات ساده را از او دارند، اما بعضی کودکان حتی پس از فوت کردن شمع تولد‌شان هم چیز زیادی را به زبان نمی‌آورند و تعداد واژگانی که به زبان می‌آورند از انگشتان یک دست هم فراتر نمی‌رود.

اگر شما مادر کودکی نوپا باشید، انتظار شنیدن اولین کلمات از او ممکن است در آغاز پر از اشتیاق و بعد از گذشت مدتی سرشار از اضطراب باشد، اما اگر این مطلب را بخوانید هم می‌توانید به کودک‌تان در یادگرفتن اولین واژه‌ها کمک کنید و هم با داشتن انتظاری منطقی از او، بدانید که تا کجا باید صبر کنید و از چه زمانی به بعد باید پای متخصصان را به این ماجرا باز کنید.


اگر پسر است، دیر نشده

از قدیم می‌گفتند که پسرها دیرتر از دخترها به حرف می‌آیند و راه می‌افتند اما برای والدینی که پسر دارند، این توجیه مادربزرگ‌ها آرامش‌بخش نیست. اما اگر شما هم یکی از این مادران باشید، شاید دانستن اینکه از نظر علمی این واقعیت قدیمی توجیه‌پذیر است به شما کمک کند. روانپزشک‌ها می‌گویند دخترها معمولا زودتر از پسرها حرف زدن را شروع می‌کنند چون برخی بخش‌های مغز پسرها که مسئولیت به‌دست آوردن چنین مهارت‌هایی را برعهده دارد دیرتر از دخترها رشد می‌کند، اما به نوشته تایم، از نظر گروهی دیگر از محققان از آنجا که مادرها با کودکان دختر خود بیشتر از  کودکان پسر سخن می‌گویند، بچه‌های پسر دیرتر حرف زدن را شروع می‌کنند.

آنها معتقدند هرچه والدین در سال‌های اولیه ارتباط بیشتری با کودک‌شان داشته باشند و بیشتر با او صحبت کنند، فرزندشان زودتر به مهارت‌های گفتاری دست پیدا می‌کند. از نظر آنها شنیدن صدای مادر به نسبت صدای پدر تاثیر بیشتری بر کودکان دارد و اگر می‌خواهید فرزندتان زود به حرف بیاید، خودتان مدام با او حرف بزنید؛ چراکه کودکی که 9ماه در شکم شما بوده به صدای شما بیشتر از هر کسی عادت دارد و آن را درک می‌کند.

مغز بچه‌ها را نرمش دهید

مهم نیست کود‌ک‌تان معنای کتابی که برایش می‌خوانید را درک می‌کند یا اینکه تک‌تک کلمات شما را می‌فهمد. از نظر محققان هرچه با او بیشتر حرف بزنید، توانایی‌های مغزی‌اش را بالاتر می‌برید. به نوشته گاردین، از نظر آنها اگر هنگام خواب برای کودکان کتاب بخوانید و درست از زمان تولد با آنها صحبت کنید، قدرت مغز‌شان هر روز بیشتر از قبل می‌شود و همین تلاش‌ها حتی بر توانایی تحصیلی‌شان هم تاثیر می‌گذارد.

به گفته پژوهشگران، بچه‌هایی که والدین‌شان زیاد با آنها حرف نمی‌زنند، در تست‌های زبان عملکرد خوبی ندارند و حتی در 24ماهگی، 6ماه از همسالان خود عقب‌تر به‌نظر می‌رسند. با‌توجه به بررسی‌های آنها عقب بودن این بچه‌ها به 24ماهگی محدود نمی‌شود و 6سال بعد، در مدرسه هم این کودکان مهارت‌های پایین‌تری را به نمایش می‌گذارند.

مامان، بابا می‌گوید؟

محققان می‌گویند بچه‌ها تا قبل از 24ماهگی، حتی اگر کامل نمی‌توانند حرف بزنند، باید این لغت‌ها را بلد باشند و در طول روز بارها از آنها استفاده کنند. به گزارش دیلی‌میل 25لغتی که محققان در این فهرست جا داده‌اند عبارتند از: «مامان، بابا، نی‌نی، شیر، سلام، توپ، آره، نه، سگ، چشم، موز، بیسکوییت، گرم، مرسی، حمام، کفش، کتاب،‌ تمام شد، بیشتر، بینی/‌دماغ، آبمیوه، گربه، ماشین، کلاه، بای بای.» به عقیده آنها اگر کودکی تا دو سالگی این واژه‌ها را یاد نگرفت، می‌توانیم بگوییم سرعت یادگیری در او پایین است.

