بازی‌هایی که به اجتماعی‌شدن کودکان کمک میکند

یهترین راه برای درمان کم‌رویی کودکان انجام بازی‌ها و مسابقه‌ است 

 

کم‌رویی‌، خجالت‌، و گاهی هراس اجتماعی رفتارهایی هستند که با بروز آن‌ها از سوی کودک، والدین به شدت نگران شده و در‌صدد درمان و رفع آن خواهند ‌بود. سه عنوان ذکرشده گاهی پی‌در‌پی در کودک بروز و ظهور پیدا می‌کنند و کودک را طوری تحت‌تأثیر قرار می‌دهند که اگر در سن قبل از مدرسه باشد، ممکن است به‌طور‌کلی تحصیل و درس‌خواندن در کنار سایر بچه‌های هم‌سن‌و‌سال، برای او یک فوبیا شده و او را دچار کابوس و پریشانی کرده و در ادامه، تمایل و روی‌خوش به انواع کلاس‌ها اعم از مهد‌کودک یا پیش‌دبستانی و دبستان از خود نشان ندهد.

والدین بسیاری را دیده‌ام که دغدغه‌ زندگی‌شان کم‌رویی و خجالتی‌بودن بیش‌از‌حد فرزندان‌شان است. گاهی برخی از آن‌ها لابه‌لای کتب روان‌شناسی به دنبال مرتفع‌کردن مشکل می‌گردند و برخی دیگر پا فراتر گذاشته و به سراغ رفتاردرمان‌گر و یا مشاور می‌روند.

هرچند که این دو راه بیان‌شده بسیار مفید هستند، اما راه‌کارهای خانگی بسیاری در این‌باره وجود ‌دارد که با هوشیاری والدین و در‌نظر‌گرفتن شرایط کم‌رویی کودک، می‌توان او را با روش‌هایی ساده و در کانون خانواده از این بحران رها ساخته و آرامش و عدم ترس از اجتماع را در وجود کودک نهادینه کرد.

بهترین راه برای درمان کم‌رویی و کاستن از حس خجالت و حتی امنیت از حس هراس اجتماعی برای کودکان، انجام بازی‌ها و مسابقه‌هایی است که می‌تواند توسط والدین به کمک سایر خواهرها و برادرها یا محافل فامیلی انجام شود.

در ادامه چند نوع بازی و مسابقه که به کودک شما کمک می‌کند تا از خجالت و کم‌رویی و حتی هراس اجتماعی خلاصی پیدا‌ کند، آموزش داده می‌شود.

مسابقه گویندگی
در این بازی سعی کنید کودکان را مدیریت کنید تا به نوبت هر‌کدام متنی را که از قبل تنظیم کرده‌اند، بدون اشتباه بخوانند (به تقلید از گویندگان رادیو و تلویزیون)؛ برنده کسی ‌است که مسلط‌تر از دیگران بوده و کم‌ترین اشتباه را داشته باشد.

توجه داشته‌ باشید که این مسابقه باید ابتدا در مقابل افرادی که برای کودک مأنوس هستند؛ مثل پدر و مادر و خواهر و برادر، انجام شود تا به مرور نگرانی‌ها و حس خجالت یا هراس کودک از بین برود.

به کودک فرصت بدهید و هر‌بار که این مسابقه را اجرا کردید، او را بیشتر از قبل تشویق کنید‌ و نقاط قوت او را برایش پر‌رنگ کنید. کم‌کم و به مرور این بازی را در بین اقوام ( خاله و عمه و عمو ) و… انجام دهید.

بازی مصاحبه تلویزیونی
در بازی مصاحبه تلویزیونی یکی از کودکان نقش فیلم‌بردار را با گذاشتن یک شی بر روی دوش خود ایفا می‌کند. حتی می‌توانید پا را فراتر گذاشته و از گوشی موبایل یا تبلت و یا حتی هندی‌کم استفاده کنید تا کودک بتواند فیلم خود را ببیند و نقاط قوت و ضعف خود را بشناسد.

