بچه‌ام کچل نشه؟!

مجله سیب سبز: شاید باور نکنید که ریزش مو  کودکان را هم درگیر می‌کند. برخلاف برخی انواع ریزش مو در بزرگسالان که با استرس و تنش در ارتباط است، ریزش مو در کودکان بیشتر به وضعیت جسمی کودک مربوط است که باید به موقع تشخیص داده شده و درمان شود. واقعیت این است که ریزش موی روزانه در بزرگسالان در مورد کودکان صدق نمی‌کند و آنها از سنین کمی بزرگ‌تر شروع به ریــزش موی روزانه می‌کننــد البته والدین باید توجه داشته باشند که برخـی از نوزادان با موهای بسیار کم و سری صاف و براق به دنیا می‌آیند.

بنابراین چنین وضعیتی نباید باعث نگرانی آنها شود زیرا قرار نیست این نوزادان در آینده طاس شوند. دکتر زهرا حلاجی، متخصص پوست و مو و عضو هیئت علمی دانشگاه درباره انواع علل ریزش مو در کودکان و راه‌های درمانـی آن توضیح می‌دهد.

سندرم آناژن

این عارضه از حدود 6 ماهگی تا 6 سالگی ممکن است کودک را درگیر کند. سندرم آناژن در کودکان با موهای طلایی و روشن بیشتر دیده می‌شود. اتفاقی که در این سندرم می‌افتد این است که والدین ابراز می‌کنند موهای فرزندشان خیلی راحت و بدون درد به شکل دسته‌ای کنده می‌شود. البته پوست سر در این عارضه طبیعی است.

تشخیص

به نظر می‌رسد مو‌ها در این اختلال در قسمت پشت سر و در ناحیه نزدیک گردن رشد نکرده‌اند و بیشتر باعث ریزش موی منطقه‌ای می‌شوند. بنابراین ممکن است با بیماری‌هایی مانند ریزش موی سکه‌ای و تریکوتیلومانیا اشتباه شود.


درمان

درمان این عارضه تنها توسط پزشک متخصص و استفاده از داروهای مخصوص انجام می‌شود. اما به طور کلی نگران‌کننده نیست و درمان کامل اتفاق می‌افتد.

عفونت قارچی

عفونت قارچی یا تینه کپیتیس، بیماری قارچی است که با عفونت سطح پوست سر، ابرو و مژه‌ها همراه است. کودکان مبتلا به این بیماری معمولا ریزش موهای تکراری یا موهای خرد شده در بالای سطح سر را دارند. قسمت‌ها و تکه‌های بدون مو معمولا گرد یا بیضی و اغلب نامنظم هستند. گاهی اوقات دیده می‌شود که موها دقیقا روی پوست خرد می‌شوند و به شکل نقاط سیاهی روی پوست سر به نظر می‌آیند.

تشخیص

تشخیص این بیماری در درجه اول براساس ظاهر پوست سر است. این بیماری کودکان زیر سن بلوغ را بیشتر درگیر می‌کند و براساس نوع قارچ درجه التهاب، عفونت و پوسته‌ریزی متفاوت خواهد بود. اگر پزشک به این نوع ریزش مو در کودک مشکوک شود، آزمایش‌های میکروسکوپی تجویز می‌کند تا به تشخیص خود مطمئن شود.

درمان

 این بیماری با یک داروی ضد قارچ به مدت هشت هفته به علاوه شامپوی مخصوص قابل درمان است. این شامپو دو تا سه بار در هفته باید استفاده شود. این بیماری متاسفانه مسری است، بنابراین کودک بدون درمان نمی‌تواند به مدرسه یا مهدکودک وارد شود. اگر کودک به مدرسه می‌رود و البته تحت درمان دارویی قرار دارد، نیازی به ممانعت از ورود او به مدرسه نیست.

استرس

ریزش مو در این کودکان به صورت تکه تکه و موهای شکسته شده با طول‌های متفاوت است. این حالت ممکن است به دلیل این باشد که کودک در معرض استرس‌های زیادی قرار دارد. استرس‌هایی مانند طلاق والدین، از دست دادن والدین یا پدر بزرگ و مادربزرگ، به دنیا آمدن خواهر و برادر دیگر و... .

تشخیص

در اغلب موارد گرفتن شرح حال کامل از بیمار و بررسی مسائل و مشکلات می‌تواند پزشک را به تشخیص قطعی برساند. البته در راه تشخیص باید والدین نیز نقش داشته باشند و شرایطی را کودک در آن قرار دارد، خوب شرح دهند.

