آیا می‌توان از دیابت بارداری پیشگیری كرد؟

مجله سیب سبز - نیلوفر جامه‌بزرگی: پشت ویترین شیرینی فروشی می‌ایستد، دستش را روی شكمش می‌گذارد و به راهش ادامه می‌دهد. زنی كه قند خونش در آزمایش‌ها بالاتر از حد میانگین تشخیص داده شده، همیشه نگران مبتلا شدن به دیابت بارداری است؛ مشكلی كه نه تنها می‌تواند سلامت او را به خطر بیندازد، بلكه با جان جنینش هم در می‌افتد و خوردن چند عدد شیرینی یا چند قاشق برنج بیشتر در دوره بارداری را برایش به یك حسرت تبدیل می‌كند. دكتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران تغییرات هورمونی را دلیل ابتلا به دیابت بارداری می‌داند و دكتر فاطمه رحیمی ‌شعر‌باف، فوق تخصص طب مادر و جنین، معتقد است زنی كه دیابت بارداری را تجربه می‌كند، حتی پس از زایمان در معرض ابتلا به دیابت نوع دو است.

فورا آزمایش خون بدهید

دیابت نوع یك، دیابتی است كه به علت تخریب سلول‌های ترشح‌كننده انسولین ایجاد شده است. درواقع كم بودن انسولین در بدن این افراد باعث دیابت شده است. دیابت نوع دو به علت اختلالات پیش‌رونده در ترشح انسولین و مقاومت به آن ایجاد می‌شود. دیابت بارداری هم دیابتی است كه در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود. اگر قند خون مادر در نیمه اول بارداری بالا باشد؛ در این صورت دیابت قبل از بارداری و درصورتی‌كه در نیمه دوم بعد از بارداری قند خون بالا تشخیص داده شود، مادر دچار دیابت بارداری شده است.


جنین‌تان در خطر است؟

قند خون بالا با خطراتی برای مادر و جنین همراه است. مادران مبتلا به دیابت ممكن است كودكانی با وزن بالاتر از حد طبیعی به دنیا بیاورند كه زایمان را نیز مشكل‌تر می‌كند. عموما مادران دیابتی بعد از زایمان بیشتر گرفتار خون‌ریزی می‌شوند و چون غلظت خون بیش از حد طبیعی مادر وارد بدن جنین می‌شود، نوزادی با نقص عضو متولد می‌شود. نوزادانی كه از مادرانی دیابتی متولد می‌شوند، ممكن است بعد از تولد دچار افت قند خون شوند. در ماه نهم بارداری جنین‌هایی با مادران مبتلا به دیابت بارداری بیشتر در شكم مادرشان از بین می‌روند. احتمال سقط جنین‌ها زیر پنج ماه هم بیشتر می‌شود. مادران دیابتی باردار، تحمل گلوكز خود را از دست می‌دهند؛ بنابراین لازم است رژیم غذایی فاقد گلوكز را انتخاب کرده و با مشورت پزشك از دارو یا تزریق استفاده كنند.

قند خون‌تان باید چقدر باشد؟

همه مادران در همان ویزیت اولیه، با انجام آزمایش قند خون ناشتا از سطح نرمال قند خون‌شان مطلع می‌شوند.  مقادیر طبیعی قند خون دوران بارداری با افراد عادی متفاوت است.  میزان قند خون مادران باردار در زمان ناشتا باید حدود 95 و قبل از غذا حدود 120 باشد؛ درحالی‌كه میزان قند خون مناسب در افراد معمولی، هنگام ناشتا 125 و قبل از غذا بالای دویست است. تمام مادران برای غربالگری، در هفته 24 تا28 نیز آزمایش‌های دقیق‌تری انجام می‌دهند. درصورتی‌كه این آزمایش‌ها سطح طبیعی قند خون را نشان ندهند، مادر به دیابت مبتلا شده است. ‌نشانه دیگری که در مادران مبتلا به دیابت وجود دارد، آب زیاد آمنیوتیك اطراف جنین است. با بزرگ بودن اندازه رحم، پزشك با سونوگرافی بررسی دقیق‌تری انجام می‌دهد.

دیابت بارداری ماندگار است؟

50 درصد مادرانی كه در دوران بارداری به دیابت مبتلا می‌شوند، با پایان دوران بارداری كاملا بهبود پیدا می‌كنند؛ اما 50 درصد بقیه به دیابت نوع دو دچار می‌شوند. مادرانی كه وزن بالا دارند و ورزش نمی‌كنند به احتمال بیشتری دیابتی می‌مانند؛ باید توجه داشته باشید كه از تغذیه و تحرك مناسبی برخوردار باشید تا بعد از بارداری گرفتار دیابت نشوید. برای تغذیه مناسب می‌توانید از پزشك تغذیه كمك بگیرید. مادرانی كه در بارداری اولیه خود دیابت بارداری را تجربه كرده‌اند، در بارداری بعدی بیشتر در معرض خطر هستند؛ این مادران به احتمال 30 درصد بیشتر از مادران دیگر به دیابت بارداری دچار می‌شوند.

