بچه یكیش خوبه، دو تاش بسه؟

مجله سیب سبز - محبوبه عطایی: یك‌سوم جمعیت كشور را تك‌فرزندها تشكیل می‌دهند؛ بچه‌هایی كه همبازی‌شان مادر و مادربزرگ است، نه خواهر و برادر. برخی می‌گویند دلیلی برای نگرانی در این مورد وجود ندارد و پرورش یك فرزند در شرایط مناسب بهتر از بزرگ كردن چند كودك در شرایط نامساعد است. گروه دیگری هم معتقدند تك‌فرزندی می‌تواند پیامدهای نگران‌كننده‌ای برای اجتماع و جمعیت یك‌سومی به همراه بیاورد.

به بهانه جدال میان این دو گروه و نگرانی مسئولان درمورد سرنوشت جامعه‌ای كه تك‌فرزندی در آن باب شده، سری به یافته‌های پژوهشگران زدیم. محققان می‌گویند تنها فرزند خانواده بودن را نه می‌توان كاملا منفی و آسیب‌زننده دانست و نه به‌عنوان یك برگ برنده از آن یاد كرد، با این وجود برخی از یافته‌های آنها ادعای مسئولان را تایید می‌كند و نشان می‌دهد كه تك‌فرزندان مشكلاتی را در زندگی‌شان یدك می‌كشند و بعدها هم اجتماع و ساكنانش را درگیر مشكلاتی می‌كنند.

ممكن است طلاق بگیرند

امكان جدا شدن از همسر، موضوعی است كه باتوجه به آمار سرسام‌آورش این روزها ممكن است سراغ هر كسی برود اما محققان می‌گویند این احتمال برای تك‌فرزندها بیشتر است. محققان می‌گویند داشتن خواهر و برادر احتمال طلاق گرفتن در آینده را كاهش می‌دهد. از نظر آنها هر خواهر یا برادری كه به زندگی فرد اضافه می‌شود (تا تعداد 7 نفر) احتمال جدا شدن او از همسر آینده‌اش را دو درصد كاهش می‌دهد. به‌گفته محققان، زندگی مشترك تك‌فرزندها ناپایدارتر است و این افراد توانایی كمتری برای سازگار شدن با مشكلات بعد از ازدواج و حل كردن‌شان دارند، درحالی‌كه افرادی كه تجربه زندگی با خواهر و برادر را داشته‌اند، راحت‌تر از پس حل مشكلات زندگی‌ زناشویی‌شان برمی‌آیند.


بیماری تهدیدش می کند

محققان می‌گویند بچه‌دار شدن می‌تواند سلامت مردها و زنها را تضمین كند، اما به شرط اینكه به تك‌ فرزندی اكتفا نكنند. از نظر آنها خطر ابتلا به بیماری‌هایی كه جان افراد را تهدید می‌كند- مثل سرطان و بیماری‌های قلبی- با به دنیا آمدن فرزندان كمتر می‌شود اما مادران محققان بر این باورند كه زنان و مردانی كه فرزند ندارند یا یك فرزند دارند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ها و خطر مرگ قرار می‌گیرند. از طرف دیگر آنهایی كه سه فرزند یا بیشتر دارند هم در معرض این خطر باقی می‌مانند؛ چراكه استرس بیشتری را تجربه می‌كنند.

شاید جانی شود

می‌دانیم از كلمات ناخوشایندی استفاده می‌كنیم اما چاره‌ای نداریم. ما تنها یافته‌های محققان را به اطلاع شما می‌رسانیم. آنها باتوجه به بررسی‌هایی كه در فنلاند انجام داده‌اند، دریافته‌اند كه احتمال بروز رفتارهای خشونت‌آمیز و ارتكاب جرم در تك‌فرزندها بیشتر است. محققان می‌گویند تك‌فرزند بودن مساوی با جانی شدن نیست اما در میان فهرست جنایتكاران نام كسانی كه خواهر و برادر ندارند بیشتر به چشم می‌خورد. شاید به همین دلیل است كه روانشناسان كودك، داشتن دو فرزند را بیشتر از پرورش یك فرزند توصیه می‌كنند.