چیزی شبیه میکروفون آماده کنید و به دست کودک خجالتی بدهید و از او بخواهید با دیگر اعضای خانواده مصاحبه کند‌؛ درباره موضوعاتی مثل «‌شام چی دوست دارید؟» یا «چه رنگی را به چه علت دوست دارید؟» و…؛ اگر کودک خوب‌ از عهده پرسیدن این سؤالات بر‌آمد، از او بخواهید در‌باره موضوعات تخصصی‌تر مثل بهداشت دهان و دندان، رفتار در خانواده، رفتار در مدرسه و… سؤال بپرسد. این بازی به کودک کمک می‌کند که ترس او از صحبت با دیگران بریزد و به مرور او با تمرین و ممارست در این‌گونه بازی‌های مهارتی، از روزهای خجالتی‌بودن خود فاصله می‌گیرد و اعتماد‌به‌نفس گم‌شده خود را پیدا خواهد کرد.

بازی نقل خاطره، داستان، شعر
در این بازی از کودک بخواهید با آرامش کامل یکی از خاطرات خود را تعریف کند یا داستان یا شعری را که بلد است برای دیگر اعضای مسابقه بخواند. یا اگر یک خاطره خانوادگی دارید که مربوط به کل خانواده است، به‌عهده کودک بگذارید تا آن‌را تعریف کند. صبور باشید و بگذارید کودک با ادبیات خودش و با هر کلمه‌ای که به ذهنش متبادر می‌شود، ماجرا را تعریف کند. از ایرادگرفتن بپرهیزید. اگر او در حال خواندن شعری است به حالت زمزمه همراه او شعر را خیلی آرام بخوانید و بعد او را بلند تشویق کنید. این مسابقه به کودک جرأت می‌دهد و بسیار در مسیر رفع خجالت و کم‌رویی نتیجه مثبت خواهد ‌داشت.

 

 کم‌رویی و خجالت کودکان گاهی به دلیل تنهابودن و نداشتن هم‌صحبت به‌وجود می آید

 
بازی چه کسی می‌تواند دیگران را بخنداند
این یکی از مفرح‌ترین بازی‌هایی است که به رفع کم‌رویی کودکان کمک می‌کند. در همه میهمانی‌ها و مجالس خانوادگی هم می‌توانید از این بازی استفاده کنید. از کودک بخواهید با انجام حرکات خنده‌دار، دیگر افراد را بخنداند. از دیگر افراد شرکت‌کننده در مسابقه خواسته می‌شود تا در مقابل خندیدن مقاومت کنند و این باعث می‌شود که کودک با تمام توان تلاش کند. برنده کسی است که بتواند افراد بیشتری را بخنداند. در بین کودکان با گروه سنی پیش‌دبستان و پایین‌تر، این بازی جذابیت خاصی دارد.

بازی کامل‌کردن یک داستان
یک نفر به عنوان مثال مادر یا پدر، داستانی را تعریف می‌کنند و از کودک می‌خواهند که آن‌را ادامه دهد. به عنوان مثال مادر می‌گوید یک روز یک شکارچی در جنگل با یک شیر برخورد کرد…. و به کودکان شرکت‌کننده در مسابقه می‌گوید که تک‌تک، هر‌کدام داستان را با استفاده از ذهنیت و تخیل خود کامل کنند. کودکی که بتواند بهتر داستان را تکمیل کند، برنده است. در این بازی مهارت تخیل کودک هم به‌کار گرفته می‌شود.

بازی پرسش به پاسخ‌ها
در این بازی که برای کودکان بسیار جذاب است، پدر یا مادر سؤالاتی را مطرح می‌کنند و کودکان باید به پرسش‌های مطرح‌شده پاسخ دهند. رقابت در این بازی به حدی ‌است که کودکان خجاتی معمولاً پس از شنیدن سؤال دوم و سوم کم‌کم یخِ کم‌رویی‌شان آب شده و به سرعت وارد بازی شده و برای پاسخ‌دادن اعلام آمادگی خواهند‌کرد.

به عنوان مثال می‌توانید سؤال‌هایی از این قبیل (البته با توجه به سن کودکان) از آن‌ها بپرسید:

وقتی هوا سرد می‌شود، چه می‌کنیم؟

وقتی هوا گرم می‌شود، چه وسیله‌ای روشن می‌کنیم؟

وقتی بنزین خودرو تمام می‌شود، چه باید کرد؟

وقتی که هوا تاریک می‌شود، غیر از روشن‌کردن لامپ، چه کارهای دیگری می‌شود کرد؟

بازی معلم‌بودن
یکی از بازی‌هایی که در رفع کم‌رویی و خجالت بسیار مؤثر است، دادن نقش معلم به کودک خجالتی است. این بازی با توجه به هدف‌های آن می‌تواند به شکل‌های مختلف اجرا شود؛ از جمله شیوه‌های برخورد با بچه‌های تنبل و درس‌نخوان، روش‌های تشویق، روش‌های تنبیه، مشخصات یک معلم خوب، اخلاق و رفتار کلاسی و مواردی از این قبیل که همه به شکل نمایشی قابل اجرا هستند.

