برای کودک تان کتاب بخوانید چون ...

هیچ گاه برای خواندن کتاب زود نیست. حتی باید بدانید، جنین ها هم در داخل رحم، صدای مادر را تشخیص می دهند – پس چرا کتاب خوانی را از همان دوران بارداری آغاز نکنید؟

صبح بخیر:

از چه زمانی باید کتاب خوانی برای کودک را آغاز کرد؟

هیچ گاه برای خواندن کتاب زود نیست. حتی باید بدانید، جنین ها هم در داخل رحم، صدای مادر را تشخیص می دهند – پس چرا کتاب خوانی را از همان دوران بارداری آغاز نکنید؟

بر اساس تحقیقات موسسه آمریکایی پزشکی کودک، به محض تولد نوزاد، حتما کتاب خواندن برای او را آغاز کنید. او متوجه کلمات و معانی آنها نمی شود اما صدای شما را می شنود و اصوات گوناگون را تشخیص می دهد. این کار باعث پرورش مهارت شنیداری کودک می شود. 

در ضمن، مهم نیست فرزند شما چند سال دارد، کتاب خواندن برای کودک بهترین فرصت برای در آغوش گرفتن و ایجاد رشته های الفت و مهربانی است. اگر از همان ابتدا کودک خود را به مطالعه کتاب عادت دهید، کتاب به جزوی جدانشدنی از زندگی او تبدیل خواهد شد و از آن لذت خواهد برد.

---

چرا کتاب خواندن برای کودک مفید است؟

کتاب خوانی برای کودک باعث می شود تا به طور همزمان، دایره لغات، تصویرسازی و مهارت های ارتباطی او تقویت شود. در حقیقت، هر چه زودتر سعی کنید با فرزند خود صحبت کنید، همان قدر برای رشد و پرورش او بهتر است.

گزارش دادن در مورد همه چیز به کودک، همچون بیان نام اعضای بدن او هنگام استحمام یا توضیح در مورد همسایه خود هنگام عبور از مقابل خانه آنها بهترین راه برای ارتباط برقرار کردن با کودک است. کتاب خواندن نیز یکی دیگر از روش های بسیار جالب برای تنوع بخشیدن به تعاملات گفتاری شما با یکدیگر است.

کتاب خواندن برای کودک او را با داستان های مختلف، اعداد، رنگ ها و اشکال آشنا می کند و اطلاعات مفیدی در مورد دنیای اطراف به او می دهد. این کار همچنین مهارت های لغوی و حافظه کودک را نیز افزایش می دهد. در نتیجه این کار هنگامی که او فقط یکسال دارد، تقریبا همه صداها و حروفی که برای صحبت به زبان مادری خود نیاز دارد را یاد گرفته است. هر چه کودک کلمات بیشتری بشنود، بهتر صحبت خواهد کرد.

---

برای نوزاد خود چه کتاب هایی باید بخوانم؟

در چند ماه نخست، نوزاد فقط لحن صحبت های شما را متوجه می شود، نه محتویات آن را. به همین دلیل، تکرار برای او بسیار مفید است زیرا کمک می کند تا مهارت های زبانی او رشد کند. برای اینکه روند کتاب خواندن برای نوزاد جذاب باشد سعی کنید با لحن متفاوت و تغییر صدای خود برای شخصیت های مختلف داستان استفاده کنید. اما برای اینکه بدانید چه نوع کتابی برای نوزاد خود بخوانید، می توانید از انواع مجله ها یا کتاب های داستانی که مدت هاست می خواهید مطالعه آن را تمام کنید، استفاده کنید.

همچنین، نوزاد شما از تماشای تصاویر و صفحه های رنگی نیز لذت می برند به همین دلیل، سعی کنید کتاب های مقوایی مخصوص کودکان با تصاویر رنگی و بزرگ برای آنها بخرید و بخوانید.

مهم ترین مساله در این میان این است که کودک از چیزهایی که عاشقشان است – آغوش و صدای شما و کتاب – لذت می برد. این به او می فهماند مطالعه کتاب کاری دوست داشتنی و مهم است.