درمان

اگر متوجه این نوع ریزش مو در کودک خود شدید، سعی نکنید او را سرزنش کنید، زیرا سرزنش سودمند نیست، بلکه علت دقیق استرس کودک را تشخیص داده و نسبت به رفع آن اقدام کنید.

اختلالات هورمونی

كودكانی كه از اختلال عملکرد تیروئید رنج می‌برند، اغلب به ریزش مو دچار می‌شوند. وقتی كه غده تیروئید کودک پرکار یا کم کار است، سوخت‌وساز بدن نامنظم می‌شود.

 تشخیص

با یك آزمایش خون ساده می‌توان اختلال عملکرد تیروئید را تشخیص داد. توجه داشته باشید كه به‌طور كلی موهای نوزادان پس از تولد دچار ریزش می‌شود و موهای جدیدی جایگزین آن می‌شود و این امر كاملا طبیعی است. بیش از حد شانه زدن یا شستن موها نیز موجب شكستگی و تضعیف ریشه موها می‌شود.

درمان

هرگاه كودك شما دچار ریزش مو شد وحشت نكنید چرا كه در اكثر موارد این شرایط موقتی خواهد بود و پس از مدت كوتاهی برطرف می‌شود. فقط كافی است پیگیر باشید و البته اصول اولیه بهداشت را به كودكان خود بیاموزید.

اختلال  وسواسی جبری

از حدود 12-10 سالگی ممکن است کودک به طور ناخودآگاه اقدام به کندن موهای خود کند. مناطق ریزش نامنظم با حدود مشخص همراه با شکستگی یا ساییدگی تنه مو و خراشیدگی پوست سر است. اختلال وسواسی جبری در این کودکان یكی از علل این عارضه است كه با تعدیل رفتار و مشاوره روانپزشکی بهبود می‌‌یابد. ضایعات تکه‌ای و به صورت موهای خرد شده در اندازه‌های مختلف در سطح آن است. برخی کودکان مبتلا به تریکوتیلوماینا، دچار تریکوفاژی نیز می‌‌شوند، که عبارت است از کندن موها و سپس خوردن آنها که پس از مدتی گلوله‌‌های مو در معده این کودکان انباشته می‌شود. چنانچه این آسیب‌ها طولانی نباشد، با درمان، موها قابل برگشت خواهد بود.

تشخیص

پیش آگهی این نوع ریزش مو در کودکان خوب است. چون در اغلب موارد کودک تحت یک استرس روحی_ روانی استیا مبتلا به بیماری‌های روانپزشکی مثل وسواس، افسردگی و... است.

درمان

اولین قدم در درمان این نوع ریزش مو، مراجعه به روانپزشك یا مشاور و درمان استرس كودك است.

آلوپسی

بروز ناگهانی تکه‌های گرد و بیضی طاسی روی سر به نام آلوپسی معروف است. این تکه‌ها کاملا صاف و بدون مو و بدون التهاب و پوسته هستند. این بیماری معمولا ظرف یک شب یا حداکثر چند روز ظاهر می‌شود. در آلوپسی سیستم ایمنی بدن به فولیکول مو حمله می‌کند.

تشخیص

حدود پنج درصد از کودکان مبتلا به آلوپسی‌آره‌تا فرم پیشرفته‌تری از بیماری را نشان می‌دهند که شامل از دست رفتن همه مووهای سر است. برای تشخیص این بیماری آزمایش خاصی وجود ندارد و متخصصان پوست اغلب این بیماری را با رد سایر علل طاسی و بررسی‌ تکه‌های طاسی از نزدیک تشخیص می‌دهند. البته آزمایش کشیدن موها در اطراف ضایعه کمک‌کننده است.

اگر موها به راحتی کنده شود، نشان می‌دهد ضایعه فعال بوده و باید منتظر ادامه طاسی بود اما به طور کلی درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد. هرچند از برخی داروها برای رویش مجدد مو استفاده می‌شود اما این داروها از ایجاد ضایعات جدید جلوگیری نمی‌کند.

درمان

اگر ریزش مو در حد یکی دو تکه کوچک باشد و تکه‌ها به هم متصل نشده و ناحیه وسیعی را در برنگرفته باشند، به راحتی قابل درمان است اما در صورتی که این ریزش منتشر شده باشد و موهای ابرو و مژه و بدن را نیز درگیر کرده باشد، درمان به سختی انجام می‌شود اما به طور کلی با درمان مناسب درصد بالایی از بیماران تمامی موهای از دست رفته خود را ظرف مدت یک سال باز‌می‌یابند. البته در برخی بیماران این بازگشت زودتر اتفاق می‌افتد. این کودکان باید فقط و فقط تحت نظر متخصص پوست درمان شوند.