کودکان باید نقش‌های مختلف را بازی کنند تا به درک احساسات دیگران برسد و بتواند کم‌رویی و خجالت را از خود دور کند.

هم‌چنین انجام بازی‌هایی از این قبیل به کودک کمک می‌کند تا خیلی بی‌دردسر از هراس اجتماعی که دچارش بوده است‌، فاصله بگیرد و کم‌کم شخصیت اجتماعی‌تری به خود بگیرد.

کم‌رویی و خجالت و حتی هراس اجتماعی گاهی به دلیل تنهابودن و نداشتن هم‌صحبت هم‌سن‌و‌سال و یا حتی سرزنش‌های پدر و مادر هنگامی که کودک در جمع صحبتی می‌کند، ممکن است به‌وجود بیاید.

به همین دلیل لازم است تا والدین توجه داشته‌ باشند که اگر کودک در جمع سخنی گفت که ممکن است مناسب نباشد هرگز او را در جمع سرزنش زبانی نکنید و به یک چشم غره یا اخم اکتفا کرده و پس از فرصت کوتاهی هنگامی که با کودک تنها شدید ایراد کارش را برای او بیان کنید. سرزنش کودک در جمع باعث کاهش اعتماد به نفس و هراس اجتماعی خواهد شد.

گاهی بسیاری از مشکلات روحی فرزندان حاصل تذکرات نابه‌جای تربیتی والدین است. در تربیت فرزند خود دقیق‌تر و عمیق‌تر وارد عمل شویم.

منبع:salamatnews.com

 

ویدیو مرتبط :
‫ربات انسان‌نما به کمک کودکان اوتیستیک می آید(کاسپار توانسته به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند)‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

به کودکان کمک کنید با هم بازی کنند

 

وقتی قرار است کودکتان با دیگران، دوستان و خانواده‌اش در یک بازی دسته جمعی شرکت کند بهتر است در مورد این موضوعات و اتفاقات اجتناب ناپذیر با کودک و همسرتان و پدر و مادرهای دیگر به توافق برسید:

 

ـ جدایی

ـ رفتارهای ناپسند

ـ پرخاشگری

ـ تصاحب اسباب بازی‌ها

 

اگر پدر و مادر دراین موضوعات باهم به توافق برسند زمانی که مساله یا شرایط خاصی پیش بیاید می‌توانند به راحتی از یکدیگر حمایت کنند. تصمیم گرفتند وقتی کودک در بین بازی عصبانی می‌شود، با دیگران دعوا می‌کند، گریه زاری راه می‌اندازد و پرخاشگری می‌کند بسیار سخت است. بیشتر پدر و مادرها در این شرایط یکدیگر را مقصر می‌دانند و اصلا به این موضوع فکر نمی‌کنند که به جای پیدا کردن مقصر راهی برای خروج از بحران بیابند. اتحاد و توافق پدر و مادر و بزرگترها مانع ایجاد تنش‌های بیشتر می‌شود. این پیشنهادها برای یافتن بهترین توافقات و روش تصمیم گیری و حمایت مفید هستند.

 

جدایی

اتفاقاتی مثل اینکه پدر یا مادر برای چند لحظه اتاق را ترک کند تا به تلفن پاسخ بدهد، رفتن به حمام یا بیرون رفتن از خانه بسیار پیش می‌آیند. پدر و مادر باید به کودک بگویند چه می‌کنند و چرا او را تنها می‌گذارند.

 

پدر و مادر باید به کودک از همان دوران نوزادی دلایل جدایی را توضیح بدهند. کودک باید بداند پدر یا مادر چرا او را حتی برای چند لحظه تنها گذاشته و رفته است. او نیاز دارد متوجه اتفاقاتی که می‌افتد، باشد.