باسوادتر هستند

گرفتن نمرات بهتر و دستیابی به مدارج بالاتر علمی، شانسی است كه معمولا در خانه تك‌فرزندها را می‌زند. معلوم نیست توجه بیشتر خانواده‌ها، دسترسی به امكانات بهتر یا چه عوامل دیگری در این مورد تاثیرگذار است اما آنچه در مطالعات جامعه‌شناسان آمریكایی اثبات شده، این است كه تك‌فرزندها بیشتر به دانشگاه وارد می‌شوند و در مدرسه و دانشگاه هم نمرات بهتری می‌گیرند. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه بچه‌های تك‌فرزند همیشه در كلاس درس یك سر و گردن از همكلاسی‌های دیگرشان بالاترند.

چاق‌تر هستند

شاید این یافته پژوهشگران به نظرتان عجیب به نظر برسد اما محققان گروهی از كودكان هفت كشور اروپایی را مورد بررسی قرار داده و دریافته‌اند كه آمار چاقی میان تك‌فرزندها بالاتر است. محققان می‌گویند بچه‌هایی كه خواهر و برادر ندارند، 50 درصد بیشتر از كودكان دیگر در معرض ابتلا به چاقی قرار دارند.

به‌گفته پژوهشگران این كودكان بیشتر از آنكه وقت خود را به بازی و تحرك بگذرانند با تلویزیون سرگرم می‌شوند و كمتر در فضای بیرون از خانه بازی می‌كنند. البته تماشای بیش از اندازه تلویزیون و خانه‌نشینی این كودكان تنها یكی از احتمالاتی است كه در مورد دلیل چاق شدن‌شان مطرح می‌شود و احتمالا عوامل دیگری هم در این مورد دخیل هستند.

با كارهای جمعی میانه ندارند

متخصصان می‌گویند تمایل تك‌فرزندها به حضور و مشاركت در فعالیت‌های جمعی كمتر است و معمولا این كودكان درونگراتر از هم‌سالان‌شان هستند. روانشناسان می‌گویند بسیاری از تك‌فرزندها در به اشتراك گذاشتن داشته‌های‌شان ناتوان هستند و از آنجا كه والدین‌شان تنها همدم آنها هستند، به جای نشان دادن رفتارهای مناسب سن خود، از رفتار بزرگسالان الگو‌برداری می‌كنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه مشكلات رفتاری در میان كودكان تك‌فرزند بیشتر به چشم می‌خورد اما از نظر محققان این كودكان هوش بالاتری نسبت به همسالان غیر تك‌فرزندشان دارند.

خوشحال‌ترند

درحالی‌كه بسیاری از افراد معتقدند تك‌فرزندی یعنی تنهایی و افسردگی، روانشناسان انگلیسی معتقدند با وجود تمام بدی‌هایی كه در مورد تنها بودن و تك‌فرزندی گفته می‌شود، این كودكان از آنهایی كه خواهر و برادر دارند خوشحال‌تر و فعال‌تر هستند. بررسی‌های آنها نشان می‌دهد بچه‌هایی كه خواهر و برادر دارند همیشه نگران و ناخشنود هستند اما از آنجا كه تك‌فرزندها نیازی ندارند داشته‌های‌شان را با كسی تقسیم كنند، از زندگی‌شان رضایت بیشتری دارند. محققان می‌گویند وقتی از تك‌فرزندها پرسیده می‌شود كه آیا دوست دارند به قیمت تقسیم دارایی‌های‌شان با خواهر و برادر از تنهایی در بیایند، با پاسخ منفی آنها روبه‌رو شده‌اند.

دست و دلبازترند

گرچه برخی معتقدند دست و دلبازی و خساست ویژگی‌های ذاتی هستند اما از نظر محققان آدم‌ها با این ویژگی‌ها به دنیا نمی‌آیند و به‌تدریج آنها را كسب می‌كنند. از نظر آنها آدم‌هایی كه خواهر و برادر ندارند و تنها فرزند خانواده هستند، بیشتر احتمال دارد كه دست و دلباز شوند و خساست را كنار بگذارند. به‌گفته محققان هرچه احساس مسئولیت‌پذیری در افراد بالاتر باشد، دست و دلبازتر می‌شوند و باتوجه به پژوهش‌های آنها، از آنجا كه تك‌فرزندها مسئولیت‌پذیری بیشتری دارند، زودتر و راحت‌تر از كسانی كه خواهر و برادر دارند خساست را كنار می‌گذارند.