اگر قصد باردار شدن دارید...

زوج‌هایی كه ناخواسته باردار می‌شوند، شانس انجام آزمایش‌های قبل از بارداری را از دست می‌دهند. با برنامه‌ریزی قبل از باردار شدن آزمایش‌های مورد نیاز را انجام دهید تا در سلامت كامل باردار شوید و دوران خوبی را سپری كنید. گذشته از این تا زمانی كه از پایین بودن قند خون‌تان مطمئن نشده‌اید، با كمك یك متخصص تغذیه رژیمی مناسب برای كم كردن قند خون‌تان بگیرید.

اگر در معرض خطر هستید...

خانمی كه با وزن110 كیلوگرم اقدام به بارداری می‌كند، سلامت خود و جنین‌اش را به خطر می‌اندازد؛ پس قبل از بارداری حتما وزن و فشار خون‌تان را چك كرده و در مراحل اولیه بارداری مرتب به پزشك مراجعه كنید. بیشتر ارگان‌های جنین تا سه ماهگی شكل می‌گیرد، پس آزمایش‌های مورد نیاز را قبل از سه ماهگی انجام دهید. اگر در گروه افراد پرخطر قرار دارید یا به دیابت مبتلا هستید، دلهره به دل‌تان راه ندهید؛ شما هم می‌توانید با كمی ملاحظه دوران بارداری خوبی را تجربه كنید.

هورمون‌ها كار دست‌تان می‌دهند

دكتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران می‌گوید: نوعی از دیابت كه به علت تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد می‌شود، دیابت بارداری است که در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود؛ درواقع نوعی اختلال در تحمل گلوكز مادران باردار و تغییرات هورمونی در بارداری است كه مقاومت به انسولین را ایجاد می‌كند.

هفته اول را جدی بگیرید

می‌توانید پیشگیری كنید؟

به همه خانم‌های باردار توصیه می‌شود، در هفته 24 تا 28 بارداری از نظر دیابت كنترل شوند. مادرانی كه در معرض خطر هستند، حتما قبل از بارداری یا در هفته اول كه متوجه بارداری‌شان شدند، باید فورا به پزشك مراجعه كنند تا از نظر دیابت كنترل شوند.


مراقب مغز جنین‌تان باشید

ممكن است جنین سقط شود؟

قند بالا رشد و نمو جنین را با خطر مواجه می‌كند؛ ممكن است كودك با وزن بالا متولد شود. نوزاد بیش از 4 كیلوگرم، زایمان پرخطری برای مادر و نوزاد ایجاد می‌كند. خطر سقط جنین در مادرانی كه دیابت بارداری دارند، بیشتر است. خصوصا در سه ماهه اول این بارداری‌ها ممكن است خطراتی برای اعضای بدن جنین و مشكلات ارگانیك در نوزاد ایجاد شود و اثرات نامطلوبی روی مغز و قند جنین بگذارد.

حواس‌تان به دوز انسولین باشد

كیسه آب‌تان پاره نشود

یكی از علائمی كه در دوران بارداری باتوجه به آن می‌توان به بیماری دیابت مشكوك شد، بیشتر شدن مایع آمنیوتیك است كه پزشك با مشاهده مایع بیشتر در اطراف جنین آزمایش‌های دقیق‌تری را تجویز می‌كند. دوز انسولین خانم باردار سه برابر انسولین خانم معمولی است که در درمان آن هم از انسولین استفاده می‌شود و قرص جایگاهی ندارد.

شما هم در خطرید؟

مادرانی كه چاق هستند یا اضافه وزن دارند، لازم است قبل از بارداری با برنامه‌ریزی ، وزن خود را تا حد نرمال پایین بیاورند. در دوران بارداری تغذیه متفاوت است و وزن به‌طور ناگهانی افزایش پیدا می‌كند كه بستر مناسبی برای دیابت بارداری ایجاد می‌شود. اضافه وزن و چاقی از عوامل مهم دیابت بارداری هستند؛ اگر هم قصد دارید اضافه وزن دوران بارداری‌تان را به دیابت ربط دهید، باید بدانید قند خون در دوران بارداری آنقدر بالا نیست كه شما دچار اشتهای كاذب شوید. خانم‌هایی كه در اقوام درجه یك‌شان، افراد مبتلا به دیابت دارند، بیشتر در معرض خطر هستند و مادرانی كه در بارداری قبلی نوزادانی با وزن بالاتر از 4 كیلوگرم به دنیا آورده باشند یا سقط‌های مكرر داشته‌اند، شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت دارند.