مجله شهرزاد:  تغذیه مناسب اهمیت زیادی در تندرستی انسان و پیشرفت او در امور اجتماعی دارد. امروزه تغذیه مناسب یکی از گزینه‌های رفاه محسوب می‌شود.به همین دلیل چاقی دوران کودکی یکی از مهم‌ترین مسائل پزشکی است زیرا تاثیر زیادی بر زندگی کودک دارد و خطر ابتلا به بیماری‌ها را در او افزایش داده وباعث ایجاد مشکلات روحی واجتماعی می‌شود. احتمال بروز چاقی در بزرگسالی در کودکان چاق زیاد است و همچنین خطر بیماری‌هایی مثل بیماری قلبی و سکته به همان نسبت زیاد است. بنابراین آموزش تغذیه به کودکان و نوجوانان در زمان رشد در سلامت خانواده  و بالتبع آن جامعه تاثیر خواهد داشت.

 از آنجا  که گرایش به مصرف فرآورده‌های پروتئینی مانند سوسیس و کالباس و فست‌فودهای کم‌ارزش به عنوان وعده غذای اصلی، در جامعه زیاد شده که این مسئله نشانه کم‌بودن دانش تغذیه ایرانیان است.دوران کودکی بهترین زمان برای جلوگیری از تشکیل سلول‌های چاقی در کودکان است.اختلالات روانی مانند تنبلی، افسردگی، مشکلات اجتماعی در کودکان، طردشدن از سوی دیگران به ویژه همسالان، کاهش اعتماد‌به‌نفس و احساس ناامنی و مورد تمسخر و آزار قرارگرفتن از جمله مسائلی است که در کودکان چاق دیده می‌شود. حتی خود خانواده نیز که در ابتدا با کلماتی مانند تپل، بامزه و... از چاقی کودک نوپای خود یاد و او را به پرخوری تشویق می‌کند، کودک را تنبل و چاق می‌خواند و باعث آزار روانی او می‌شود.بی‌تحركی كودكان وكاهش فعالیت بدنی (استفاده بیش از حد از كامپیوتر، تماشای تلویزیون به مدت طولانی و ...) و كاهش فرصت‌های بازی در خارج از منزل موجب می‌شود بخشی از انرژی دریافتی از مواد غذایی در بدن به صورت چربی تجمع پیدا كرده و سبب اضافه وزن و چاقی شود.


کودکانی که به طور مرتب بیشتر از نیازشان، انرژی دریافت می‌کنند و دچاراضافه وزن می‌شوند، اگر چنین روندی را تغییر ندهند، بیش از پیش چاق خواهند شد.

عوامل مختلف زیادی باعث عدم تعادل بین انرژی مصرفی و دریافتی می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:

1-عوامل ژنتیک: در برخی خانواده‌ها چاقی ارثی است و احتمال چاقی در کودکی که پدر،مادر،خواهر یا برادرش چاق هستند، زیاداست.البته عوامل ژنتیک به تنهایی باعث چاقی نمی‌شود. چاقی زمانی که کودک بیش از مقدار مورد نیاز خود انرژی دریافت کند، اتفاق می‌افتد.
2- عادات غذایی: امروزه افراد غذاهای سالم و مغذی مثل میوه، سبزی و غلات کامل(سبوس‌دار) را کمتر و غذاهای آماده و نوشابه را بیشتر مصرف می‌کنند.این مواد خوراکی دارای چربی و کالری بالایی هستند وسایرمواد مغذی درآنها کم است.

3- فعالیت بدنی و ورزشی: تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی در بین کودکان باعث کاهش تحرک بدنی در آنها شده است. به عنوان مثال، کودکان آمریکایی به طور متوسط روزانه 3 ساعت به تماشای تلویزیون می‌پردازند و معمولا در این مواقع خوراکی‌ها و تنقلات پرکالری فراوانی مصرف می‌کنند.چنین کارهایی باعث بی‌تحرکی و کاهش مصرف انرژی می‌شود.


اگر کودک شما چاق است می‌توانید از افزایش وزن او جلوگیری کنید. پدر و مادر می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا وزن خود را در حد طبیعی نگه دارد.

•  در دوران نوزادی، شیرخوارگی و زمان شروع غذای کمکی، می‌توانید از چاقی کودک پیشگیری کنید.

•  در سنین پایین باید به کودک میان وعده‌های مغذی و کم چرب بدهید و هر روز او را تشویق به انجام فعالیت بدنی ( مثل انواع ورزش‌ها ) کنید.