 

به کودک بگویید کجا می‌روید، کی می‌روید و چه زمانی بر می‌گردید. اگر کودک ناراحت و بی قرار می‌شود شما باید به او اطمینان بدهید که هرگز او را تنها رها نمی‌کنید. به کودک اطمینان بدهید که کسی که مراقبش است دوستش دارد و شبیه پدر و مادرش است.

 

این روش به کودک کمک می‌کند تا اطلاعاتی را که برای شناخت محیط اطرافش نیاز دارد را کسب کند. حتی نوزازدان هم نیاز دارند تا با آنها حرف بزنید. آنها خیلی زودتر از آنچه که ما متوجه شویم حرف هایمان را می‌فهمند. اینکه به کودک بگویید او را تنها می‌گذارید، احساس احترام را در کودک تقویت می‌کنید. حرف زدن، به کودک احساس گرمی، نزدیکی و امنیت را برای بیان عمیق ترین احساسات بدون ترس از تایید نشدن ویا نادیده گرفتن توسط بزرگسالان می‌دهد. اگر کودک گریه کرد نباید نگران باشید، او احساساتش را با گریه نشان می‌دهد، او یاد می‌گیرد تا احساس علاقه و دوستی را بیان کند و بعد از مدتی کودک یاد می‌گیرد ترس از تنهایی و جدایی را کنار بگذارد.

 

حالا فرض کنید که می‌خواهید کودک را در جمع دوستانش تنها بگذارید. باید به او بگویید که کجا می‌روید کی برمی گردید. باید به او اطمینان بدهید که او در محیطی مطمئن و آرام قرار دارد و حتی اگر شما نباشید می‌تواند نیازها و درخواست‌هایش را از دیگران بخواهد و آنها از او مراقبت می‌کنند.

 

باهمسرتان در این مورد به توافق برسید. اگر کودک از تنهایی و دوری شما گریه کرد هر دو باید آماده پاسخگویی به کودک باشید. یکی از شما نباید به دیگری انتقاد کند که چرا خانه نبودی؟ چرا کودک را تنها گذاشتی و یا چرا به بچه توضیح می‌دهی که قرار است چه کنیم.

 

رفتارهای پرخاشگرانه

مواردی مثل هل دادن یا کتک زدن بچه‌های دیگر، بوسیدن یا بغل کردن از روی زور و اجبار رفتارهای پرخاشگرانه هستند.

 

کودکان نمی‌خواهند واقعا به دیگران آسیبی بزنند. جر زدن در بازی، هل دادن یا زدن خواسته و هدف کودکان نیست. زمانی که کودک بترسد یا عصبی و پریشان شود ممکن است با رفتارهای پرخاشگرانه واکنش نشان بدهد. پیش از اینکه کودک بخواهد و یا بتواند به کسی آسیبی بزند دخالت کنید و سعی کنید کودک را آرام کنید. کنترل کودک به شما کمک می‌کند تا جلوی رفتارهای پرخاشگرانه را به راحتی بگیرید. به جای اینکه او را شرمنده کنید یا مقصر بدانید می‌توانید او را به آغوش بگیرید و آرامش کنید.

 

فرض کنید همه بچه‌های فامیل دور هم جمع شده اند و بازی می‌کنند. بعد از یک یا دوبار بازی دسته جمعی به راحتی می‌توانید تشخیص بدهید که کدام بچه بیشتر رفتار پرخاشگرانه دارد و بازی را بهم می‌زند و دیگران را اذیت می‌کند. ابتدا باید یادتان باشد که یکی از والدین را مسئول مراقبت از کودکان بگذارید. بچه‌ها نباید هرگز تنها رها بشوند. در قدم بعدی باید کودکی که رفتار پرخاشگرانه دارد را کنترل کنید. او را آرام نگه دارید و اجازه ندهید در بازی بچه‌ها تنش و درگیری ایجاد بشود. این مراقبت‌های فوری و هوشمندانه به مرور به بچه‌ها کمک می‌کند تا روش درست بازی را یاد بگیرند و بدون ایجاد درگیری و با صمیمیت و دوستی باهم بازی کنند.