البته آنها در اینکه برخی کودکان بدون داشتن هیچ نقص مغزی و ناتوانی در یادگیری دیرتر از بچه‌های دیگر به حرف می‌آیند تردیدی ندارند و بر این باورند که اغلب بچه‌هایی که حتی این 25لغت را تا دو سالگی یاد نگرفته‌اند، در ماه‌های آینده عقب‌ماندگی‌شان را جبران می‌کنند. باتوجه به ارزیابی‌های آنها، اگر کودک تا 5/2سالگی این لغات را ادا نکرد، بهتر است با کمک یک متخصص علت موضوع را بررسی کنید و اگر این زمان از 3سالگی هم گذشت، دیگر نباید موضوع را ساده بگیرید و حتما با کمک گفتاردرمانگر‌ها، روانپزشک‌ها و شنوایی‌سنج‌ها، عواملی که ممکن است این تاثیر را ایجاد کرده باشند را بررسی کنید.

تلویزیون جای شما را نمی‌گیرد

اگر تصور می‌کنید با مدام روشن کردن تلویزیون کمکی به رشد ذهنی و زبانی فرزندتان می‌کنید در اشتباهید. بچه‌ها بیشتر از آنکه از شخصیت‌های کارتونی یاد بگیرند، از شما، حرف‌ها و رفتارهای‌تان الگو‌برداری می‌کنند. بی‌بی‌سی هلث نوشته است بچه‌ها به‌ویژه در ماه‌ها و سال‌های اول زندگی بیشتر از آنکه به تماشای تلویزیون نیاز داشته باشند، به ارتباط رودررو و مستقیم با پدر به‌ویژه مادر‌شان محتاجند.

پس با دیدن تبلیغ برنامه‌های رنگارنگی که ادعا می‌کنند هوش کودک شما را بالا می‌برند وسوسه نشوید و این ارتباط را از کودک‌تان دریغ نکنید. پژوهش‌هایی که روی سی‌دی‌های بیبی انشتین کمپانی والت دیزنی انجام شده هم هیچ اثربخشی مثبتی را درمورد این مجموعه ثابت نکرده و گروه دیگری از محققان هم تاکید می‌کنند که تماشای تلویزیون تا قبل از دو سالگی هیچ فایده‌ای به حال کودکان ندارد و تنها قدرت خلاقیت و مهارت‌های حرکتی آنها را کاهش می‌دهد.

بچگانه حرف نزنید

کودک‌تان به عکس می‌گوید «ات»؟ دلیلی ندارد هر بار که به او عکس نشان می‌دهید بگویید «ات» را ببین! فرزند شما از نظرش همان واژه‌ای را به زبان می‌آورد که شما می‌گویید و اگر به‌خاطر تقلید از او چیزی که می‌شنوید را به زبان بیاورید، او گیج می‌شود و می‌خواهد واژه دوم را هم به شیوه خودش ادا کند. دیلی‌میل نوشته است که باتوجه به بررسی‌ها، بچگانه حرف زدن نه تنها کمکی به یادگیری زبان در کودکان نمی‌کند، بلکه یادگیری مهارت‌های زبانی را هم در آنها به تاخیر می‌اندازد.

پس به جای اینکه به‌خاطر جلب توجه کودک‌تان کلمات را اشتباه ادا کنید و او را هم به اشتباه بیندازید، لحن‌تان را آرام و کودکانه کنید. بچه‌ها از اینکه آرام و آهنگین با آنها حرف بزنید خوش‌شان می‌آید.


خوشحال نشوید؛ شما را صدا نمی‌کند

وقتی کوچولوی‌تان اولین‌بار «ماما»، «بابا» یا «دادا» را به زبان می‌آورد، ممکن است از اینکه شما را صدا کرده احساس غرور کنید. اما به نوشته دیلی‌میل، واقعیت این است که گفتن این حروف به معنای این نیست که فرزندتان شما را صدا کرده. بچه‌ها برای خودشان آواهایی را به زبان می‌آورند که هیچ معنای خاصی را ندارد اما بزرگ‌تر‌ها فورا آنها را به واژه‌های مشابه نسبت می‌دهند و معنایی را برای این حروف بی‌معنا پیدا می‌کنند. همه اینها درحالی اتفاق می‌افتد که بچه‌ها در دنیای خودشان هستند و تنها صداهایی که به نظرشان جالب می‌آید و ادا کردن‌شان برای حنجره آنها آسان است را تولید می‌کنند.

محققان می‌گویند «د» یکی از آسان‌ترین حروف برای کودکان است و معمولا اول از همه تلفظ می‌شود و بعد از آن هم «م»، حرفی آسان است و کودکان با ادا کردنش این تصور را در مراقبت‌کنندگان ایجاد می‌کنند که حرف زدن یاد گرفته‌اند. البته این تصورات اشتباه چندان هم بی‌فایده نیستند. زبانشناسان می‌گویند وقتی اطرافیان کودک از دل صداهای بی‌معنایی که تولید می‌کند یک کلمه را حدس می‌زنند و آن را تکرار می‌کنند، همان صوت را برای کودک تقویت می‌کنند و باعث می‌شوند که دوباره آن را به‌کار ببرد. درحالی که اگر صوت تولید شده در زبان مراقبت‌کنندگان معنایی نداشته باشد، جدی گرفته نمی‌شود و کودک هم خیلی زود آن را فراموش می‌کند و از چرخه تولید صدا خارج می‌کند.