لازم نیست همه کتاب را یک جا و به طور کامل برای کودک بخوانید. همین که چند دقیقه با صدای بلند برای او بخوانید نیز کفایت می کند.

---

چه نوع کتاب هایی برای کودکان بزرگ تر مناسب است؟

اجازه دهید کودکتان در این رابطه قضاوت کند. کودکان از اینکه آنها را بیرون می برید بسیار خوشحال می شوند. کتاب هایی با تصاویر رنگی و عبارت های گیرا نمونه های مورد پسند آنها هستند. برخی از کودکان از کتاب هایی با عکس های زیاد و برخی دیگر کتاب هایی با سرگرمی های داخلی را دوست دارند و انتخاب می کنند. شاید کودک شما کتاب های شعرهای کودکانه را دوست داشته باشد. به خاطر سپردن اینگونه شعرها بسیار آسان است و شما می توانید در طول روز آنها را با صدای بلند برای فرزندتان بخوانید.

پس از کشف کتاب مورد علاقه کودک خود، سعی کنید نوع دیگری را نیز برای او بخرید. کودکان از کتاب های مختلف با مضامین متفاوت کاملا استقبال می کنند.

کتاب های کاغذی معمولی به سادگی زیر دست و پای کودک پاره می شوند. بنابراین سعی کنید کتاب های مقوایی با صفحه های ضخیم برای او خریداری کنید.

---

کتاب های صوتی و دیگر رسانه های دیجیتال چه تاثیری بر کودک دارند؟

کودکان تمایل دارند با کلماتی که بیان می شوند نوعی ارتباط احساسی برقرار کنند. بنابراین، تا حد امکان آنها را از کتاب های صوتی و رسانه های دیگر همچون کامپیوتر، تلویزیون و رادیو دور کنید. کارشناسان توصیه می کنند وسایلی همچون تلویزیون و دیگر رسانه های دیجیتال برای کودکان بالای دوسال مناسب است و تا پیش از آن سن نباید استفاده شوند.

قرار دادن کودکان در مقابل رادیو و تلویزیون باعث بیگانگی کودکان می شود. برنامه های تلویزیون چیز مفیدی برای نوزادان زیر دوسال ندارند. همچنین تاثیری که بازی، توضیح و معرفی اسباب بازی ها و خواندن کتاب برای آنها دارد را نیز ندارند.

---

آیا جایز است از همان ابتدا اصوات و حروف را به کودک آموزش داد؟

هنگام خواندن کتاب برای کودک به بزرگ ترین لذت دنیا که در آغوشتان نشسته است توجه کنید نه آموزش الفبای زبان. توجه و تاکید بر نحوه بیان کلمات و حروف و تلاش برای آموزش آنها به کودک لذت کتاب‌خوانی  را از بین می برد.

وقتی زیاد برای کودک خود کتاب بخوانید، او در زمان لازم می تواند ارتباط میان اصوات و کلمات را تشخیص دهد. در این زمان، آموزش لذت بردن از مطالعه کتاب به کودک بسیار بیشتر از آموزش اصوات و الفبا برای او مفید و لازم است.
کودکان چگونه از کتاب خوانی بهترین استفاده را می کنند؟

نوع رابطه ای که شما با فرزند خود دارید تعیین کننده حداکثر استفاده ای است که کودک می برد. به کودک خود کمک کنید تا با داستان کتاب ارتباط برقرار و آن را در زندگی واقعی درک کند.

به طور مثال، اگر در داستان کتاب یک توپ زرد وجود دارد، به توپ قرمزی که در خانه دارد اشاره کنید و از او بپرسید: «توپ زرد یا توپ قرمز را بیشتر دوست داری؟» و بلافاصله به او پاسخ دهید که: «من فکر می کنم تو توپ قرمز را بیشتر دوست داری زیرا می توانی با آن در خانه بازی کنی.»

اگر کودک‌تان کوتاه قد است، بخوانید!

امروزه خیلی کمتر به این نکته توجه می‌کنیم که چاقی، به ویژه چاقی دوران کودکی، می‌تواند پیامدهای جبران ‌ناپذیری به دنبال داشته باشد که یکی از عوارض آن کوتاه قدی است.