•  می‌توانید به بچه‌های بزرگتریاد بدهید که غذاهای سالم و مغذی را برای خود انتخاب کنند و ورزش‌های مفید انجام دهند.همچنین باید مدت زمان تماشای تلویزیون و بازی کامپیوتری یا ویدئویی را کاهش دهند. به آنها یاد دهید غذاهای سالم و مغذی را برای خود انتخاب کنند و ورزش‌های مفید را انجام دهند.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه در مورد چاقی کودکان وراهکارهای کاهش وزن در کودکان نکاتی را مطرح می‌کند.

بر اساس تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در کودکان و نوجوانان مهم‌ترین علت چاقی دریافت خوراکی‌های پرکالری است. خوراکی‌های پرکالری مانند فست فود و غذاهای پرچرب است که مقداری کالری در واحد وزن دارند.کاهش فعالیت‌های بدنی و زندگی شهری و آپارتمانی به نوعی فرصت ورزش کردن را از همه خانواده‌ها گرفته است. نبود امکانات ورزشی در پارک‌ها و همچنین رفتارهای اشتباه غذاخوری و غذاهای صنعتی که نیمه پخته هستند ونیاز به جویدن کمتری دارند، باعث می‌شوند غذا سریع‌تر مصرف شود که همین سبب می‌شود حجم زیادی غذا مصرف شده که منجر به چاقی می‌شود.

به صورت کلی عوامل چاقی در کودکان را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد.

•  خوردن غذاهای پرکالری و غذاهای صنعتی که دریافت چربی را افزایش می‌دهند. هر یک گرم چربی 9 کیلوکالری و هر یک گرم پروتئین 4 کیلوکالری انرژی دارد. چربی‌ها یا به صورت آشکار یا نیمه پنهان هستند. چربی‌های آشکار مانند ماست پرچرب و شیر پرچرب هستند. همه اینها باعث می‌شود دریافت کالری بیشتر و افزایش وزن ایجاد شود. غذاهای پرکالری مهم‌ترین علت چاقی در تمام دنیا هستند.

•  کاهش فعالیت‌های فیزیکی و ورزش نکردن و تغییر عادات غذاخوری در خانواده‌ها از جمله خوردن غذاهای صنعتی و نیمه پخته که نیاز به جویدن کمتری دارند و سریع مصرف می‌شوند باعث می‌شود احساس سیری طبیعی در بدن دیرتر اتفاق ‌افتد و منجر به اضافه وزن ‌شود.

مسلما کودکان چاق باید وزن‌شان را کم کنند. اول از همه باید عادات مصرف غذایی آنها اصلاح شود. برای این کار اول باید از خانواده شروع کرد. خانواده‌ها باید عادات غذایی را تغییر دهند و از خورن غذاهای فست فود و غذاهای نیمه پخته صنعتی خودداری کنند و فرصت فعالیت فیزیکی و ورزش را برای کودک به وجود بیاورند. رژیم یک مسئله مهم است که بر اساس راهنماهای موجود انجام می‌شود وکاملا استانداد و علمی است.در کودکان زیر 7 سال همانند بزرگسالان  رژیم درمانی صورت نمی‌گیرد چون با توجه به سرعت رشد در این سن ممکن است آسیب‌هایی برای کودک به وجود بیاید وبراساس دستورات سلامت و تغذیه رژیم به معنی رژیم درمانی نیست. انتخاب مناسب خوراکی و عادات درست غذایی خانواده و افزایش فعالیت‌های فیزیکی و ورزش با حمایت خانواده توصیه می‌شود.


کودکانی که بالای 7 سال دارند ممکن است در اثرچاقی درمعرض خطر باشند. براساس استانداردهای سلامت علاوه بر موارد ذکر شده در بالا این کودکان می‌توانند تحت رژیم درمانی واقعی قرار بگیرند.این رژیم باید حتما تحت نظر متخصص تغذیه و با توجه به شرایط کودک،  عادات غذایی و شرایط خانوادگی و پیشینه کودک از هر نظرصورت گیرد. در رژیم هر فرد کالری مورد نیاز او را حساب می‌کنند و برحسب آن رژیم خاص را به فرد می‌دهند.در رژیم برای هر فرد معمولابین 200 تا 500 کیلوکالری کم می‌کنند. منوی غذایی براساس شرایط جسمی و خانوادگی و عواملی که در اجرای رژیم مهم است در نظر گرفته می‌شود.هر رژیم برای هر فرد بر اساس مدت زمان خاصی انجام می‌شود.