 اعتمادبه‌نفس‌شان بالاتر است

روانشناسان می‌گویند افرادی كه از بدو تولد امنیت بیشتری را احساس كرده‌اند، اعتمادبه‌نفس بیشتری هم دارند و این همان دلیلی است كه اعتمادبه‌نفس تك‌فرزندها را بالا می‌برد. محققان می‌گویند تك‌فرزندها بیشتر از بچه‌هایی كه خواهر و برادر دارند امنیت را لمس كرده‌اند و با اعتمادبه‌نفس‌تر هم هستند به همین دلیل زودتر به فعالیت‌های اقتصادی وارد می‌شوند و زندگی راحت‌تری برای خود می‌سازند. بررسی‌های دیگری هم نشان می‌دهد كه این افراد زودتر از كسانی كه خواهر و برادر دارند زبان باز می‌كنند.


مسئولیت‌پذیرترند

حتما شنیده‌اید كه فرزندان بزرگ خانواده مسئولیت‌پذیرتر از بچه‌های دیگر هستند اما تنها بچه‌های بزرگ نیستند كه احساس قوی مسئولیت‌پذیری دارند، محققان می‌گویند تك‌فرزندها هم بی‌اندازه مسئولیت‌پذیرند و اشتباهات‌شان را به گردن دیگران نمی‌اندازند. به گفته محققان درست است كه این افراد تمایل زیادی به انجام كارهای گروهی ندارند اما زمانی كه كارشان را به صورت انفرادی انجام می‌دهند، مسئولیت‌پذیری را هم چاشنی‌اش می‌كنند و به بهترین شكل آن را به پایان می‌رسانند.

تك‌فرزندها را بیشتر بشناسید

  1- می‌خواهند دنیا را تغییر دهند

خصوصیات تك‌فرزندها به بچه‌های اول خیلی شبیه است، آنها همیشه باید پاسخگوی انتظارات ریز و درشت والدین‌شان باشند و به همین دلیل تواناتر از بچه‌های وسط و كوچكتر خانواده‌های چندفرزندی بار می‌آیند. آنها منظم و باوجدان هستند و می‌شود روی حرف‌شان حساب و به آنها اطمینان كرد.

  2- زودرنجند

تخیل قوی یكی از ویژگی‌های تك‌فرزندهاست. آنها می‌دانند چطور از واژه‌ها استفاده كرده و حرف دل‌شان را بیان كنند اما توانایی آنها در چرب‌زبانی همیشه به شخصیتی محبوب بدل‌شان نمی‌كند. آنها حساس و زودرنج هستند و خیلی‌ها به همین دلیل دوست‌شان ندارند.

  3- با هر كسی كنار نمی‌آیند

تك‌فرزندها كمی پرتوقع هستند و گاهی كمال‌گرایی بیش از اندازه كار دست‌شان می‌دهد. برخی روانشناسان معتقدند یك تك‌فرزند، با چنین ویژگی‌هایی بهتر است با كسی كه بچه اول خانواده است ازدواج نكند و سراغ بچه‌های وسطی كه آرام‌تر، صبورتر و حرف گوش‌كن‌تر هستند برود.

فراموش نکنید که...

 آنچه در مطالعات جامعه‌شناسان اثبات شده، این است كه تك‌فرزندها بیشتر به دانشگاه وارد می‌شوند و در مدرسه و دانشگاه هم نمرات بهتری می‌گیرند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بچه‌های تك‌فرزند همیشه در كلاس درس یك سر و گردن از همكلاسی‌های دیگرشان بالاترند، اما نباید فراموش کرد که  به گفته گروهی دیگر از محققان این گروه از بچه‌ها در مقایسه با دیگران تمایل کمتری به حضور و مشارکت در فعالیت‌های جمعی و گروهی دارند و عموما کودکانی درونگرا هستند.