عوامل بسیار زیادی بر کوتاه قدی کودکان تاثیر می‌گذارد. اگر نقش ژنتیک را که عامل بسیار مهم و فاکتوری کلیدی محسوب می‌شود کنار بگذاریم، بحث تغذیه به میان می‌آید و اینکه چه مواد مغذی و چه نوع تغذیه‌ای می‌تواند بر کوتاه ‌قدی یا بلند قدی کودکان تاثیر بگذارد.

شاید امروزه خیلی کمتر به این نکته توجه می‌کنیم که چاقی به ویژه چاقی دوران کودکی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد که یکی از عوارض آن کوتاه قدی است.

لازم به توضیح است چاقی‌ای که از دوران کودکی آغاز شود، در مقایسه با چاقی‌ای که در بزرگسالی ایجاد می‌شود، قطعا عوارض بیشتری در دوران بزرگسالی به همراه دارد.

چاق 2 دسته‌اند

دو نوع تجمع چربی در بدن داریم. در یک نوع سلول‌های چربی قابلیت دارند 85 تا 90 درصد حجم خود چربی ذخیره کنند و مثل یک بادکنک بزرگ شوند. در نوع دوم اگر رژیم‌ غذایی کودک یا فرد بیش از حد نیاز حاوی کالری باشد، این سلول‌ها که مثل بادکنک بزرگ شده‌اند تقسیم شده و بستر بیشتری برای تجمع چربی حاصل می‌شود.

به نوع دوم چاقی هایپرپلازی گفته می‌شود. کودکان مبتلا به این نوع چاقی به دو دسته تقسیم می‌شوند.

یک دسته آنهایی که از ابتدا چاق متولد شده‌اند و برخی که با وزن کم متولد شده‌اند ( وزن زیر 2500 گرم ) و خانواده چون فکر می‌کنند نوزاد ریز جثه است، سعی می‌کنند با رسیدگی‌های مداوم با زور و اجبار یا با جایزه به کودک غذا بخورانند.

این کودکان به طور ناگهانی در سن دبستان چاق می‌شوند. اولین نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که حتی اگر کودک شما حین تولد وزن کمی داشته، هیچ اصراری به اضافه وزن او نداشته باشید و اگر طبق منحنی رشد وزن طبیعی پیدا کرده مطمئن باشید مشکل خاصی ایجاد نخواهد شد و کودک شما کاملا سالم است.

چاقی دوران کودکی چه عوارضی دارد؟

یکی از عوارض چاقی در دوران کودکی شکل‌گیری سلول‌های چربی از کودکی و بروز ناراحتی‌ها و حملات قلبی در دوران نوجوانی و جوانی و قبل از رسیدن به 30 سالگی است که گاهی حتی به مرگ منجر می‌شود.

کودکان چاق معمولا بدون آنکه والدین مطلع باشند مشکل فشارخون هم دارند. در نهایت پروفایل لیپیدی یا چربی خون، کلسترول و گلیسیرید خون این کودکان بالا بوده و دور کمر بزرگی دارند.

این کودکان از نظر اجتماعی منزوی و گوشه‌گیر بوده و هر چه قدر بزرگ شده و به سن دبستان، راهنمایی و دبیرستان می‌رسند از جمع بیشتر دور شده و از نظر روان‌شناسی این مساله کاملا مشخص است که نسبت به ظاهر فیزیکی خود اعتماد به نفس ندارند.

چاقی بر رشد قدی همه تاثیر می‌گذارد.

معمولا دیده شده افراد چاقی که از کودکی چاق بوده‌اند حتی اگر از نظر ژنتیکی قد بلند بوده‌اند نسبتا قد کوتاه بوده در مقایسه با هم سن و سالان خود قد کوتاه هستند. علت این موضوع آن است که در بدن هورمونی به نام لپتین از سلول‌های چربی بدن ترشح می‌شود.

هر چه قدر تعداد سلول‌های چربی در بدن بیشتر باشد، میزان ترشح هورمون لپتین بیشتر خواهد بود. یکی از فاکتورهای کلیدی که در بلوغ دختران و پسران اهمیت دارد، این است که لپتین در بدن ترشح می‌شود.