وقتی کودک ناآرام و پرخاشگر را آرام کردید سعی کنید با او ارتباط برقرار کنید. به چشم‌های کودک نگاه کنید و او را به آغوش بگیرید. «من نمی‌ذارم کسی اذیتت کنه دختر کوچولو»، «خیلی دوستت دارم عزیزم» این جمله‌ها را به آرامی بگویید. اگر کودک پدر و مادر خودش را خواست او را پیش پدر و مادرش ببرید. اگر پدر و مادر آنجا نیستند شما سعی کنید شنونده حرف‌ها و احساساتش باشید. مانع گریه کودک نشوید. این کار کمی از فشار عصبی و بی قراری کودک کم می‌کند.

 

پدر و مادر نباید هرگز جانب یک نفر را بگیرند و کودکی که خشونت می‌کند را تحقیر کنند. اگر دعوا و پرخاش بین خواهر و برادر است شما حق ندارید دیگری را به شدت بکوبید و یا یارکشی کنید. مثلا نباید پدر جانب دختر و مادر جانب پسر را بگیرد. هر دو باید متحد باشید حتی اگر در آن لحظه خاص مخالف عملکرد یکدیگر باشید.

 

انزواطلبی

رفتارهایی مثل کناره گیری از گروه و دوستان، تنها بازی کردن و ترس از برقراری ارتباط با دیگران انزوا طلبی کودک را نشان می‌دهند.پدر و مادر باید تلاش کنند تا کودک را وادار به برقراری ارتباط کنند. پیشنهادهایی خلاقانه برای دوست پیدا کردن و بازی کردن به کودک بدهید و سپس اجازه بدهید خودش انتخاب کند به چه روشی با دوستانش رابطه برقرار کند.

 

کودکان از اینکه در جمع‌های دوستانه پذیرفته نشوند می‌ترسند. ممکن است کودک‌تان به جمعی وارد شود و با شوق به سوی کودکان دیگر برود اما بعد از مدتی شروع به گریه کردن بکند. اجازه بدهید کودک با این ترس غلبه کند. کمک کنید تا با شجاعت و اعتماد به نفس وارد ارتباط‌های جدیدی بشود. ارتباط و صمیمیت خودتان را با کودک حفظ کنید. به او اطمینان بدهید که شما در کنارش هستید و از او مراقبت می‌کنید سپس او را به جمع دوستان ببرید و از او بخواهید راهکارهایی که به او داده اید را عملی کند.

 

تصاحب اسباب بازی ها

بسیار عادی است که کودکی اسباب بازی‌های دیگران را تصاحب کند و یا نوبت بازی را رعایت نکند. بزرگتر‌ها می‌توانند بدون دخالت مستقیم مشکل را به راحتی حل کنند. به کودک پیشنهاد بدهید تا با اسباب بازی دوستش برای مدت محدودی بازی کند. با مهربانی از دوستش بخواهید تا عروسک را به دوستش قرض بدهد. از کودک بپرسید چرا دوست دارد با آن اسباب بازی خاص بازی کند. به کودک بگویید«از این اسباب بازی خوشت اومده؟باید از دوستت اجازه بگیریم تا باهاش بازی کنی»«اجازه بده دوستت از این اسباب بازی استفاده کنه. اون عروسکت رو نمی‌بره فقط می‌خواد باهاش بازی کنه»، «اگه هر دو باهم بازی کنین بیشتر بهتون خوش می‌گذره»، «منم کنارت منتظرمی مونم تا نوبت تو بشه».

 

یادتان باشد هیچ وقت چیزی را که برای خود کودک است با زور از او نگیرید. او همین شیوه را با دوستانش ادامه می‌دهد. گاهی قاپیدن اسباب بازی‌ها بدون دلیل است و کودک اصلا نمی‌داند چرا اینکار را می‌کند.

 

اگر کودک را عادت داده باشید تا خواسته هایش را با التماس محقق کند او برای رسیدن به نیازها و درخواست هایش از شیوه گریه و زاری استفاده می‌کند. به همین ترتیب او در بازی‌های جمعی نمی‌تواند خواسته هایش را بیان کند و آنقدر صبر می‌کند تا اشک هایش برای یک عروسک یا ماشین سرازیر شوند. اگر کودک فرصت و اجازه بیان خواسته‌ها و نیازهایش را داشته باشد با دوستانش نیز همینطور رفتار می‌کند. او نه تلاش می‌کند دیگران را مجبور به التماس کردن کند و نه خودش از بیان خواسته هایش می‌هراسد.

 منبع: اطلاعات/سلامت نیوز