با شروع نوجوانی، ما شاهد تجمع چربی در بدن هستیم. با تجمع چربی، ترشح هورمون لپتین هم آغاز می‌شود که خود این هورمون بر هیپوتالاموس تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌های دیگری می‌شود. همچنین بر هیپوفیز تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌های جنسی دیگری شده و در نهایت بر اندام‌های تناسلی اثر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون در دختران و تستوسترون در پسرها می‌شود.

در یک کودک چاق به طور طبیعی هورمون لپتین ترشح می‌شود و لپتین خود محرکی برای ترشح هورمون‌های جنسی شده و سبب بلوغ زودرس در کودکان می‌شود که پیامدهای اجتماعی زیادی را به دنبال دارد.

هورمون‌های جنسی می‌توانند بر صفحات رشد استخوانی اثر کرده و زودتر از موعد سبب بسته شدن رشد این صفحات شوند، در نتیجه رشد قدی متوقف شده و فرد کوتاه قد می‌ماند. در بزرگسالی این کودکان به افراد چاق قد کوتاه تبدیل می‌شوند که هم چاقی و هم کوتاهی قد اعتماد به نفس آنها را گرفته و سبب بروز مشکل در زندگی آنها می‌شود.

آیا می‌توان رشد قدی کودکان را افزایش داد؟

شاید شما بپرسید که کودک‌ام خیلی چاق نیست. آیا می‌توانم رشد قدی او را افزایش دهم؟ جواب این سوال مثبت است.

به عنوان مثال در برخی کشورها مثل ژاپن که مردم آن از نظر ژنتیکی جثه‌های ظریف و کوتاهی داشته‌اند متخصصان با تغییر رژیم غذایی توانسته‌اند رشد قدی را چند سانتی‌متر افزایش دهند.

به عبارت ساده‌تر ما با استفاده از یک رژیم غذایی غنی از موادمغذی حتی در کودکانی که پدر و مادر از نظر ژنتیکی قد متوسط یا کوتاهی دارند می‌توانیم رشد قدی بیشتری داشته باشیم.

نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که نقش تغذیه در رشد قدی به قبل از دوران بلوغ باز می‌گردد. به محض آنکه نوجوان بالغ شد، دیگر با تغذیه نمی‌توان به رشد قدی او کمک کرد.

به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از رسیدن کودک به دوران بلوغ مصرف مواد غذایی کلسیم‌دار که در شیر و لبنیات و ماست از نوع کم‌چربی موجود است، خانواده کلم شامل گل‌کلم، برگ کلم و...، دانه کنجد هم به دلیل امگا 3 بالا و هم کلسیم بالا، مواد غذایی حاوی ویتامین A یا حاوی پیشتاز ویتامین A بتاکاروتن که در هویج، انبه و خرمالو موجود است و منابع غنی ویتامین C مثل مرکبات را افزایش دهیم و در نهایت مرتبا کنترل کنیم که کودک‌مان دچار فقر آهن نباشد زیرا فقر آهن خود زمینه را برای اختلال در رشد قدی فراهم می‌کند.

معمولا کودکانی که دچار کم‌خونی‌اند هم وزن‌گیری خوبی ندارند و هم قد‌شان کوتاه می‌ماند. غیر از تغذیه آنچه بر رشد قدی کودکان تاثیر می‌گذارد یک خواب آرام شبانه است.

خیلی از بچه‌ها ممکن است بعد از ظهرها دو ساعتی بخوابند اما شب‌ها دیر بخوابند و صبح زود بلند شوند. این نوع خوابیدن ملاک نیست. خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. نباید فراموش کرد یکی در زمان خواب و یکی در زمان فعالیت روزانه است که هورمون رشد ترشح می‌شود.

بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و در درجه دوم به اندازه کافی فعالیت کنند. در ضمن توصیه می‌شود حتی‌الاامکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آب‌نبات، تافی و... مصرف نکند چون قندهای ساده خود در هورمون رشد اختلال ایجاد می‌کنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال می‌شود.